Morgunblaðið - 01.04.1970, Blaðsíða 16

16
MORjGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. APRÍL 1370
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttasljóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Rttstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. á mánuði innaniands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
VERÐLAGSHÖFTIN
NEYTENDUM ÓHAGSTÆÐ
¥ ræðu, sem Einar Ágústs-
son, varaformaður Fram-
sóknarflokksins, flutti á Al-
þingi skömmu fyrir jól, gerði
hann einkar glögga grein
fyrir því, hvernig verðlags-
ákvæði geta beinlínis valdið
hærra vöruverði til neytenda
en ella. Þingmaðurinn nefndi
sem dæmi sölu á ákveðinni
mjöltegund og sýndi fram á,
að kaupmaður, sem gerir hag
stæð innkaup með því að
kaupa verulegt magn í einu
og vigta það sjálfur í smærri
einingar, fær minna í sinn
híut en kaupmaður, sem
kaupir vöruna pakkaða. í
fyrrnefnda tilvikinu kostar
ákveðin eining af mjöl-
inu kr. 20.60 til neytandans
og af þeirri upphæð fær
kaupmaðurinn í sinn hlut kr.
3,68. í síðara tilvikinu verður
neytandinn að greiða kr.
28.70 fyrir sömu einingu af
mjöli þessu og kaupmaður-
inn fær í sinn hlut kr. 4.80.
Þetta dæmi sýnir hvemig
kaupmanni, sem vill gera
hagstæð innkaup og láta við-
„ skiptavininn njóta hagstæð-
ara vöruverðs er beinlínis
refsað. Verðlagsákvæðin
stuðla að því, að kaupmað-
urinn hefur á boðstólum þá
vöru, sem gefur honum meira
í sinn hlut og minni fyrir-
höfn, en kostar viðskiptavin-
inn mun meira.
Auðvelt er að nefna fjöl-
mörg önnur dæmi, sem sýna,
að neytandinn er beinlínis
hlunnfarinn vegna þeirra
verðlagsákvæða, sem í gildi
eru. Þau leiða til þess, að
verzlunin fær lægri álagn-
ingu, ef hún gerir hagstæð
innkaup og þegar svo er í
pottinn búið er skiljanlegt, að
verzlunin leggi sig ekki fram
um að gera slík innkaup, sem
oft kosta mikla fyrirhöfn.
Þrátt fyrir þá staðreynd, að
núgildandi verðlagsákvæði
eru neytendum óhagstæð eru
ákveðnir hópar í okkar þjóð-
félagi, sem ríghalda enn í
verðlagsákvæðin sem ein-
hverja vörn fyrir almenning
gagnvart of háu verðlagi.
Þetta er úrelt afstaða og á al-
gjörum misskilningi byggð,
enda hafa t.d. jafnaðarmenn
á hinum Norðurlöndunum
hafnað verðlagshöftum.
Það er helber blekkingar-
starfsemi að halda því fram,
að neytendum á íslandi hafi
verið greiði gerður með því
að fella verðgæzlufrv., sem
lagt var fyrir Alþingi
skömmu fyrir jól. Með því að
fella það frv. er stuðlað að
áframhaldandi óhagstæðum
innkaupum, hærra vöruverði
fyrir neytendur og lakari af-
komu verzlunarinnar. Þeir
menn, sem að slíku standa,
hafa annað hvort gerzt sekir
um tækifærismeonsku eða
argasta afturhald. Allir þing-
menn Sjálfstæðisflokksins
voru fylgjandi verðgæzlu-
frumvarpinu í trausti þess, að
það mundi bæta hag verzlun-
arinnar og tryggja neytend-
um hagstæðara vöruverð.
Framsóknarmenn voru hins
vegar staðnir að hreinni tæki-
færismennsku og því miður
kom í ljós, að einstakir for-
ystumenn Alþýðuflokksins
halda enn fast við úrelt sjón-
armið í þessum efnum.
VR vill frjálsa verðmyndun
¥ aunþegar í verzlunarstétt
eru einn stærsti starfs-
hópurinn innan verkalýðs-
siamtakanna og Verzlunar-
mannafélag Reykjavíkur er
eitt stærsta verkalýðBfélag
landsins. Það gefur auga leið,
að launþegar í verzlunarstétt
hafa náin kvnni af starfsað-
stöðu verzlunarinnar og af-
komu hennar. Jafnframt eru
hagsmunir þeirra hinir sömu
og annarra launþega í land-
inu og neytenda yfirleitt.
í ljósi þessa er fróðlegt
að kynnast því, hver af-
staða V erzlunarmannaf élags
Reykjavíkur er til verðlags-
málanna. Á fimdi, sem Kaup-
mannasamtök íslands efndu
til snemma í marzmánuði sl.,
flutti Guðmundur H. Garð-
arsson, formaður Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur og
miðstjórnarmaður í Alþýðu-
sambandi íslands, ræðu, þar
sem hann lýsti afstöðu laun-
þega í verzlunarstétt til verð-
lagsmálanna.
Formaður VR lýsti því yfir,
að hann hefði greitt atkvæði
með stuðningi við verðgæzlu-
frumvarpið, er það kom til
umræðu í miðstjórn ASÍ, og
hann tók það jafnframt af-
dráttarlaust fram, að Verzl-
unarmannafélag Reykjavíkur
væri fylgjandi frjálsri verð-
myndun í landinu. Þessi af-
staða launþega í verzlunar-
stétt er afar athyglisverð.
Þeir hafa sömu hagsmuna að
gaeta og aðrir launþegar í
landinu, en þeir hafa jafn-
framt þá sérstöðu að þekkja
betur starfshætti verzlunar-
innar en flestir aðrir. Á
grundvelli þeirrar sérþekk-
ingar og með hliðsjón af eig-
in hagsmunum lýsa þeir
stuðningi við frjálsa verð-
myndun.
■cser

ÞAÐ
ERI
mu
MARGT
r
; \
L. A
v.
VOPNIN KVÖDD?
EFTIR OLA TYNES
AFVOPNUNARVIÐRÆÐUR milli Rússa
og Bandarílkjamanna hafa vakið verð-
skuldaða athygli víðast hvar, en kannski
minni en efni standa til íhér á íslandi.
Flestum er þó kunnugt um að með við-
ræðunum vilja stórveldin leitast við að
takmarka kjarnorkuvígbúnaðarkapp-
hlaupið, sem er komið á ótrúlegt stig.
I>að er sjálfsagt að eimhverju leyti
friðarvilji þessara aðila, sem gert hefur
þessar löngu tímabæru viðræður að
veruleika, en lí'klega er það nú buddan,
sem hefur hvað mest áhrif. Þessi lönd
ráða yfir nægum kjarnorkuvopnum til
að eyða hvort öðru, ekki bara einu
sinni heldur margsinnis. Og fram-
leiðsla þessara vopna hefur að vomum
kostað lygilegar fjár'hæðir. Þegar nú
kapphlaupið er að komast á nýtt stig,
sem talið er að geti kostað jafn mikið
og öll hergagnaframleiðsla frá stríðslok-
um, finnst báðum aðilum kominn tími
til að reyna að sernja.
Það hefur verið svo frá upphafi að í
kjölfar uppfinningar nýs vopns hefur
fylgt vörn gegn þessu vopni, samanber
þegar skjöldurinn var tekinn upp gegn
bareflinu. Munurinn er sá að skildir nú-
tímans kosta heldur meira en til forna.
Um langt skeið voru langdrægar eld-
flaugar helztu vopn stórveldanna, hinir
svonefndu ICBM (Intercontinental Ball-
istic Missiles), en þekn má skjóta af
milkilli nálkvæmni milli heimsálfa. Þá
voru fundnar upp gagneldflaugar, ABM
(Anti Ballistic Missiles), sem áttu að
eyða heimisálfuflaugunum áður en þær
hittu skotmark sitt.
Það er m.a. kerfi slíkra eldflauga,
sem stórveldin tvö vilja komast hjá að
smiða, því þau munu kosta ofboðslegar
fjárihæðir. Bæði eru þau þó byrjuð, en
í mjög smáum stíl miðað við það, sem
gæti orðið, ef ekki næst samkomulag.
En það var ekki fyrr búið að finna
upp gagneldflaugarnar en þær voru
orðnar úreltar að miklu leyti og það
var enn nýtt vopnakerfi, sem olli því,
hið svonefnda MIRV (Multiple Inde-
pendently Targeted Re-entry Vehicle).
Þetta nafn er nokkuð erfitt að þýða á
íslenzku og ég læt mér því nægja að
lýsa því í stórum dráttum.
Hugmyndin er í rauninni einföld. í
staðinn fyrir eina vetnissprengju er
komið fyrir möngum, allt að tuttugu, í
einni og sömu burðarflauginmi. Ef gera
skal árás, er burðarflauginni skotið
út fyrir gufuhvolf jarðar, og á hálf-
gerðri braut umhverfis jörðu, stefnir
hún að skotmarki sínu á ofsahraða.
Löngu áður en ihún kemur að skotmark-
inu, opnast hún og vetnissprengjurnar
tuttugu halda hver sína leið, að mis-
munandi skotmörkum. Ef um stórt og
mikilvægt sikotmark er að ræða, er auð-
vitað hægt að senda þær allar á eitt
og um leið fara af stað alls konar trufl-
unarkerfi, sem eiga að rugla ratsjár
óvinanna. Fjöldi sprengjanna og trufl-
unarkerfið gera það að verkum að ólík-
legt er að gagneldflaugunum takist að
ráða niðurlögum allra sprengjanna.
Bæði Rússar og Bandarílkjamenn vi-nna
nú að endurbótum á eldri heimsálfu-
flaugum, í því skyni að fjölga sprengj-
unurn sem þær geta borið.
En því fer fjarri að þarna sé allt upp-
talið. Enn nýrra vopnakerfi gengur und-
ir nafninu FOBS (Fractional Orbiting
Bombardment System), og er jafnvel
enn ægilegra en þau, sem að framari er
lýst.
Það er hálfgerð geimstöð — mannlaus
að vísu — sem skotið er á braut um-
hverfis jörðu, og látin vera þar unz
stríð brýzt út, þá er hægt að beina
henni að óvinalandinu og sikjóta að því
tugum eldflauga, sem allar flytja með
sér tíu til tuttugu vetnissprengjur. Einn
„kosturinn“ við þetta kerfi er, að braut
þess yrði lægri en braut ICBM-flaug-
anna, og því yrði viðvörunartíminn
skemmri, ef það væri notað til skyndi-
árásar.
Hér er ekki talið nema örlítið brot af
þeim gjöreyðingarvopnum, sem stór-
veldin tvö annað hvort eiga þegar, eða
eru að gera tilraunir með. Því hljóta
menm um allan heim að fylgjast af
áhuga með afvopnunarviðræðum
þeirra, og vona að samkomulag náist
sem allra fyrst.
Aðalfimdur
kjördæmisráðs
— í Reykjaneskjördæmi
AÐALFUNDUR kjördæmisráðs
Sjálfstæðisflokksins í Reykjanes
kjördæmi var haldinn í Aðalveri
í Keflavík sl. laugardag.
Fundurinn hófst kl. 10 f.h. með
því að formaður, Oddur Andrés-
son, á Hálsi kvaddi til fundar-
stjóra Alfreð Gíslason, bæjar-
fógeta og Sigurgeir Sigurðsson,
sveitarstjóra og fundarritara, þá
Zakarias Hjartarson og Ellert
Eiríksson báða úr Keflavík.
Síðan minntist formaður
þeirra Ólafs Bjarnasonar bónda
í Brautarholti, Guðmundar Guð
muinids'somsir igpair'iigjóiðisstljióiria i
Keflavík og Péturs Benedikts-
sonar alþingismanns er var þriðji
þingmaður Reykjaneskjördæmis.
Fundarfólk heiðraði minningu
þessara mætu manna með því að
rísa úr sætum.
Að því loknu hélt formaður
setningarræðu sinni áfram og
kom víða við í glöggu miáli.
Hófust síðan aðalfundarstörf
með ítarlegri s'kýrslu ritara kjör
dæmisráðsstjórnar, Kristj áns
Guðlaugssonar bæjarfuílltrúa. ■—
Reikninga flutti frú Sigríður
Gísladóttir í Kópavogi, gjald-
keri kjördæmisráðs.
Síðan fóru fram umræður um
skýrslur stjórnar, en kl. 11,45
héldu fulltrúar á Málverkasýn-
ingu þá er kjördæmisráð gekkst
fyrir á verkum Helga S. Jónsson
ar.
Fundarstjóri Alfreð Gíslason,
bæjarfógeti opnaði sýninguna,
en síðan ávörpuðu alþingismenn
irnir Mattihías Á. Mathiesen og
Sverrir Júlíusson, Helga S. Jóns
son og þökkuðu stjórn kjördæm
isráðs fyrir að efna til sýningar
á verkuim þessa fjöllhæfa bar-
áttumanns flokksins.
Nutu kjördæmisráðsfulltrúar
sýningarinnar vel og þöikkuðu
Helga S. Jónssyni með því að
hylla hann með ferföldu húrra-
hrópi. Að loknu matarhléi hélt
fundurinn síðan áfram.
Ólafur G. Einarsson, sveitar-
stjóri lýsti tillögum laga og sikipu
lagsnefndar og Atli Kristjánsson
tillögum til lagabreytinga er
hann og Benedikt Guðbjartsson
stóðu að.
Fjölmargir tóklu til máls og
verður nú unnið úr margs konár
tiilögum til lagabreytinga og
skipulags, er síðar verður sent
hinum ýmsu deildum flokks-
skipulagsins í kjördæminu, til
frekari athugunar.
Mattlhias Sveinsson, sveitar-
stjóri hélt ítarlegt erindi uim
kosningarnar í vor og undirbún-
ing þeirra. Að loknum kosning-
um á stjórn, varastjórn og floklks
ráðsmönnuim, héldu uimræður
enn áfram og tóku þátt í þeim
alþingismenn kjördæmisins og
fjölmargir aðrir fulltrúar.
Formaður var endurkosinn
Oddur Andrésson. Meðstjórnend
ur, Sigríður Gísladóttir, Jóhann
Petersen, Jósep Borgarsson og
Steinþór Júlíusson.
I variaislltjórn vomu kiosim, Jak-
obína Mathiesen, Sesselja Magn
úsdóttir, Sigurgeir Sigurðsson,
Pétur Jónsson, Atli Kristjáns-
son.
í flokksráð voru kosnir, Egg-
ert fsaksson, Sigurður Helgason,
Árni Þorgrímsson, Snæbjörn Ás-
geirsson og Finnbogi Björnsson,
sem jafnframt eru formenn fuíll
trúaráðanna í kjördæminu.
Frú Jóhanna Sigurðardóttir í
Grindavík og Kristján Guðlaugs
son í Keflavík er setið hafa í
stjórn Kjördæimisráðs, báðust
eindregið undan endurkosningu
og voru þeim þöklkuð framúr-
skarandi vel unnin störf í stjórn
inni.