Morgunblaðið - 18.11.1971, Page 12

12
MORGU’NBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1971
Ragnhildur Helgadóttir um málefni aldradra:
Að þeim sé gert kleift
að búa i eigin íbúðum
— er fjárhagslegur léttir fyrir þjóðfélagiö
Á FUNDI neðri deildar í gær
mælti Ragnlieiður Helgadóttir
fyrir þingsályktunartillögu sinni
og Ólafs G. Einarssonar á þá
lund, að sveitarfélögum sé heim-
ilt að fella niður fasteignaskatta
af ibúðum aldraðs fólks, sem
það býr sjálft í.
f iimræðununi kom Ragnheið-
ur Helgadóttir m.a. svo að orði,
að það væri fjárhagslegur léttir
fyrir þjóðfélagið og almennt
heilsusamlegt fyrir þá öldruðii
að þeim væri gert kleift að búa
í eigin íhúðiim, því að ella yrðu
þeir að leita til vistheimila og
sérstakra stofnana, sem hið op-
inbera þyrfti að standa straum
af.
Ragnhildiir Helgadóttir (S)
sagði, að vegna framfara í lækn-
isfræði og meiri heilsu,gæzlu,
betri efnahags almennings og
bættrar aðbúðar á flesta lund
hefði fjöldi þeirra, sem kemst á
elldár, aukizt á síðustu árum, svo
og fjöldi þeirra, sem við gott
heilsufar búa í el-linni.
Þessi þróun hefur leitt til þess,
sagði þingmaðurinn, að æ fleiri
-gera sér Ijóst, að elliheimili í
hinum gamla skiln,in,gi þess orðs
er ekki len-gur fullnægjandi
lausn á mátefnium aldraðra. Sá
hópur fer stækkandi, sem ósk-
ar eftir og hefur heil'su til að
starfa og 1-ifa sjálfstætt, búa á
eigin heimili lengur en áður.
Þingmaðu,ri,n,n gat siðan um
það, að fyrir nokkrum árurn
hefði stjórnskipuð nefnd kannað
möguleiika aldraðra til þess að
nota starfsorku sína. Niðurstað-
an hefði verið sú, að áskjósan-
legast væri, að aldrað fóik, sem
þess æskti, gæri sem lengst dval
izt á eigin heimilum. Það væri
ekt höfuðskilyrði þess, að aldrað
ir gætu notið starfsorku sinnar,
— sjáifum sér til ánægju og
betri heilsu og þjóðfélaginu til
heiLla, Saigði alþingismaðurinn,
að til þess að svo mætti verða,
þyrftu ýmsar ráðstafanir að
koma tiil, og nefndi í þvi sam-
bandi heimiiishjálp, heimilis-
hjúkrun og félagsráðstafanir
gegn einmanaieika. Sagði hún,
að á undanförnum árum hefði
Reykjavíkurborg unnið stórt á-
tak á þessum sviðum og margir
aldraðir borgarar notið góðs af.
Alþingismaðurinn benti á eitt
atriði til þess að fleiri aldraðir
gætu búið á einkaheimiium, en
það væri dagheimili fyrir aldr-
aða. Sagðist hún hafa komið á
eitt slíkt heimili i Osló. Það hefði
verið i gömlu einbýlishúsi og
innréttað á mjög skemmtiiegan
hátt. Þar voru 15 aldraðir borg-
arar. Þeir voru sóttiir eða komu
af sjálfsdáðum klukkan 9 að
morgni, dvöldust siðan undir um
sjón hjúkrunarkonu, sem sá u.m
að þeim liði vel við spil eða fönd
ur eða hannyrðir fram til kvölds
eða til 5 6 síðdegis. Hér var um
að ræða fólik, sem óskaði eftir
að vera á heimilium barns síns
eða barna, sem ynnu úti, en þann
ig stóð á, að ekki þótitd hættandi
á að skiija það eftir eitt enda
stuðlaði sl'íkt að einangrun og
þuniglyndi. Sagði alþingismaður-
inn, að þessi nýjung væri ein hin
merkasta, sem fram hefði komið
á þessu sviðd, og gæti leyst hin
gömlu elldheimiM að einhverju
lieyti af hólmi. Þó færi ekki hjá
þvi, að alltaf þarfnaðist stór hóp
ur hælisvistar af einhverjum á-
stæðum.
Alþinigismaðurinn raktá nokk-
uð, hvernig haldið væri á mál-
efnurn aldraðra í nágrannalönd-
um okkar og kom þar m.a. fram,
að sú stefna á vaxandi fyligi að
fagna, að reynt sé að gera hin-
um öldruðu kieift að búa i venju
legurn íbúðarhverfum í stað þess
að safna þeim saman í sérstök
svæði. Jafnframt kom fram, að
í Sviþjóð, Noregi, Danmörku og
Englandi er stuðlað að því að
aldraðir búi í sínu eigin húsnæði
með sérs ökum lánum og fjár-
stuðningi ti-1 endurbóta á eldri
íbúðum ti-1 þess að gera þær
hentuigri ti'l afnota fyrir hið aldr
aða fóLk og til þess að þær geti
svarað ýmsum þörfum, sem hin-
iir öldruðu hafa urnfram aðra
borgara.
Alþingismaðurinn sagði, að nú
væru i enduirskoðun lög um
tekjustofna sveitarfélaga. Reikn-
að væri með mikilffi hækkun fast
eignaskatts vegna nýs fasteigna-
mats. Sér fyndist skjóta nokkuð
skökku við, ef aldrað fóik, sem
hefði lagt mikið á sig tdl að kom
ast yfir eigin íbúðir og skapa sér
þamnig öryggi í elffinni, en verða
enigum til byrði og skuldaði emg-
um neitt, ef þetta fólk þyrfti nú
kannski að selja íbúðirnar sínar
fyrir það eitt, að hið opimbera
íþyngdi því með sköttium. Sagði
alþingismaðurinn, að þetta fólk
hefði á undaniförmum áratugum
fyrst greitt ska'it af tekjum sin-
um, en síðan af íbúðum sí.num
eignasikatt og fasteignaskatt aft-
ur og aftur, svo að sú skattfúlga
væri orðin ærin, sem það hefði
greitit til hins opinbera, þótt ibúð
ir þess yrðu undanþegnar fast-
eignaskatti, eftir að það væri
komið á þann aldur, að það ann
aðhvort af hei'Lsufarsástæðum
eða vegna laga og reglna um há-
marksaldur gæt-i ekki haldið á-
fra.m sínum fyrri störfum. Auk
þess sem það væri fjárhagsleg-
ur léttir fyrir þjóðfélagið og
heilisiusamliegt fyrir þá öldruðu
að þeim væri gert kleift að búa

áfram í eiigin íbúðum, því að effia
þyrftu þeir að Leita til vistheim-
iila og annarra stofnana, sem hið
opinbera þyrfíii að standa straum
af.
Alþingismaðuirinn laigði á það
áherzliu í lok máls sins, að þeir
væru fleiri en hiniir, sem viidu
vera sjálfum sér nógir svo lenigi
sem beUsan leyfði og sagði í þvi
sambandi, að tiá greina kæmi að
létta undir með greiðsiu á húsa-
leigu aldraðs fólks, sem i leigu-
ibúðuim byggi.
Pétur Eigurðsson (S) lé; í ljós
ótta um, að u.nnt yrði að fara í
krinigum tilgang laganna, en
sagði í framhaldi af þvi, að hér
væri um leið að ræða tdi þess
að gera öldruðu fóliki kleif.t að
búa sem lengst á heiimilum sdn-
um, Þó dró hann í efa þau orð
Ragnihiildair Helgadóttur, að þeir
væru fleiri, sem vildu búa í eig-
in íbúðum en á dvalarheimilum.
Hann tók undir, að elffiheiimUin
væru ekki fullnaðarlausn, en þau
væru helzta úrbótin fyrir gaimila
fólikið í dag.
ALþingismaðurinn sagðist hafa
komið þeirri tiffiögu á framfæri
við nokkra af forráðamönnum
Reykjavikur að í Hafnarbúðum
yrði gerð tilraun með dagheim-
ilii fyrir aldraða og sagði, að eins
og þróundn í þes.suim mál'uim
hefði orðið, yrði ekkert eUiiheim-
ili eða dvalarheimUd aldraðra
reist nema þar yrði einnig dag-
heimili fyrir aldraða. 1 Hafnar-
firði væri ein slik stofnun að
rísa á vegum DAS með sliku
dagheiimiffi og aðstöðu fyrir end-
urhæfingarst arfsemi.
Bjarni Guðnason (SFV) sagði
að hér væri um mjög merkilegt
mál að ræða og benti á, að í tillög
unni væri um heildarákváeði að
ræða. Hann vildi hafa ákvæðið
lögbundið með þeirri takmörkun
þó, að undanþága frá fas'eigna-
sikatti neeði aðeíns til aldraðs
fólks með naum.an Lífeyri og í
íbúðum með lágu fasteignamati.
Það er engin ástæða til þess
að veita ríku fóliki, þótt gamalt
sé, hluinndndi á þennan hátt,
sagði hann.
Alþinigismaðurinn gagnrýndi
síðan almannatryggiinigarnar fyr-
ir þá sök, að þar væri ekki tek-
ið tilffit 'til efnahags man.na.
Ragnliildur Helgadóttir (S)
sagði út af umimælium B.G., að
sér fyndist sannigjarnt, að þjóð-
félagið leyfði öldruðu fólki að
njóta afraksiturs erfiðis sins og
væri ekki skattlagt aftur og aft-
ur fram á daiuðastund fyrtr að
hafa eignazt þaik yfir höfuðið.
Vitaskuld bæri þjóðfélagimi að
létta undir með þeim, sem erfið-
asta ættu ffifsbaráttuna, en það
ætti ekki að koma í veg fyrir
það, að því fóliki yrði veitt fyrir-
greiðsla, eins og hér væri farið
fram á, sem hefði búið í haginn
fyrir sig á eUiárumuim.
Ragnhildur Helgadóttir tók
undiir það með P.S. um að víð-
tæk könnun þyrfti að fara fram
á húsnæðismálum aldraðs fólks
og gaf í því samibandi upplýsing-
ar um niðurs öðu.r á sliikri könn-
un, sem farið hefur fram hér á
Landii. Þar var spurt: Teljið þér
yður þarfnast vistar á dvaiar-
heimiffi ?
Já, svöru'ðu 8 konur og 7 kari-
ar. Nei 112 komur og 105 karlar,
Óákveðnar voru þrjár konur og
tveir karlar. Kvaðst þingmaður-
inn ætla að þetta gæfi tffi kynna,
hver vilji aldraðra væri í þessu
efni.
Ellert Schrani (S) tók undir
þá skoðun, að tryggimgakerfið:
ætti einmi'.it að hjálpa því tólki,
sem mes't þyrfti á henni að hatlda,
en það væri orðið úreit að þessu
leyti. Benti hamn á f jölskyldubæt
uirnar 1 því sambamdi.
Bjarnfriður Leósdóttir (Abl)
laigði áherzLu á, að ef því fóitki
væri hyglað, sem byggi í eigin
húsnæði, þyrfti einniig að gera
einhverjair ráðstafanir tll þess að
hlaupa undir bagga með því ’aldr
aða fóliki, sem í leiguíbúðum
býr.
Umræður á Alþingí:
Menntunaraðstaðan
verði joínuð
Á FUNDI sanieinaðs þings í gær
koni tU nniræðu tiUaga til þings
ályktunar um athugun á kostn-
aði og l'járhagslegri getu æsku-
fólks í strjálbýli til framlialds-
náms og endurskoðun á reglnm
um útliliitun styrkja til jöfnun-
ar námsaðstöðii. Flutningsmenn
tillögu þessarar ern tveir af
þinginönnum Sjálfstæðisflokks-
ins, þeir Lárus Jónsson og Ellert
B. Schram. í framsöguræðii, sem
Lárus Jónsson flutti kom m.a.
fram, að megintilgangur tillög-
unnar er, að gerðar verði ráð-
atafanir til Jiess að aðstaða
æskufólks úr strjálliýlinu verði
bætt til þess að njóta framhalds-
menntunar að loknn skyldu-
námi. Urðu nokkrar iimræður
um tillögu Jiessa og fer frásögn
af Jieim liér á eftir.
Tillagan er svohiijóðandi:
Alþingi ályklar að féla ríkis-
stjórninni að láta fram fara í
samráði við lanidsihlutasamtök
sveitarfélaga eða einstakar sveit
arstjórnir athuigun á kos naði og
fjárbagslegri getu æskufólks í
strjálbýLi tU framhaldsnáms og
jafnframt, að settar verði nýjar
regl.ur um heildarupphæð og út-
hiu.un námsstyrkja í samræmi
við niðurstöður a'thugunarinnar,
þanniig að tryggð verði sem jöfn-
ust aðstaða memenda til fram-
haklsnáms, hvar sem þeir búa á
l'andinu. Athuguinin skal m.a. ná
Sverrir Hermannsson, Jóhann Hafstein og Mattiiías Á. Matliiesen ræðast við fyrir framan
Jiingsalinn. (Ljósm. Kr. Ben).
til Miklegs fjölda memenda, sem
stumda munu framhaklsnám
fjarri heimabyggð sinni næs u
ár, ferðakostnaðar niemenda, dval
ar- og upphaldskostnaðar í heima
vist eða í leiiguhúsnæði, þar sem
framhalds'sikólar eru reknir, svo
og til þesis, hvernig eimstakar
sveitarstjórnir greiða fyrir nem
endum ti'l framhalds'náms. Niður-Í
stöður ahugunarinnar skuliu:
La.gðar fyrir nœsta reglulegt Al-
þingi.
Lárus Jónsson, fyrsti flutnings-
maður tillögunnar, mælti fyrir
henni, og sa.gði hann m.a., að
ölkum væri kunmur sá aðstöðuJ
mun.u.r, sem þarna væri fyrir
hendi og 'tffiilöguinm væri ætiað
að bæta úr. Sl. 2 ár hefðu fyrsitu
sikrefin verið stigin í rétUætisátt
með sérstakri f járvei'tingu tffi
þessara mála. Á árinu 1970 hefði
verið varið af fjáriögum 10
millj. kr. í því skyni að ja.fna
námsaðstöðuna og 15 miffij. á ár-
isnu 1971. Reynslan hefði sýnt, að
auka þyrfti þessar fjárveíitingar
og setja nýjar reglur um veitj
inigu styrkja þessara. Veiit'tuif
hefði verið sérstafcur ferðastyrk
u.r og sérstakur dvalarstyrkur og
væru reglurnar um ákvörðuu
upphæða styrkjanna alls óraun-
hæfar.
Ræðumaðuir benti á ýmsar nýj
ar leiðir, sem fara mætti með
þetta meginmarkmið fyrir augi-
um. Væri huigsanLegt, að ríkis-
sjóður kostaði mötumeyti fyrir
námsmenn utan af landi t.d. i
Reykjavík. Eijnnig mætiti hugsa
sér, að rikissjóöur nostaöi beiimt
húsmæði fyrir aðkomna nemend-
ur, og benti hamn á í því sam-
bandi, að hótelrými í Reykjavik
væri illa nýtt yfir vetrarmánuð-
ina.
Magnús Torfi Ólafsson, men.nta
málaráðherra, kvað tffiílögufluitn-
img þennan sýna vi.rðinigarverðan
áhiuga hinna nýju þiingmanna á
miikilsverðu máli. Hann saigði, að
nú væri stairfandi nefnd, sem
ynni að könnun á sumum öðr-
Framh. á bls. 21