Morgunblaðið - 29.09.1970, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. SEPT. 1970
11
MAGNÚS GÍSLASON, FYRRV
SKRIFSTOFUSTJ. - MINNING
MAGNÚS Gislason íæddist 1.
nóvemiber 1884 í Eydöluim í Breið
dal. Foreldrar hams voru Gísli
bóndi á Búðum í Fásfcrúðsfirði
Högnasioin ag kansa hams, Þor-
björg Magnúsdóttir prests í Ey-
dölunn Bergssaniar. Að hanium
standia kummaír ættiir, einfcum
aiustfirzfcax. Föðurföðurbróðir
hiamis var Stafám lamdfágeti Gumm-
laiuigEisan, em móðuirbróðir harns
var Eirikiuir bákavödður í Cam-
bridige Magmússon.
Maigniús varð stúdient 1906 ag
oamd. juris. 1912. Hamm var við
mál'afiutmimigssitörf í Reykjavík
mæistu ár, en siiðam aiðstoðiairmiað-
ur og svo fúlltrúi í fjármálaráðu-
mieiytiiniu. Á þessium árum var
hamm um tirnia siettur sýslumiaður
í Suður-Múlasýsiiu ag síðar í
Ámiessýslu, em fiuilltrúi var hiamm
hjá bæjiarfógetamium í Reyikjavík
1920—1921. Hamm var skipaður
sýsluimaður í Suðiur-Múlasýslu 2.
maí 1921 ag varð brátt talinm í
fremnstu röð sýslumiammia.
Sfciöimmiu ef'tir að stjórruax-
sfcipti ui’'öu smiemimia áris 1939
vairð laiust skrifstofustjómaiemb-
ættið í fjármiálaráðunieytimtu.
Himium nýiega skipaða fjánmála-
ráðherra brást efcki bogaliisitin í
vali miammis í þó stöðu og 31.
miaí þ. á. var Maigmús skipaður
í skrifstofustjóraiemibættið frá 1.
j>úli s. á.
Ég hafði þá starfað í f jármála-
ráðuneytimu í 5 ár. Himm nýja
húebónda mimm þekkti ég ruæst-
um eimumgis aá afspumn, sietn að
vísu var honum mjög í vil, em
makfcuð af reynslu mimmi í ráðu-
meytinu og spurnum af embættis-
færslu hans, og var ailt á eimm
veg. ÞaS var því með nofctourri
eftiirvæintingiu, sem ég beið þess,
að hiamm tæki við, em þá hófst
með ofctour samistarf, undir 'hams
srtjóm, í áratug, sem var mér svo
ámægjuiegt, að á betra verður
ekiki kosið.
Skömimu eítir að Magmús tók
við skrifstofuistjóraeimbættimu
Skall stríðið á. >á var þrönlgt í
búi hjá ríkissjóði og hreyttist
lítið fyrstia stríðsmiisserið, en sfð-
am uiðu snöigg umflkipti á allam
hátt og miargt kom á óvart. Rík-
tesjóðurimn fyllttet fljótlega, svo
út úr vildi flæða, em sivo f jaraði
smám samam aftur. Viðhorf öU
breyttust æði smiöggt oig ráðberr-
ar komu ag fóru. >að reyndi því
mjö'g á skrifstofustjóramin í fjár-
mái'afráðuneytinu, en yfir ölluim
stiörfum Maignúsar hvíldi skyn-
semdiarró.
Hanm sat á þimigi árim 1938—
1942. Þimiglseta’n tók töluiverðati
trárna fró emibættisstörfuinum ag
ég hygg, að þagar til lemgdax
lét hiafi hamm talið óréðlegt að
hafa hvort tveggja á hemdi í
eimiu.
Maignús var ágætlega til
embættiismiammis fallinm. Hamm
var gáfaður miaður, svo seirr
kiunirauigt er, gætimm og góðvilj-
aður, oig bamm þektoti fulltoom-
lega skyldiur stöðu siraraar bæði
giagnrvairt ráðherrum oig þegraum
þjóðfélaglsiras. Hiainin skildi eiiran-
ig miamma bezt, að timinm bar
mieð sér sifelldar breytimgar og
frtamfarir á öllum sviðuim og
þeim þurfti að mæfca mieð ráð-
stöfuiniurm, sem bneytt vfðhorf og
mý tækmii kröfðuist. Hamm vax
hiuiglmyin'diafrjór ag var framsýnmi
em ft'estir aðrir mienin. Mér er
það ljóist nú, að margt af því,
sem hamm ræddi um og laigði til
í emlbættistið sinmi, em etoki var
þá simmt af ýmsum ástæðum,
hiefði betur náð fram að gamga.
Magmúisi lét vel að stjórna. Hamm
var tillitssaimur ag sammigjaim við
starfsfóllk sitt ag <því þótti gott
aið viiniraa hjá horaum og þótti
væmit um haran og vildi vimma
fyrir hamm ag með horaum. Mér
hiefur ekiki fallið bet'ur víð raeimm
húsbómida, seim ég hef unmið 'hjá.
Eftk að ég tók sjálfur við stjóm
náðumieytiisistorifstofu unmium við
saiman áfram í sömu eiradrægini.
Magnúa var í eðli sfrau glað-
vær maðiur, ag grummt var í hlát-
ur hams, em gáisfcinm fékk aldrei
yfirhöndiraa. Haran var giestrisinm
mjög og þau bæðí hjónim ag var
gott að koma á hieiimili þeirra.
Magtnús var tovæntiur Sigríði
Jórasdóttur prests í Nesi í Narð-
firði Guðmumdsisanar, ágætri
fcarau, sem féll frá fyrr em skyldi.
Böm þeárra eru fjögur, Jón fuU-
trúi sýsliumaminisins í Stykfcte-
hólmi, Gteli píamóleitoari, Gúðmý
sem starfar á sikriCstofu ríktefé-
hirðds ag Þorbjörg lækrair.
Síðari ár Maigmúisiar urðu hom-
um erfið að mörgu ieyti veigna
sjóndepru, sem stöðugt ágerðiist,
ag heilsian bilaði nioktouð að öðru
leyti þegar á lieið. Bamin amdiað-
ist 20. september, tæplega 86 ára.
Með hanum er genginn ágætur
maður ag í míniuim augium einn
af laracteins mætustu soiraum.
Einar Bjamason.
„Integer vitaie
soeieriisquie purus.“
ENN er vinar aíð salkna. Magmús
Gíslaisan fyrrveramidi ráðumeytte-
stjói'i amdiaðfet 21. þ.m. í Borgar-
sj úkrahúsiniu í Reykjavík eftir
laraga vamlbeiilsiu. Er þá horfinm af
sviðámu ein af mierkiuBitu möran-
um iþjóðariinmar ag eitt mesba
valmerarji, sem ég hef haft kynmi
ai.
I þessum fláu kveðjuorðum
verður laragur ag gifturíkur
starflsferill Magmúsar Gtelasonar
ekki rakimm til raednmar hlítar,
enda miun það gert af öðrum.
Þess skal þó getið, að Magnús
var fæddur 1. nóv. 1884 og ólst
upp 'hjiá foreldrum isíraum merto-
ishjómuirmim Þorbjörgu Maiginús-
dótJtur prests í Eydölum ag Gtela
Högnaisymd bónda ag póstaf-
greiðsluimiainmi á Búðúrn í Fá-
Skrúðsfirðd. Hamm laiuk stúdents-
prófi í Lærðaistoólaraum í Reykja-
vík 1906 og lögfræðipiófi við
Háisfcólaran í Kaiupmaranahöfn
1912. Árið 1921 var hamm skip-
aðúr sýsluimaður í Suður-Múla-
sýslu og gegindi því sitarfi rraeð
b ósiebu á Eskifirði iþar til hamm
flubtfet til Reykjaivikiur ag var
skipaður skrifsjtofluistjóri (ráðu-
neyttestjóri) í fjármálaráðuraeyt-
inu 1939. Því starfi gegmdi baran
til 1. júní 1952. Auk sýslumamms-
og ráðurueyttestjóraieimibættainraa
gietgmdi Maignús fjölmörgum öðr-
um mikilvægum trúnaðarstörf-
um, átbi m.a. siæti á Alþingi 1938
—1942 og siat í mörgum mdiUi-
þinigainiefindum um mikilvæg
mál.
Á áruinum frá 1912 er Magnús
lauk lagaprófi ag þar tii hanm
var skipaður sýsluimialður 1921
gegndi haran hiraum fjölhreytt-
ustu srbörfúm. Hamm var á þess-
um árum m.a. yfirdómslöglmað-
ur, bóradi, tók þátt í togaraút-
gerð, var fluilltrúi bæj arfógieta í
Reyfcjavífc, fúlltrúi i fjármála-
ráðumeytimiu, settiur sýslumaður
bæði í Suðiur-Múlaisýsiu ag
Árraessýslu og átti sæti í yfir-
fasteigniaimiaibsnieflnd. Öðlaðist
hiamm við 'þetita óvanjulaga víð-
tæfca ag staðgóða þefckiiragu á
höigium lamdis og þjóðar og himm
bezta umdirbúinimg undiir hm þýð
iragarm'ifclu störf er bflöú hams.
Maignús Gtelasion var óvemju-
lega vel gerður maður. Skap-
'höfn hiams auðtoennd/tet fyrst og
fremist af vitsmuraum ag góð-
vild. Hamm var víðsýnm ag
hleypidámialaus, gátfurraar skarp-
ar ag fjölhæfar svo horaum veitt-
tet létt að brjóta hvert mál til
rraergjar. Hamrn var gætiran ag
rasaði efcki um ráð fram, en hélt
fast á miálsitað síraum er bamm
fcaildi siig fcamdmm að réittri mdð-
utrstöðu. Góðvild haras og hjálp-
semi við bverm sem hiaran átti
við a’ð skipta var svo mifcil, að
seigja mátti að hamm vildi hvers
mairans vamdræði leysa. Þossi
skaphötfn samfara viðtæfcri og
staðgóðri þekfcimgiu á liaradshög-
um, mifcilli samvizkMseimi og
reglusiemd gerðú hairan að fyrir-
mymidar embætttemiarani, sem
meran báru traust til í hvrvetina.
Á sýslumaajnsárum sinium á
Eskifirði var Maigraús helzti för-
ustumiaður Sjálístæðteflofckisims á
Austurlamdi. Flakfcurimm var
þar í miklum mirandlhluta. Átti
Magraús þar oft í höggi við harð-
snúnia og vasifca aindistæðdraga ag
hélt jatfnam fast á málsitað sín-
um bæðd siern f rambj óðan'di og
að síðustu sem alþiragteiraaður.
Ekfci haggaði þetta þó vinsæld-
um hiams á rueiran hátt. Hamm
raaut mikilla vinsælda í sýslu
sinmii alla síraa sýsilumannstíð og
var viriur jafrat af fylgismömm-
um síraum og pólitíslfcum and-
stæðingium, enda vtesu þeir af
langri reyrasiu að hanm lét stjórn
máladfeoðandr eragim áhiif hafa á
embættisistörf sín. Hamm var rétt-
sýnffi dómari og friðsamur valds-
maður, sem vildi vífcja ölium
miálum til hiras betri vegar hver
sem í hlut átti. Voru tþeir og
miairgir er til hains leituðu með
vandrælði sin eða til fyrirgredðsiu
á málum sínum og rautu ráðholl-
ustu haras otg hjálpar.
Er Magnús flutti til Reyfcja-
vítour ag tó'k við hirau vamida-
saiiraa starfi ráðuinieyttestj óra í
fjárrraálaráðuinieytiirau rautu fram-
angreimdir eigdinleitoar hams sín
eigí síður en þeir höfðu gert í
sýslumtanrasemtoættirau. Hamm var
mifcill viranuimaður ag sparaði
ekíki krafta sdraa til að ráða á
sem foezbam hátt fram úr þeim
máluim, sem ráðuraeytáð þurfti
um að fjella. Haran var ráðherr-
unum hollur réðgijaÆi og raaut
trawists þeirra úr hváða flokfci,
seim þedr voru. Sýraa hin mörgtu
raefndar- og trúniaðarsitörf, sam
horaum voru jafraam falim sam-
hliða aðalstarfi sirau, þetta bezt.
Magnús var vinsiæll hjá uindir-
mönmum síraum og mildur hús-
bóradi og naiut mikiite trausta hjá
þeim er til ráðuneytisins þurftu
að leiita.
Magraús Gtelason var m.iikill
gætfumaðúr. Haran gegmdi um
laraga ævi giftusamlega störfum,
sem 'harauim féll vel að rækja og
naut viranu siranar ag starfa. Þó
mium það ekki oflmælt að kvom-
flarag ag heimiltelíf haíi verið
hains iniesta gifta.
Magnús Gfelason kvæntist 23.
ofct 1918 Sigríði Jónsdóttiur pró-
fastss á Nesd í Norðfirðd Guð-
mumdssaraar ag kiorau hains Guð-
nýjiar Þorsiteimsdótbur prests að
Eydöluim. Hét húin fullu natfmd
Guðrún Sigríður og var fædd
27. sept. 1897.
Frú Sigríður var mifcil fríð-
leifcsk'onia, prúð svo að af bar,
góðum gáfum og eðliskostum
búiin ag mifcijl húsmóðir. Voru
ástir þeirra Magmúsar miklar til
hinztu sbumdar ag miRi þeirra
gagnikvæmt traust ag virðámg,
sem aldirei bar skiugga á. Eigm-
uðust þau hjómin fjögur ágæt
böm.
Þaiu Siigriður oig Magmiús
bjuggu við mikla rausm bæði á
Estoifirði ag í Reyfcjaivík. Ég
kioim fyrst sem ókumirauigur malður
á heimdli þeirra á Eskifirði ag
var tekið tveimur höndum. Er
mér sú heimilisprýð, sem þar bar
fyrir augtu jatfnain mAnmfestæð.
Frú Sigríður varan þá í sýsluskrif
stofuinini með miarani síraum, en
móðir henirnar, frú Guðný, sem
þá var orðin ekkja, aðstoðaðd
haraa við heiimiltestörfin og upp-
eldd bamamina. Frú Guðný var
sérstök fríðleifcstoana, glæsReg
og prúð eims ag dóttir henmar.
Eörmi'n vom fríð ag prúð og yfir
öllu heimilfelífinu bvíldi sér-
stakur blaer prúðmenmisk'U ag
inrailegrar saimbúðar. Gestagamg-
ur var þar mikill og var svo að
sjá að heimilið stæði allum op-
ið, eradia raubu þau hjóraim bæði
mifcilla virasælda sýshibúa sirania.
Er þau Sigtríður og Maignús
fluttust til Reykjavikur settust
þaiu að í Bergsbaðastræti 65.
Hélzt þar hinm sami heimilis-
bragiur samifara mikilli rautsn og
gesitrteni. Er ég ag kona mín
fluttumist tii Reykjaivikiur 1943
urðúrn við iþeirrar gætfú aðrajót-
aindi að verða raámdr vitnir þeirra
Siigríðar ag Maignúsar og vorum
tíðiir gestir á heiimili þeirra. Eru
ofcfcur rnargar stui»dir á þvi
heknili óglieymairalegar, bæði er
við komum eiin í heiimsáknir og
í stórum gestalhópi.
Á heámiii iþeirra hjóna leið
öllum vel bæðd sötoum hlýled'ka
þeirra og 'hdms sérsbaka heimilte-
braigs. Bæðd voru þau hján glöð
á gáðri isturad og skemmtideg i
viðræðuim. Karnu þá vel í ljós
'hiindr mifclu vitsmiunir Maigraús-
ar, kímmi'gáifla baras ag fróðledk-
ur í söigu ag bókimenntum. Þó
var aiuðsætt að af öllum fögrum
lisitum var Mjámltetin Magnúsi
hugstæðust.
Frú Sigríður aradaðist 23. maí
1965 etftir sbuitta sjúfcdámslegu.
Var það Maignúsd mdfcill harm-
ur, sem hamra bar í hljóði ag lét
lítrt á bera. Koraumtesdriran var
Maginiúsd þó þumigbærari en ella
sötoum þess, að hanium var þá
mjög fla-rin að daprast sján.
Misisti haran sjániima aiveg
nofcfcru Síðar og ták toeilsu hains
þá mjög að hrafca. Síðasta árið
var banm alveg rúmfastur. Má
'því segja að síðusbu árim hafi
vertð Magraúsi þungbær. Hélt
haran þó igleði sirani og frásaign-
artoætfileifciuan til hinzta dags.
Síðusibu mánuðiina þráði Magn-
ús mjög að toomast heim til sín
atfbur atf sjúkrahúsirau og þá sér-
staklegia til þess að geta boðið
til sán virauim sínium og edga enm
eirau sirani mieð þeim gleðtetuind.
Þetta auðraaðist hanum efcki, em
við vinir hams rifjum upp við
aradlát haras allar þær mörgu
gleðisturaddr, sem víð áttum með
haraum og hirani ágætu korau
faainTS, bæðd á toeimili þeirra ag
utam þess. Við þöfcbum þá gæfu
að hafla raotið vimáttu svo góðra
og máfcillhætfra hjána ag blessum
miimrtiinigu þeirra.
Torfi Hjartarson.
MAGNÚS Gislason, sýslumaður
og síðast skrifstofustjóri í Fjár-
málaráðuneytinu, lézt í Borgar-
sjúkrahúsi Reykjavíkur 21. sept.
sl. tæpra 86 ára að aldri. Hann
var fæddur að Eydölum í Breið-
dal 1. nóv. 1884. Foreldrar hans
voru Gteli Högnason, síðaist póst
afgreiðslumaður að BúðUm í Fá
skrúðsfirði og Þorbjörg Magnús-
dóttir, Bergssonar síðast prests
að Heydölum í Breiðdal.
Þá gæfu sem ég tel mig hafa
orðið aðnjótandi með því að eign
ast þennan góða dreng að vini, á
ég að rekja til feðra okkar, sem
voru frá unga aldri, allt til dauða
dags góðir vinir. Síðan tókst mik
il og góð vinátta milli föður mína
og Magnúsar, sem höfðu auk
þess mikil samskipti í embættis-
rekstri og fleiru, á þá vináttu bar
aldrei skugga, svo ég vissi tiL
Þegar ég var barn að aldri minn-
ist ég fyrst Magnúsar, er hann
var gestur á heimili foreldra
mirana að Búðum í Fáskrúðs-
firði. Hann var þá orðinn lög-
fræðingur að menntun, ungur og
léttur í lund, en prúður og fág-
aður í framkomu eins og hann
kom mér áva'llt fyrir sjónir, allt
til þess er ég heimsótti hann síð
ast í Bongarsjúkratoúsið.
Eknbættteferill Magnúsar hefst
þá hann er settur sýslumaður í
Suður-Múlasýslu 13. janúar 1917,
til 1. nóvember 1918. Þar næst
gerðist hann fulltrúi í fjármála-
deild Stjórnarráðuneytisina, síð
an settur sýslumaður í Ámes-
sýslu um tíma, en síðan veitt
sýslumannsembættið í Suður-
Múlasýslu ,með búsetu á Eski-
firði frá 1. júní 1921.
Á árunum 1938—’42 sat Magn
ús á Alþingi, sem landskjörinn
þingmaður.
Árið 1918, 23. október, kvænt-
ist Magnús sinni elskulegu konu
Sigríði Jónsdóttur, prófasts að
Nesi í Norðfirði, en hún lézt 23.
maí 1965, og varð það honum
þungt áfall, svo að hann varð
aldrei samur maðux upp frá
því.
Ég vil nú snúa minniragum mín
um til Eskifjarðar, þar sem
Magnús er orðinn sýslumaður, og
haras fyrsta verk var að snúa sér
að því að eignast heimili og bú-
stað, bæði fyrir fjölskyldu og
embættisstörf, því þá gáitu sýslu
menn ekki flutt í bústaði byggða
af opinberu fé, tilbúna með öll
um þægindum, og þetta tókst
allt, með að ég held methraða,
á þeim árum, þannig að árið eft-
ir 1922, var risið glæsilegt „sýslu
mannshús” á Eskifirði, timbur-
hús, sem kom tilhöggið frá Dara-
mörku. Hús þetta var prýði stað
arins, og rúmaði bæði fjölskyldu
og skrifstofu sýslumanns, auk
starfismannahalds þess, sem í
fyrstu var aðeins einn sýsluskrif
ari, sem kallað var svo. Auk
þessa þurfti þá að hafa ýmiss
konar búsýslu með höndum, svo
sem eina eða tvær kýr í fjósi,
því mjólk var ekki öðruvísi að
fá.
Áður en ég leit fyrst þetta, á
þeim tima glæsilega hús og emb-
ættissetur, kynntist ég því þó í
gegnum föður minn, sem var
sýslunefndarmaður meiri hluta
þess tíma sem Magnús var sýslu
maðuru Suður-Múlasýslu, þar
sem hann ávallt var gestur sýslu
mannishjónarana er sýslufundir
stóðu yfir ár hvert, siem einnig
voru haldnir þar. Mér er enm í
fersku minni það lof, sem hann
bar á alla heimi'lisháttu þar,
ásarnit allri rtenu, og var hlutur
húsmóðurinnar engan veginn lát
inn liggja í lágintni.
Nú átti það fyrir mér að liggja,
að eiga ýmis erindi til Eskifjarð
ar, og var þá þegar ekki við ann
að komandi, en ég gisti þar, og
það gerði ég ætíð síðan, og síð-
ast veturinn 1936, er kona mín
og ég komum til að kveðja, en
við vorum þá að flytjast til
Reykjavíkur. Gistum við þar
nokkrar nætur, sem verða mér
eins og allar aðrar stundir sem
ég var innan þeirra veggja,
ógleymaivlegar. Það var raun-
verulega ekki eins og að vera
„gestur" á því heimili, því mað
ur var í raun og veru eins og
orðinn einn af fjölskyldunni.
1. júlí 1939, fluttist Magnús til
Reykjavíkur, ásamt fjölskyldu
sinni, konu og fjórum börnum,
auk tengdamóður sinni Guðnýju
og áttu þau síðan heima að Berg
staðastræti 65 hér í borg. Magn-
ús gerðist þá þegar skrifstofu-
stjóri í Fjármálaráðuneytimu allt
til ársins 1952, að hann lét af
störfum fyrir aldura sakir, en
hafði þó eftir það ýmsum nefnd-
arstörfum að sinna, svo sem í yf
irskattanefnd o. fl.
Af því, sem ég nú hetfi drepið
á, til mdinningar um minn látna
vin, get ég þó ekki látið undir
höfuð leggjast, að láta þess get-
ið, að ég tel hann hafa verið
gæfumann, og átt fáa eða jafn-
vel enga óvildarmenn.
í starfi sínu sem sýslumaður,
var öll embættisfærsla haras unn
in af alúð og samvizkusemi, og
ekki veit ég nema einn af dóm-
um hans hafa farið til Hæstarétt
ar, og var ekki breytt.
Ég vil nú enda þessar fátæk-
legu endurminningar á þvi að
setjast, í buganum, iran í vist-
legu hornstofuna -ykkar í Berg-
staðastræti 65, þar sem þið hjón-
in sitjið á móti mér og við röbb
um saman, um dagirnn og veg-
inn yfir glösum af vini, og það
undariega gerist, að mér finnst
að ekkert hafi breytzt frá þvi ég
fyrtst sat sem gestur ykkar íyrir
um það bil 38 árum í homstof-
Framhald á Ws. 22