Morgunblaðið - 04.06.1971, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐH), FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannassen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aöstoöarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aöalstræti 6, sími 10-100
Augtýsingar Aðalstraeti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 12,00 kr. eintakið.
STEFNUBREYTING

m%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%m%%%%%%%mi
Mikil endur-
nýjun í þing-
liði Sjálfstæð-
isflokksins
OFT er um það talað, að sömu merun
sitji of lengi á Alþingi, jafnvel áratug-
um saman og heyrzt hafa raddir um
að tafcmarka ætti þingsetu við t. d. þrjú
kjörtímabil. í þessum efnum sem öðrum
er áreiðanlega mjög erfitt að setja
ákveðnar reglur. í sumum tilvikum er
það þjóðinni tvímælalaust til hagsbóta,
að sömu menn, og þá fyrst og fremst
þeir, sem fram úr skara, sitji lengi á
Alþingi, en aðrir mættu gjarnan sitja
skemmiri tíma.
I þeim kosiningum, sem nú standa
fyrir dyrum, er fyrirsjáanlegt, að mikil
breyting verður á þingliðinu. Mesta
endurnýjunin verður tvímælalaust í
þingflokki Sjálfstæðisflofcksins. Að
vísu veit enginn á þessari etundu ná-
kvæmlega um það, hverjir hljóta
kosningu til þings, en ef miðað er við
þau þingsæti, sem féllu í hlut Sjálf-
istæðisfloklksin's við síðustu Alþingis-
kosningar, kemur í ljós, að 9 nýiir menn.
eru í þeim hópi. Þetta er mikil endur-
nýjun, þegar haft er í huga, að á því
kjörtímabili, sem nú er að ljúka áttu
23 þingmenn sæti í þingflokki Sjálf-
stæðisflokksins. í þessum níu manna
hópi eru þrjú, sem áður hafa átt sæti
á Alþingi, en ekki sl. kjörtímabil. Það
eru Gunraar Thoroddaen, sem á að baki
áratuga þingsetu og ráðherradóm,
Ragnhildur Helgadóttir, sem sat á Al-
þingi frá 1956—1963 og hefur því ekki
fttt sæti á þingi síðustu tvö kjörtímabil
og Þorvaldur Garðar Kristjánsson, sem
sat á sumarþingi 1959 og aftur kjör-
tímabilið 1963—1967. Tveir ungir menn
skipa nú sæti á framboðslistum Sjálf-
stæðisflofcksins sem við síðustu kosn-
ingar tryggðu þingsetu. Það eru Ellert
B. Schram, sem er í 7. sæti á framboðs-
lista Sjálfstæðilsflofcksina í Reykjavík
og Halldór Blöndal, sem skipar 3. sæti
á framboðslista flokksins í Norðurlands-
kjördæmi eystra. Þeir Ellert og Halldór
eru á svipuðu reki, rúmlega þrítugir að
aldri. Svo sem vera ber um unga mernn
skipa þeir baráttusæti flokksins í þess-
um tveimur kjördæmum.
Auk þeirra, sem nú hafa verið nefnd
eru í þessum 9 manna hópi, þeir Oddur
Ólafsson, lætonir og Ólafur G. Eiraars-
son, sveitarstjóri, sem skipa 2. og 3.
sæti í Reykjaneskjördæmi, Sverrir Her-
manmisson, sem er í forystu í baráttunni
á Austurlandi og Lárus Jónisson, sem
skipar 2. sæti í Norðurlandókjördæmi
eystra. Eins og sjá má sameinar þesisi
hópur reynslu og þrosfca hinma eldri og
framták og djörfung hinna yngri og þar
á 9Ína fulltrúa sú kynslóð, sem nú er
að komast til vegs í Sjálfstæðisflokkn-
um, ungt fólk á miðjum aldri, ef svo
mætti að orði komast.
Slík endurnýjun í þingliði flokks í
einum kosnimgum á sér líklega fá for-
dæmi, ef nökkur. Nýtt fólk á Alþingi
gefur þinginu ferskari svip og er lík-
legt til að veita straumu.m nýrra hug-
myinda inin fyrir veggi þinghússins. Það
getur vart farið á milli mála, að í kosn-
ingunum 13. júní verður Sjálfstæðis-
flokknum verulegur styrkur að því að
hafa mörg ný andlit í framboði í ofar-
legum sætum á framboðslistum sínum.
Lítil breyting hjá
öðrum
Gagrastætt þeirri miklu endumýjun,
sem verður í þingflokki Sjálfstæðis-
flókksiras á næsta kjörtímiabili, urðu
sáralitlar breytingar á framboðslistum
annarra flokka. Framsóknarflokkurinn
efndi til skoðanakannana inraan flokks-
in3 um slkipan framboðslista flokksins í
þessum kosningum en niðurstaðan er
sú, að í þeim sætum, sem tryggðu þing-
setu á því kjörtímabili, sem nú er að
ltða varð mjög lítil breyting. Framsóton-
arflokkurinn hefur nú 18 þingmenn en
breytimg varð á tveimur þeirra sæta.
Steingrímur Henmannsson skipar
efsta sæti í Vestfjarðarkjördæmi, eftir
að Sigurvin Einarsson dró sig í hlé og
MagnÚ3 bóndi á Frostastöðum skipar
3. sæti á framboðslista Framisóknar í
Norðurlaradákjördæmi vestra, en það er
alls óvíst, að Framisóknarflokkuriran
haldi því þingsæti.
Það er því ljóst, að um litla endur-
nýjun verður að ræða í þingflokki
Framsókraarflokksina og athygli vekur,
að enginn ungur maður á aldur við þá
Halldór Blöndal og Ellert B. Schram
hefur nobkra möguleika á að ná kosn-
ingu á vegum Framisóknarflokksins.
Hjá Alþýðubandalagirau er sömu sögu
að segja. Breytiragar á sætum, sem við
síðustu kosniragar tryggðu þingsetu fyrir
Alþýðubaindalagið eru í Norðurlands-
kjördæmi eystra, þar sem Stefán Jóns-
son, fréttamaður er í fraimboði og í Suð-
urlandskjördæmi, þar sem Garðar Sig-
urðsson, kennari, skipar 1. sæti. Ástæð-
an fyrir þessum breytingum er þó ekki
vilji til endumýjunar heldur klófning-
urinn í Alþýðubandalaginu. Þetta eru
sem sé kjördæmi þeirra Björras Jóns-
sónar og Karls Guðjónssonar, sem báðir
hafa yfirgefið Alþýðubandalagið og
munu vafálaust halöa verulegum hluta
þess fylgis, sem þeir fengu við síðustu
kosningar. Hjá Alþýðuflokknum verður
breyting um þriðjung miðað við núver-
andi þingmannatölu flokksins. Sigurður
E. Guðmundsson skipar 3. sæti á liist-
anum í Reyfcjavík í stað Sigurðar Ingi-
mundarsonar, Pétur Pétursson efsta
sæti á Norðurlandi vestra í stað Jóns
Þorsteimsson og Stefán Gunnlaugs-
son kemur inn á listann í Reykjanes-
kjördæmi í stað Emils Jónssonar.
Ósagt skal látið hvaða áhrif þessi
breyting kemur til með að hafa á kjör-
fylgi Alþýðuflokksina í þessum kosn-
ingum.
Reyndir
forystumenn
Þegar svipazt er um á framboðslist-
um stjÓTmmálaflokkarana í þessum
kosniragum vekur eiinraa mesta athygli
hve Sjálfstæðisflokkurinn hefur á að
skipa fjölmeranri sveit reyndra og
traustra forystumanna. Hvaða araraar
stjórnmálaflokkur hefur fram að færa
forystumeran með reyraslu og traust
manna eins og Jóhanns Hafstein, Geirs
Hallgrknssonar, Ingólfs Jónssonar,
Magnúsar J órassonar, Auðar Auðuns,
Gunraars Thoroddsens, svo að nokkur
nöfn séu nefnd. Eragiran annar flokkur
hefur á að 9kipa slíku forystuliði. Nú-
verandi forystumenn Framisóknar-
flokksins eru allir alls óreyndir við
stjórnarstörf og engimn veit hvemig þeir
mundu reynast. — Hið sama er að segja
um Alþýðubandalagið. Vegma lamgrar
Framh. á bls. 23
®%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%b%%%%%%í
L sl. 12 árum, í tíð þeirrar
**■ ríkisstjórnar, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur haft
forystu fyrir síðan haustið
1959 hafa verið teknar marg-
ar grundvallarákvarðanir,
sem haft hafa mikil áhrif á
uppbyggingu íslenzks þjóð-
félags og lífskjör almennings
í þessu landi. Þessar ákvarð-
anir, siem hafa falið í sér
verulegar stefnubreytingar á
flestum sviðum þjóðfélags-
mála, hafa ekki verið teknar
árekstralaust. Um þær allar
hafa staðið hörð átök milli
þeirra stjórnmálaflokka, sem
stutt hafa ríkisstjómina og
hinna, sem verið hafa í
stjórnarandstöðu.
Á árinu 1960 hófust um-
bæturnar með því, að blað-
inu var algerlega smúið við í
stjóm efnahagsmála á ís-
landi. Frá því fyrir stríð og
þar til á árinu 1960 hafði við
stjórn efnahagsmála verið
byggt á margvíslegum höft-
um og bönnum. Talið var, að
þjóðin gæti ekki staðið undir
viðskiptafrelsi og frjálsum
innflutningi. Margs konar
höft voru sett á framkvæmd-
ir í landinu, ekki mátti
byggja bílskúr eða grindverk
um garð án þess að sækja
um leyfi til þar til kjörinnar
nefndar. Þessu gamla hafta-
kerfi var kastað fyrir borð
1960, þegar ríkisstjómin lagði
fram viðreisnarstefnu sína.
Sú stefna gerbreytti íslenzku
þjóðlífi til hins betra. En þess
ber að minnast, að Framsókn-
armenn og kommúnistar voru
henni algerlega andvígir. Þeir
börðust gegn þessum umbót-
um af öllu því afli, sem þeim
var tiltækt. En umbótunum
var komið fram, þrátt fyrir
andstöðu þessara tveggja
flokka.
Um miðjan sl. áratug var
tekin önnur stór ákvörðun.
Þá var ekki lengur til setunn-
ar boðið um frekari virkjun-
arframkvæmdir og var þá um
tvo kosti að velja. Annars
vegar að byggja enn eina
smávirkjun, eingöngu fyrir
heimamarkað eða hins vegar
að láta verða af framkvæmd
gamallar og nýrrar hugsjónar
að virkja íslenzk fallvötn til
þess m.a. að byggja upp í
landinu orkufrekan stóriðnað.
Síðari kosturinn var valinn
og ráðizt í Búrfellsvirkjun, en
þær framkvæmdir byggðust
á orkusölusamningnum við
Svissneska álfélagið. Fram-
sóknarmenn og kommúnistar
voru andvígir þessari stefnu.
Þeir vildu ekki fallast á upp-
byggingu orkufreks stóriðn-
aðar í landinu, en þar með
var grunövöllur brostinn að
stórvirkjun við Búrfell.
Þeirra stefna var því smá-
virkjanir. Um þessi tvö sjón-
armið urðu mjög hörð átök
um miðjan sl. áratug, en
skoðun ríkisstjórnarinnar
varð ofan á og Búrfellsvirkj-
un og álbræðslan voru byggð
þrátt fyrir andstöðu stjómar-
andstæðinga.
í lok áratugsins, þ.e. á sl.
ári, var enn komið að því að
taka þurfti stóra ákvörðun,
sem hafa myndi í för með sér
gerbreytingu á aðstöðu ís-
lenzks iðnaðar. Þróun mark-
aðsmála í Evrópu var á þann
veg, að íslendingar gátu ekki
lengur skotið sér undan því
að taka afstöðu til þeirra.
Niðurstaðan varð sú, að ís-
land gerðist aðili að EFTA
— Fríverzlunarsamtökum
Evrópu — og lagði þar með
gmndvöll að uppbyggingu út-
flutningsiðnaðar í landinu
jafnframt því, sem samnings-
aðstaða okkar gagnvart Efna-
hagsbandalaginu batnaði
mjög. Framsóknarmenn og
kommúnistar voru andvígir
þessari ákvörðun og börðust
hart gegn henni. En þrátt
fyrir andstöðu þeirra varð ís-
land aðili að EFTA á sl. ári
og hefur þegar notið margvís-
legs hagnaðar af því.
Hér hafa verið nefnd þrjú
meiriháttar mál, sem hafa
þegar haft og munu hafa af-
gerandi áhrif á þróun og upp-
byggingu íslenzks þjóðfélags
á næstu árum og áratugum.
Ríkisstjórnin undir forystu
Sjálfstæðisflokksins, þorði
að taka þessar ákvarðanir en
stjómarandstæðingar lögðust
gegn þeim öllum. Þeir, sem
ekki þora að fylgjast með
framþróuninni, hljóta að sitja
eftir með sárt ennið og það
hafa Framsóknarmenh og
kommúnistar gert. Árangur-
inn af þeirri stefnu ríkis-
stjómarinnar, sem hér hefur
verið lýst, er m.a. sá, að af-
koma þjóðarbúsins og lífskjör
almennings í landinu eru
ekki lengur háð því hvort
síld veiðist eða ekki eins og
áður var. Á þetta benti Ing-
ólfur Jónsson, ráðherra, rétti-
lega í sjónvarpsumræðunum
á dögunum. Síldin væri vissu-
lega mikil búbót, ef hún
kæmi nú, en afkoma almenn-
ings stendur ekki og fellur
með henni.
Fjölbreyttari stoðum hefur
verið skotið undir íslenzkt at-
vinnulíf. Það er ekki eins ein-
hæft og áður. En jafnframt
hefur gmndvöllur verið lagð-
ur að nýrri sókn til betri lífs-
kjara. Sú sókn fer fram í
landi frjálsra viðskipta og at-
hafnafrelsis vegna stefnu-
breytingarinnar 1960. Hún
mun byggjast á nýtingu orku
fallvatnanna til stóriðnaðar
vegna þeirrar djörfu stefnu,
sem hrint var í framkvæmd
um miðjan sjöunda áratug-
inn. Og hún mun byggjast á
iðnvæðingu til útflutnings
vegna þess, að ísland hefur
nú tekið fullan þátt í við-
skiptasamstarfi Evrópuþjóða.
Ef forystu Sjálfstæðisflokks-
ins nýtur við eftir kosningar,
mun þessi þróun halda áfram
og samhliða henni batnandi
lífskjör almennings. Ef Fram-
sóknarmenn og kommúnistar,
sem börðust hatrammlega
gegn þessari þróun, komast
til aukinna áhrifa, er hætta á,
að blaðinu verði snúið við.
Og enginn veit hvaða afleið-
ingar það hefur í för með sér
fyrir þjóðarbúið í heild og af-
komu hvers einstaklings.