Morgunblaðið - 04.06.1971, Page 17

MORGUNBLAÐH), FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 1971
17
Ragnhildur Helgadóttir:
Heimilin eru beztu
uppeldisstaðir barna
Vandamál útivinnandi mæðra
XI. grein.
í GREIN mirani í gær um
rétt korauninar og heknilið
ræddi ég nauðsyn starfa koin-
unraar á heimilinu og gildi
lieiimilisuppeldis. En aðatæð-
ur heimila eru ólíkar, stund-
um er útistart húsmóður
óhjákvæmileg nauðsyra, jafn-
vel allan daginn, einraig þótt
börn séu lítil. Stundum veld-
ur nám konunnar, sératakur
áhugi eða sérmennfun, því að
hún vill starfa utara heim-
ilis að meira eða minna
leyti, Mi'kilvægt hagsmunamál
kvenraa og heiimila er að
finna leiðir, aem gefa konunni
fjölbreytta möguleika til að
velja sér starfsvettvang, sem
samirýmiist hagsmunum heim-
ilisimis, rétti barraanna, og
þreki hermar sjálfirar.
MEIRI SVEIG.TANLEIKI
ATVINNULÍFS
Raurahæf leið væri að gefa
mæðrum fjölhreyttari tæki-
færi til að skipta vinnutíma
sínum milli heimilisstarfa og
anraars starfs, á þann veg að
þær þyrftu ekki að hafa
áhyggjur af því að þær van-
ræktu anraað á meðan þær
sinratu hiirau. Fjölbreyttara val
um háll's dags störf er æski-
legt. Það er mjög alvarlegt
fyrir hústmóður, sem vill
vinna úti eða stunda nám
að þurfa eradilega að
standa andspænis vali milli
heimilisina og fullrar vinrau
utan þess. Meiri sveigjanleiki
í atviranulífinu, heíði ýmsa
augljósa kosti fyrir konuna
og heimilið. Mér virðist, að
það geti einraig haft mikla
kosti fyrir vinnuveitaradanra,
því að með þessu byðust hon-
um óþreyttari starfskraftar.
Vinna hluta úr degi, hluta úr
viku, eða aðra hvora viku
gætu allt verið heppilegar
lausnir. Tvær konur, eða hjón
gætu skipt með sér fullu
starfi. Aðskilnaður móður og
barns væri ekki eims laragur,
eða hjón gætu skipzt á að
sinna börnunum. Það er
sjaldan á það minrazt, hvers
feður fara á mis, sem vegna
vinnuálags hafa engan tíma
né krafta aflögu til að njóta
samvista við lítil börn sín og
finna þá fullnægingu, sem í
því felst að sinraa þörfum
þeirra. Því fer fjarri, að við
konurmar höfum einkarétt á
ást til lítilla barraa og um-
byggju fyrir þeim. Börn eiga
líka rétt til feðra sirana.
f sambandi við hluta úr
fullu starfi, er nauðsynlegt
að gæta þess, að löggjöf sé
hagað þannig, að réttindi
þess sem störfin vinraur, séu
að öllu leyti í samræmi við
þá vinnu, sem lögð er fram.
Hef ég hér í huga t. d. lög
um réttindi og skyldur opira-
berra starfsmanna.
Ýmsar konur, sem hafa
verið heimamæður um árabil,
vilja fara út í atvinnulífið,
þegar börn þeirra eru af við-
kvæmasta skeiði. Vandi þesis-
ara kvenna getur verið mik-
ill, vegna þess, að þær eru
komnar úr æfiragu í öðrum
störfum en heimilisstörfum
og hafa oft og tíðum ekki átt
þesa kost, að fylgjast með
nýjungum í sérmenratun, sem
þær hafa ef til vill aflað sér
mörgum árum áður með ær-
inni fyriirhöfn. Þegar svo
stendur á, þurfa þessar koraur
að eiga aðgarag að tvenns
konar leiðbeiraingum — aran-
ars vegar endurþjálfun í
starfimu og hinis vegar ábend-
iragum um möguleika sem
byðust — leiðbeiningum um
starfsval við hennar hæfi.
Þetta tvennt mundi hjálpa
konunum að verða samkeppra-
isfærir starfskraftar á virarau-
markaðnum á raý. Koraa, sem
hefur hug á sérstöku starfi
utan heimilis, gæti af eran
meira öryggi gefið sig algjör-
lega að heimilis- og uppeld-
isstarfi um árabil, ef hún
vissi, að hún myndi eiga kost
á slíkri leiðbeiningu og þjálf-
un síðar.
★
Nú kem ég að hinu eilífa
varadamáli, útivinnandi hús-
móður. Hver á að sirana
heimilinu í fjarveru heraraar?
Barnagæzlan er þarna þyragst
á xnetuim. Era heimilisstörí
eru fleira en gæzla smábama.
Stór börra og unglingar þurfa
einnig aðhlynningu og ýmis
ailmenn stönf fal'la til á heim-
ilinu.
í umræðum seinustu vikraa
um þessi mál hefur aehyglin
talsvert beinzt að dagheimil-
um sem lausn þessa vanda.
Saniraleikurinn er þó sá, að
hvorki eru þau eiraa lausnira
né fullnægjandi lausn í mörg-
um tilvikum. Segja má, að
umræður þessar séu raúnia, er
athygli manna beinist að Al-
þinglskosningum, örlítið utan
dagskrár, vegna þess að dag-
vistunarmál heyra borgar-
stjónnarmálum til. Engu að
síður langar mig þó til að
skýra örlítið viðhorf mitt til
þessara mála.
DAGGÆZLA BARNA
í grein mirani í gær lagði
ég áherzlu á skýrain greiraar-
mun á dagheimili, þar sem
lítið barn dvelst allara daginn,
og leikskóla, þar sem börn
dveljast inokkrar stundir á
dag.
Leikskólinn er í mínum
augum fremur merantastofn-
un en gæzlustofraun. Leik-
skólirara gefur börnum félags-
lega þjóifun í hópi jafraaldra
og ýmsan lærdóm við þeirra
hæfi, án þess að ofbjóða
gebu þeirra. Held óg, að leik-
Skóli sé heppiiiegur alfflest-
um börnum án tillits til þess,
hvort móðirin viramur úti eða
ekki. Eins og kunnugt er, er
eftirspurn eftir leikskólapláss-
um í borginni ekki fullnægt.
Meiri sveigjanleiki, gæti að
ég held, flýtt lausn þess máls.
Hefur mér komið í hug hvort
ekki væri hægt að leysa úr
leikskólaþörf mun fleiri
barna, að miransta kosti
þeirra, sem eiga heimamæð-
úr, með því að skipta vik-
unni á eirahverjum deiíld-
uim miMi tveggja hópa. Sum
börai færu þá í leikskóla þrjá
vissa daga í vi'ku og önnur
börn aðra þrjá. Ég varpa
þessu hér fram, ef hugsan-
legt væri að athuga þetta og
jafnvel að gera þessa tilraun.
Við vitum að dagvistunar-
stofnanir eru fjárfrekar. —
Núna borga foreldrar helrn-
Ragnhildur Helgadóttir
ing rekstrarkostnaðar á dag-
heimllum bongariraraar, krón-
ur 2.500 á márauði fyrir hvert
bam og % rekst ra rkostna öa r
á leikskóla, 1.200 kr. á mán-
uði fyrir hvert barra. Mis-
muniran og stofnkostnað
greiðir borgin. Spyrja má,
hvort ástæða sé tiil þess, að
hið opimbera kosti þannig
þessa þjónustu við foreldra
með háar tekjur. Ef þeir for-
eldrar, sem óska eftir dag-
vistarpl'ásisum fyrir böm sin
og hafa háar tekjur, greiddu
i srtað fyrrnefnds gjalds mun-
verulegan kostraað, gæti það,
að ég held, á tvennara hátt
orðið til að auðvelda lausn
þessara mála. Það flýtti fyrir
fjölgun plássa og hægt yrði
að lækka gjaldið fyrir þá,
sem verst væru settir. Hægt
væri að hafa t. d. þrenns kon-
ar gjald eftir aðstæðum. Upp-
Framh. á bls. 23
Matthías Bjarnason um kosningabaráttuna;
Selárdalsbóndanum
vöknaði um augu
— er hann heyrði tifið í dreif
býlishjarta Steingríms
Hermannssonar
MORGUNBLAÐIÐ hafði í gær
tal af Matthíasi Bjarliaisyn.i sem
ákipar efsta sæti lista Sjálfstæð
isHokksins í Vestfjarðak,jör-
dæmi. Matthías var þá staddur
í Reykjavík vegna þátttöku
hans í litva r psu inræð i ín u m, sem
fiiaim fóru í gærkvöldi.
Við inratum Matthías eftir
gangi máM í kosninigabaráttunrai
í Vesitf jarðakj'ördæmi.
— Sameiginlegir fundir hafa
þegar verið haldnir á átta sböð-
um á Vestfjörðum. Á morgun,
föstudaig, verður svo níundi fund
uriran haldiran á Isafirði og verð-
ur útvanpað frá þeim fundi í
gegnum lraftskeytasitöðina. Síð-
ustu fundir verða svo haddnir á
laugardag og sunraudag að
Hólimavdk, Árnesi, Króksfjarðar-
nesi og Reykjanesi við Isafjarðar
djúp.
Ennfremur höfum við Sjálf-
stæði'smenn haMið nokkra fundi
i kjördæminu, m.a. tvo almenna
stjórramiálLaifundi þar sem Geir
Halligrimsisoín var frummælandi
ásamt Áisberg Sigurðssyrai og
mér. Sjálfstæðiskonur i báðum
Isafjarðarsýslum og á ísafirði
héldu og sameiginlegan fund.
Þar flutti frú Sigurlaug Bjarna-
dótitir framsögueriindi, ásamt for
miönraum kvenfélaganna. Einnig
höfum við frambjóðendurrair
mætt á flokksfundum og gert all
víðreist uim kjördæmið á liðin-
um vifeum.
—- Hver eru helztu málin sem
rædd eru á furadum þessum?
— Stjörnmálaviðhorfið al-
mennt er rætt. Við höfum skýrt
afstöðu okkar til 1 andheligismáis
ins og er það min skoðun, að
sú stetna, sem stjórnarflokkarn-
ir hafa markað í þvl miáli, eigi
skilraing fódks almennt á Vest-
fjörðum. Fá kjördæmi eiga jafn
mikið undir því, að landhelgin
verði færð út og Vestifirðir, og
er eðlilega mjög mikill áhugi á
þessu máli og harðar kröfur
geriðar um að standa fast á hags
munum Islendinga á alþjóðavett
vangi.
Á fundiunum er einraig rætt
mikið um félagsmál. Sérstök á-
herzla er nú lögð á aukningu
raforkunnar og mun Iðnaðar-
ráðuneytið næstu daga taka á-
kvörðun um virkjiunarfram-
kvætmdir en til a-thugunar er að
fara í virkjunarframkvseimdir
við Mjðlká í Arraarfirði og er
þar um 2800 kw. stöð að ræða,
eða að virkja S-Fossá á Rauða-
sandi og verður þá um 2400 kw.
stöð að ræða. Eranfremur er
mjög rætt um rafvæðingiu sveit
anraa, en þar eru tryggðar tölu-
verðar framkvæmdir í sumar.
Á næsta sumri murau á mil'li
40—50 býli á Vestfjörðum fá
raforku frá samveitum. Þá er
mikið rætt um samigöngumál,
menntamál og þá sérstakliega
um þann aðstöðumun sem er á
menratiun u ng'menna i strjálbýli
og þéttbýffli.
— Hefur ekki verið rætt um
verðstöðvunina ?
— Við ,s jál fs t æði smenn höf-
um giert hana að umræðuefni
og ekki hikað við að halda því
fram, að auðvelt sé að haMa
verðstöðvuninni áfram, ef hóf-
semi gætir i kaupkröf.um. Hins
vegar hafa andstæðingarnir, þó
eirakum framsóknarmenn, boð-
að, að efnahagur landisiras væri
að hrynja í rúst, en það er raun
ar það sama og sá flokkur hef-
ur haldið fram i tvennum kosra-
ingum á undan.
— Hafa Framsóknarmenn
nokkuð komið inn á landbúnað-
armáJ á þessram fundlum ?
— Ég heM að mér sé óhætt að
fulýrða að þeir hafi ekki minnzt
á þau mái. Hins vegar firanst
mér rétt að geta þess, að land-
búnaður á Vesbfjörðum hefur átt
við mikla erfiðleika að etja
Mattliías Bjarnason
vtegraa grasleysis og hefur viða
orðið að m'inraka bústofn af þeim
sökum. Nú horfir allt ólífct bet-
ur, því vorið hefur verið gott
og margt bendir til að heyfeng-
ur verði góður.
— Hvemig er staða stjórn-
málaflokkanna í kjördæminu að
þírau áliti ?
— Samkvæmt fengimni reynslu
á ferðalögum miiraum um kjör-
dæmið er ég ekki i nokkrum vafa
um, að Sjálfstæðisflokfeurinn
muni virana á og sömuleiðis er
það mat mitt, að Framsófenar-
flokikurinn rrauni tapa atkvæðum,
þótt fyrirgangur sé mikiliL, eink
um i Steiragrímá Hermanrassyni,
efsta marani listans. Hann lætur
Hta út fyrir, að hann sé orðdnn
hinn mesti dreifbýlismaður, enda
varð gömlu kempunni, bóndan-
um i Selárdal, Hannibal Valdi-
marssyni, svo um þegar hann
heyrði tifið í dreifbýfflishjarta
Steiragríms, að honum vöfenaði
um augu að því er hann sagði
sjálfur á einum framboðsfund-
anna.
Ég held að það sé ekki áhorfs-
mál, að Sjálfstæðisflokkurmn
verði stærsti flokkurinn í kjör-
dsemirau og fái tvo fullitrúa
kjörna. Miklar líkur eru á, ef
vel er unnið, að þriðji maðuriran
á lista okkar, Ásberg Sigurðsson,
verði uppbótarþingmaðiur. Fram-
sóknarmienn ná líklega tveimur,
en baráttan um 5. sætið er mjög
óviss. Al'þýðuflökkurinn hefur
þetta sæti nú, og þótt hann tap
aði nokkru fylgi, þá eru í dag
líkur fyrir því að hann haldi
þiragsætinu. Hinu er ekki að
leyraa, að framboð Hannibafs tek
ur mikið fylgi frá Alþýðubanda-
laginu og sömuleiðis nær hann
nokkru fyligi frá öðrum flokk-
um og þá seranilega miestu frá
Framsókn. Þessi frambjóðandi
kemur sumu fólki ennþá mjög
á óvart. Fyrir síðustu kosniragar
tiJkynnti hann framboð i Vest-
fjarðakjördæmi, en á síðustu
stundu hætti hann við það og
fóir í framboð i Reykjavik. 1 vor
hafði verið tilkynnt framboð
hans í Reykjavik, en á síðustu
stundu hvarf hann frá og hafn-
aði á Vestfjörðum.
Þrátt fyrir nær háilfrar aldar
afskipti af stjórnmálum og yfir
tvegigja áratuga setu á Alþimgi,
virðist hann telja sig geta kom-
ið með nýjan og hressandi blæ
inn í stjórnmái okkar og það
sem furðulegra er að honum
tekst að fá saklaust og auðtrúa
fólk tiffl að trúa þessu.
— Ég skal ekki fullyrða neitt
um hvernig þessari baráttu hans
liyktar, en úrslit kosninganna á
Vestíjönðum geta haft mjög ör-
lagaríkar afleiðingar við mynd-
un næstu rikisstjórraar.