Morgunblaðið - 27.09.1970, Qupperneq 16

16
MORGUJSTBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. SEPT. 1970

Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. á mánuði innaniands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
LÆRDÓMSRIT HINS ÍSLENZKA
BÓKMENNTAFÉLAGS
T¥ið íslenzka bókmennta-
félag hefur nú hafið út-
gáfu á öndvegisritum eftir
ýmsa heimsþekkta erlenda
höfunda. Bækur þessar koma
út í bókaflokki, sem ber heit-
ið Lærdómsrit Bókmennta-
félagsins; í þessari fyrstu
syrpu bókaflokksins koma út
fimm þýddar bækur. Sigurð-
ur Líndal, forseti Hins ís-
lenzka bókmenntafélags, hef-
ur skýrt svo frá, að megin-
tilgangurinn með útgáfu þess
ara bóka sé só að leggja
grundvöll að allri þekkingu
á íslenzku. Hið íslenzka bók-
menntafélag hefur nú starfað
í rúmlega hálfa aðra öld og
á þessum langa tíma gefið út
mikinn fjölda rita um hin
margvíslegustu efni. En því
er ekki að leyna, að á síðari
árum hefur Hið íslenzka bók-
menntafélag ef til vill ekki
verið eins aðsópsmikið eins
og áður, er þjóðfélagið allt
var mun fábreyttara.
Af þessum sökum er það
sérstaklega ánægjulegt, að
Bókmenntafélagið skuli nú
hafa ráðizt í útgáfu Lær-
dómsrita, sem vafalaust verða
fjölmörgum kærkomið lestr-
arefni. En um langt skeið hef
ur enginn hafizt handa um
útgáfu bókaflokks af þessu
tagi. Þessi fyrstu fimm Lær-
dómsrit Bókmenntafélagsins
eiga öll brýnt erindi til nú-
tímamannsins, enda kennir
þar margra grasa. Þarna er
afstæðiskenningin eftir Ein-
stein, Frelsið eftir Stuart
Mill, Um sálgreiningu eftir
Freud. Þá eru tvær bækur
yngri höfunda: önnur um
valdstjórn og vísindi og hin
um iðnríki okkar daga. Allt
eru þetta bækur, sem vert er
að kynnast.
í þessum efnum hefur Hið
íslenzka bókmenntafélag nú
brotið ísinn á nýjan leik. Það
sýnir, að enn gegnir Bók-
menntafélagið þýðingarmiklu
hlutverki í íslenzku þjóð-
félagi. Útkoma Lærdómsrita
er þannig gleðilegur vottur
um aukið starf Bókmennta-
félagsins auk þess, sem þau
munu vafalaust auka og efla
þekkingu og skilning íslend-
inga á hinum margvíslegu og
flóknu viðfangsefnum, sem
mannskepnan verður að
glíma við á þessum tímum.
Heimsókn forsætisráðherra
Búlgaríu
T Tndanfarna daga hefur Tod-
or Zhivkov, forsætisráð-
herra Búlgaríu og formaður
búlgarska Kommúnistaflokks
ins, dvalizt hér á landi í op-
inberri heimsókn. Todor
Zhivkov er fyrsti forsætis-
ráðherra og flokksleiðtogi
kommúnistaríkis austan jám-
tjaldsins, sem kemur í opin-
bera heimsókn til íslands. Að
sínu leyti er þessi heimsókn
Todors Zhivkovs þannig tákn
ræn fyrir þau vinsamlegu og
friðsamlegu viðskipti, sem
þjóðir, er búa við ólík stjórn-
kerfi, geta átt sín á milli. Þó
að st j órnm álaágre in i n gu r
skilji á milli og afstaða til
fjölmargra mála sé af þeim
sökum ólík, þá er raunveru-
lega ekkert því til fyrirstöðu,
að samskipti geti átt sér stað
á ýmsum sviðum. Slík sam-
skipti geta oft verið til gagns;
aukið gagnkvæman skilning
á viðhorfum og afstöðu
beggja ríkjanna.
íslendingar hafa ávallt
kappkostað að eiga góð við-
skipti við aðrar þjóðir án til-
lits til stjómarfars eða af-
stöðu til einstakra mála.
Raunar hafa íslendingar ekki
haft mikil samskipti við
Búlgaríu, þó að þau hafi
nokkuð aukizt á síðustu ár-
um. Todor Zhivkov sagði
einnig á fundi, er hann hélt
með blaðamönnum, að hann
væri hingað kominn í góðum
tilgangi og fullur áhuga að
efla samskipti landanna og
lagði ennfremur á það
áherzlu, að lönd með ólík
stjómkerfi gætu haldið uppi
góðu sambandi sín á milli. En
á þessum runrædda fundi, er
forsætisráðherra Búlgaríu
hélt með íslenzkum blaða-
mönnum, kom einnig skýrt
fram það djúp, sem raunveru
lega skilur á milli þessara
tveggja þjóða í stjórnmála-
legu tilliti. Todor Zhivkov
komst m.a. svo að orði: „Við
leyfum aldrei, að land, sem
fengið hefur sósíalíska stjórn,
snúi aftur og taki upp aðra
stjómarhætti. Á þetta við um
öll lönd, hvar sem er í heim-
inum.“ Þessi ummæli forsæt-
isráðherrans staðfesta stjórn-
málalegan ágreining þjóð-
anna á einkar augljósan hátt.
í fyrsta lagi er það afstað-
an til frelsis einstaklinganna,
sem er fótum troðið í komm-
únistaríkj unum; frelsisskerð-
ingin er raunar forsenda
þess, að það stjómarform
geti viðgengizt. Á hinn bóg-
VŒJ
UTAN ÚR HEIMI
Menn dagsins í gær
„Ég hef verið atvinnnlaus í
6 mánuði, og á þeim tíma hef
ég sótt árangurslaust um
vinnu á 45 stöðum. Er þetta
því að kenna að ég er orðinn
42 ára gamall? Væri reyn-
andi fyrir mig að setja á um-
sóknareyðublöðin að ég væri
ekki nema 39 ára?“
Þannig hljóðaði bréf til dag
blaðs eins í London frá at-
vinnulausum verzlunarmanni.
I svari frá blaðinu segir að
við rannsókn sem gerð var,
hafi komið í ljós, að undir
venjulegum kringumstæðum
geti maður um þrítugt fengið
vinnu innan tveggja mánaða,
10 árum siðar tekur það 6
mánuði að fá sér nýja vinnu
og þegar menn eru komnir í
kringum fimmtugt tekur það
allt upp í 18 mánuði að ná
sér í vinnu. „Þe.ssar stað-
reyndir gætu hvatt þig til að
segjast vera 39 ára, en við
getum ekki ráðlagt þér það.“
Þessi atvinnulausi maður er
aðeins einn af þeim fjölmörgu
Bretum, sem hafa hlotið sam-
heitið „þarflausa kynslóðin",
og eru flestir miðaldra menn.
Þetta eru menn sem hafa misst
atvinnu sína vegna breytinga
á starfsfyrirkomulagi, sam-
dráttar í fyrirtækjum, vegna
gjaldþrots hjá fyrirtækinu o.
s.frv. Það hefur verið áætlað
að nú séu um 50.000. manns
yfir fimmtugt í þessari að
stöðu og næstum því jafn
margir eru atvinnulausir á
aldrinum milli fertugs og
fimmtugs. En því eldri sem
þeir eru, þeim mun erfiðara
er fyrir þá að fá vinnu þar
sem sífellt byggist meira og
meira á yngra fólki í atvinnu
lífinu.
Fagblað nokkurt í Bret
landi birti ekki alls fyrir
löngu 90 auglýsingar um laus
ar stöður. 68 af þessum
auglýsingum tiltóku ákveðið
aldurstakmark umsækjenda.
Þrjár þeirra náðu upp til
fimmtugs. Aldurstakmörk 10
þeirra voru 45 ár, 18 voru
miðaðar við 40 ára hámarks-
aldur, 15 við 35 ára aldur, 15
við 30 ára aldur. og 7 voru
takmárkaðar við hrausta
menn innan við 25 ára aldur.
Þetta þýðir að 55 af þessum
68 auglýsingum voru takmark
aðar við fertugsaldur eða þar
fyrir neðan.
Hvers vegna er æskan
svona vinsæl og af hverju
stafar hin litla eftirspurn eft-
ir eldri mönnum á vinnumark
aðinum? John Marsh, yfirmað
ur brezku stjórnunarstofnun-
arinnar, segir að menn á aldr
inum 40—60 ára lifi í endur-
minningum um þægilega daga.
Þeir tilheyra kynslóð, sem hef
ur orðið að víkja fyrir vís-
indalegri, tæknilegri og
rekstrarfyrirkomulagslegri
byltingu.
Miðaldramenn í dag hafa í
mörgum tilfellum ekki jafn-
góða menntun og hinir yngri
og standa því ver að vígi í
heimi sem gerir sífellt meira
með embættispróf og titla.
Hann er sá sem sízt væri lík-
legur til þess að valda nokkr
um straumhvörfum og hann
er oft á móti breytingum og
tækni sem eykst frá ári til
árs.
Hvernig er sú tilfinning að
uppgötva að maður er orðinn
maður gærdagsins? Hér á
eftir kemur frásögn 51 árs
gamals manns, sem vann sem
forstjóri hjá stóru brezku fyr
irtæki. Hann segir:
„Þegar ég byrjaði í róleg-
heitum að athuga atvinnuaug
lýsingar í blöðunum áleit ég
að ég yrði ekki í nokkrum
vandræðum með að fá vinnu.
Ég, með mína starfsreynslu
gæti valið um. Ég fyllti út ein
föld umsóknareyðublöð og
margbrotin eyðublöð, en allt
án árangurs.
Sannleikurinn fór að renna
upp fyrir mér þegar ég
hringdi í ráðningarstjóra eins
fyrirtækisins og spurði hann
hvort það hefði einhverja þýð
ingu að sækja um stöðu þá
sem laus væri hjá þeim: Svar
ið sem ég fékk var þetta: Nei,
kunningi, ég tel það alveg til
gangslaust því þú ert orðinn
heldur gamall".
„Það tók mig um þrjá mán
uði að viðurkenna þessa stað
reynd fyrir sjálfum mér. Fyrst
getur maður alls ekki trúað
þessu og síðan fyllist maður
biturleika. Þegar ég hringi i
fyrirtækin og spyr um lausa

stöðu, er tuldrað í simann að
því miður sé ekki hægt að
veita mér hana þar sem mjög
erfitt sé að koma mér inn í
eftirlaunakerfi fyrirtækisins.
Þeir segja þér ekki að þú
sért ekki hæfur til starfsins.
Þáð eina sem skiptir máli fyr
ir þá er aldur þinn i tölum.
Þeim kemur hvorki við hvort
þú ert líkamlega og andlega
hraustur og jafnvel betur hæf
ur til starfsins, en margur
yngri maðurinn.
Eftir að þessi sami maður
hafði verið atvinnulaus í
nokkra mánuði ákvað hann
að stofna sjálfur ráðlegginga-
skrifstofu og grundvallaði ráð
leggingar sínar á þessari kenn
ingu: Ef þú ert orðinn þritug
ur eða fertugur skaltu í ró-
legheitum byrja á því að end
urmennta þig, jafnvel þó þér
finnist þú aldrei hafa verið
betur hæfur til starfsins en
einmitt nú.
Hann segir einnig: Haltu
þér eins vel hæfum til starfs
ins og mogulegt er og vertu
áhugasamur. Staðnaðu ekki
andlega. Vertu viss um að þú
sért að bjóða góða vöru, þeg
ar sá tími kemur að þú þarft
að selja sjálfan þig á ný á
vinnumarkaðinum. Þessi að-
ferð er mun heillavænlegri en
sú, sem margir feimnir menn
nota, sem þora 'ekki að segja
konum sínum að þeir hafi
misst atvinnuna. Þeir halda
áfram að fara á venjulegum
vinnutíma að heiman og sitja
síðan á klúbbnum sínum og
eyða tímanum í að lesa eða
skrifa bréf og vona að eftir-
launin sem þeir fá frá fyrir-
tækinu sem þeir unnu hjá áð-
ur nægi til þess að sjá heim-
ilinu farborða og halda þann-
ig sannleikanum leyndum.
En hins vegar blasir enn
við óleyst vandamál. Hvar
maður fær vinnu þegar kom-
ið er yfir fimmtugt þar sem
enginn vill líta við manni á
þeim aldri?
Lausnin fyrir marga gæti
verið að setja á fót eigið fyrir
tæki og hagnýta sér þar fyrri
reynslu eða byggja upp á
þeirri þekkingu sem þei-
hafa aflað sér með námi á sið
ari árum.
Forum World Features.
Miklir eldar
í Kaliforníu
— 140 hús eyðileggjast
— Heitir eyðimerkurvinaar
breiða eldana. út
Los Angeles, 26. sept. AP
ELDAR, sem svonefndir „djöfla-
vindar“ kynda undir, ioguðu víða
í skráþurru grasi og runnum í
sunnanverðu Kaliforníuríki í dag.
Eldarnir hafa lagt lúxushús í
rúst og orðið til þess að þúsund-
ir manna hafa orðið að flýja
heimili sín.
Eldarnir kviknuðu á föstudag,
en fyrrgreindir vindar, sem eru
heitir og þurrir og koma frá
eyðimörkinni, kyntu svo undir
að við ekkert varð ráðið.
Slökkviliðsmenn segja að það
kunni að taka marga daga að
ráða niðurlögum eldanna.
Meira en 86.000 ekrur lands
eru nú sviðnar af völdum eld-
anna. Talið er að um 140 þús.
hafi eyðilagzt, og um 400 til við-
bótar skemmzt.
Hús Dale Robertson, kvik-
myndaleikara, brann til ösku og
skemmdir urðu á búgarði Ron-
ald Reagans, ríkisstjóra Kaliforn
iu.
Margir hafa brennzt og slasazt,
en enginn hefur beðið bana að
því er slökkviliðsmenn segja.
Mestur er eldurinn í svo-
nefndu Malibu-gili um 50 km frá
miðborg Los Angeles. Sá eldur
sameinast á einum stað öðrum,
sem geisar I vesturhluta San
Fernandodals, en þar er þéttbýlt
mjög.
inn er það afstaðan til sjálfs-
ákvörðunarréttar einstakra
þjóða. En kammúnistaríkin
telja sig hafa íhlutunarrétt,
í nafni friðarins, um innan-
ríkismál annarra kommúnista
ríkja, ef málum er ekki skip-
að á þann veg, sem leiðtogarn
ir telja eðlilegan.
En þó að slíkt stjórnmála-
legt djúp skilji að þessar tvaer
þjóðír, þá geta þær hins veg-
ar eflt samskipti sín á öðr-
um sviðum báðum til nokk-
urs gagns.