Alþýðublaðið - 19.07.1958, Blaðsíða 3

ÍLaugardagur 19. júlí 1958
A I Þ f 3 u b 1 a 3 i 8
3
Alþýöubíobiö
Útgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstjórnarsímar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
Alþýðuflokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Emilía Samúelsdóttir.
14901 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
Alþýðubúsið
Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgötu 8—10.
Reg
mmunurinn
ÞJÓÐVILJENN fordæmir þessa dagana atburðina við
Miðjarðarhaf og telur þá engu betri en ungversku harmsög-
una. Hins vegar fór mun minna fyrir gagnrýni kommún-
istablaðsins á þeim viðburðum eins og öllum mun í minni.
Þjóð-viljinn sakar önnur íslenzk blöð um skapleysi, þegar
Vestunveldin eigi hlut að máli. Sú viðleitni er kannski
skiljanleg, en stórmannleg getur hún ekkí talizt. Það, sem
nú er að gerast við Miðjarðarhaf, verður ekki borið saman
við atburðina í Ungverjalandi. Þar er reginmunur á.
Þessu til áherzlu þarf ekki annað en rifja upp þá stað-
reynd, að blöð á Vesturlöndum eru síður en svo á einu
mál] um atburðina við Miðjarðarhaf. Hér skal ekki reynt
að skera úr um, hver hafi rétt fyrir sér og rangt í því
sambandi. En þetta er hins vegar sú trygging, sem felst í
almenningsáliti frjálsra þjóða. Vald'höfum Vesturlanda
þýðlr ekki að ráðast í pólitísk ævintýri í þeirri trú, að
þeim líðist allt. Þeim er gagnrýni vís undir þvílíkum
kringumstæðum. Slíkt er aftur á móti óþekkt, fyrirbæri
austan járntjaldsins. Ekkert rússneskt blað andmælti at-
burðunum í Ungverjalandi, sem Þjóðviljinn líkir nú við
það,- sem er að gerast við Miðjarðarhafið. Almlenningsálitið
fékk ekkj að segja til sín. Og íslenzki Þjóðviljinn var þá
ekki skapmeiri en svo, að hann birti orðrétta yfirlýsingu
Janosar Kadars, þar sem blóðbaðið var afsakað með fá-
heyrðum blekkingum og barnalegum áróðri. Og er.n hefur
kommúnistablaðið ekki fengizt til að gera- heyrinkunnugt,
hvernig því barst það plagg. Það er hinn óttalegi leyndar-
dómur. Kannski skiptir vitneskja um slíkt ekkj öllu máli,
en fróðlegt væri að frétta, hver eru leynigöngin milli áróð-
ursmiðstöðva kommúnista austan járntjaldsins og Þjóðvilj-
ans hér uppi á íslandi. ,
Vesturlandabúar eiga þess kost að’fosna við valdhafa,
sem þeir vilia ekki lengur una. Tryggingin er frjálsar og
leynilegar kosningar. Fólkið austan járntjaldsins .á hms
vegaf engra kosta völ, þó að því væri skapi næst að breyta
umi stefnu og valdhafa. Þetta er ekki tekið fram í því
skyni að afsaka mistök og yfirsjónir vestrænna þjóða,
heldur til að minna á þá staðreynd, sem er munurinn á
einræðinu og lýðræðinu. Ekkert stjórnskipulag er full-
komið, enda verk misviturra manna. En einræðið þolir
ekki samanburð við lýðræðið, þegar rætt er um þær dyggð-
ir, sem Þjóðviljinn krefst af ráðamönnum Vesturlanda, en
mælist aldrei til af valdhöfunum austan járntjaldsins.
Þess vegna er hann ekki til gagnrýni fallinn, þó að mál-
staðurinn væri að öðru leyti góður. Slík Og þvílík er hans
ógæfa.
Sök hans í heimsmál'unum er að þvf leyti afsakanleg,
að hann má sín lítils í því eíni. En málstaður hans væri
sízt betri, þó að íslenzka kommúnistahjörðin teldi fleiri
sauði samkvæmt höfðatölureglu. Kommúnistablöð Vestur-
landa eru öll undir þessa sök seld. Og þess vegna gæti um
það munað, ef íslenzka fyrirbærið hefði sjálfstæðan vilja
og reyndi að kom,a fram til góðs. Slíku er hins vegar
ekki að heilsa Blaðið, sem birti yfirlýsingu Janosar Kadars
á sínum tíma, dærni sig eftirminnilega.
( lltan úr Helmi )
og
ri es
ÞAÐ land, sem nú kallast
írak, samsvarar að miklu leyti
þeirri gömlu Mesopotamíu, sem
um er rætt í biblíusögunum.
Þar renna fljótin Eufrat og Ti-
gris, og þar voru þau Adarn og
Eva að striplast í aldingarðin-
um Eden, sællar- minningar.
Og enn geta ferðalangar skoðað
rústir babylonsku hengigarð-
anna.
En- höfuðborgin. Bagdad, er
ekki jafn ævintýraleg og í þann
tíð, sem seg’ir frá í Þúsund og
einni nótt. Þróunin þar hefur
orðið ótrúlega hröð og olíu-
samningarnir hafa veitt ó-
grynni fjár til framkvæmd-!
anna. Nýtízku stórhýs; úr stein
steypu Og stálj hafa risið upp
hvarvetna, gljáandi glysbílar
æða um allar götur og í nýrri
borgarhverfum má líta einka-
hús, sem ekkert gefa eftir þeim
glæsilegustu í Hollvwood.
íbúar Mesopotamíu töldust
um 25 milljónir fyrr á öldum,
en í írak nú, sem er á stærð
við Svíþjóð, aðsins fimm millj-
ónir. Samanhrundir áveitu-
skurð; bera því vitni, að þár
hafi' áður verið frjósamir akr-
ar, sem nú er auðn og eyði-
mörk.
En írak hefur verið í hraðri
sókn undanfarin ár. Þar hafa
framfarir orðið meiri en í
nokkru öðru Arabaríki á M:ð
Austurlöndum.
Það er olían, sem skapað hef
ur grundvöll þessari hröðu við-
reisn. Því sem næst 22% af
allri olíuframleiðslu. heimsins
kemur frá Mið-Austurlöndum
og írak, þar sem árleg oiíu-
framleiðsla nemur 34 milljón-
um smálesta, er þriðja mesta
olíplandið þar, næst á eftir Ku-
wait og Saudi-Arabíu. Og' írak
hefur að því leyti farið aðra
leið en hin Arabaríkin flest, að
olíugróðanum hefur verið var-
ið tii að byggja upp landið. Um
30% af olíutekjunum fara
beina leið í ríkissjóð, en um
70% er lagt í sérstakan við-
Nuri es-Said
reisnasjóð. Fyrir framlög úr
þessum sjóði hafa fyrst og
fremst verið gerðar stíílur mikl
ar í sambandi við áveitufram
kvæmdir. Takmarkið er að ír-
ak verði aftur jaín frjósamur
akur og í fornöld. Vatn er nóg,
lagslega orðið mjög aftur úr
og gilti þar enn hið forna léns-
skipulag. Það væru gózeigend-
urnir og ættahöfðingjarnir,
sem einkum styddu stjómina,
en þeir eru mótfallnir ollunv
félagslegum breytingum, og þó>
einkum öllu, er snertir skipt-
ingu jarða og landnæðisf Þeir
ráða og lögum og lofum í þing-
inu, sem kosið var til ’éftir
þeim reglum, sem hinn gamli
og slungn;. refur, Uuris Said,
setti.
Nuris Said hafði verið hinn
sterki maður íraks árum saman.
Hann var — eða er — sjötugur
að aldri Oo hóf framagöngut
sína sem. liðsforingj í tyrk-
neska hernum. í fyrri heims-
styrjöldinni barðist hann þó
gegn Tyrkjum í liðj hins fræga
Arabíu-Lawrence. Hahn varð
ríkisráðsmeðlimur í írak árið
1922, en síðan hefur hann
gegnt þar flestum stjórnaremb
ættum. Er seinni heimsstyrj'öld:
lauk hafði hann forustu um
stofnun Arababandalagsms og
var í fylkingarbrjósti þeirra,
er stofnuðu til styrjaldarinnar
gegn Ísrael. Það hefu,- nefni-
ef tekst að hemja það og koma , lega alltaf verið hans helzta
í veg fyrir að skiptist á flóð og j takmark að draga sem mest úr
þurrkar, sem hvorttveggja hef áhrifum Egypta. Hann vann að
ur valdið öllum landbúnaði
stórtjóni.
Á undanförnum árum hefur
verið byggt af feiknakappi í Ir-
ak ... vegir, brýr, skólar,
sj úkrahús, olíuhreinsunarstöðv
ar og flugvellir. írak er land í
hraðri framsókn og að því leyt;
harla ólíkt bæði nágrannaríkj-
unum Og ríkjunum í Nasser-
blökkinni.
En samt sem áður er þar i
landi margt ungra manna, sem
hyllir Nasser sem lsiðtoga.
Þeir byggðu andstöðuna vð
stjórnina á því að írak væri fé-
Marglifir haga
asser
Framhald af 1. síTSu.
tií á laugardagsmorgun. í út
varpssendingu frá Alexandríu
eru öll skip vöruð við að koma
nær höfninni en 30 sjómílur.
>—> . Margir meðlimir egypzku
stjórnarinnar fóru skyndilega
frá Kairó í dag til Alexandríu
til að hitta Nasser en hann er
væntanlegur þangað á laugar
.dagsmorgun.
UNDRUN í LONDON.
í London urðu menn mjög
undrandi við fréttina urn, að
Nasser hefðj verið í Moskvu. —
Telja góðar heimildir í London,
að tilgángurinn með heimsókn
innj tl Moskva hafi verið að
kanna hverjum stuðningi Nass
er mætti búast við frá Sovét
ríkjunum í sambandi við ástand
ið í Líbanon og Jórdaníu og
írak.
S'LÖKKYILIÐIÐ var í gær-
kvöldi kvatt að Klapparstíg 16,
þar sem kviknað hafði í gler-
kistum hjá Lúðvík Storr. ■—
Höfðu krakkar kveikt í. Glerið
í annarri kistunni gereyðilagð-
ist. Eldurnn var fljótt slökktur.
a
AUGLYST hefur verið eftir
hljómlistarmanni og klukku-
hringjara til starfa í hinum 170
feta háa Bláa-turni í þorpinu
Bad Wimpfen nálægt Heídel-
berg í Vestur-Þýzkalandi, en
turn þessi mun hafa verið
byggður á þrettándu öld. Störf
mannsins eru: 1) að hafa gát á
eldi og flóðum, 2) stjórna lúður
hljómi sálmalags til norðurs,
suðurs, austurs og vesturs á
hverjum sunnudagsmorgni, 3)
hringja klukku á hverjum degi
frá kl. 6 f. h. til kl. 9 e. h. —
nákvæmlega fimm mínútum
fyrir heilan tíma.
Starfinu fylgir frítt húsnæði
með útsýni yfir Neekar ána og
í stað launa fær hringjarinn all
an aðgangseyri skemmtiferða-
manna. Erfðavenjan segir, að
‘hringja verði klukkunni með
höndunum, og allar aðrar erfða
venjur hafa haldizt óbreyttar
síðan í Þrjátíu ára stríðinu, að
einni undantekinni.
Fyrir sjötíu árum, þegar járn
brautir komu til sögunnar, ótt-
aðist bæjarstjórnin, að bæjar-
búar kynnu að verða of seinir
til að ná í lestina og ákváðu
því, að klukkunni skyldi ævin-
lega hringt fimm mínútum fyr.
ir heilan tíma, auk þess sem
allar aðrar klukkur í bænum
skyldu vera fimm mínútum of
fljótar. — Til þessa hafa tíu
manns sótt um starfið.
o — o
Mikoyan, einn lífseigasti
Rússi, sem um getur á seinni
árum, og verzlunarmálaráð-
herra landsins, kom á h'eims-
sýninguna í Bruxeels um dag-
inn. Þar sá 'hann abstract-mál-
verk í ameríska sýningarskál-
anum, sem nefnist ,,Ast um há-
degi“. Hann hnippti þá í Furts-
evu, aðal-kvenkomma Rússa
og sagði: „Ást um hádegi. Hvað
skyldu þeir gera á nóttunni?“
og svo hló hann. Hann greiddi
einnig atkvæði í atkvæðavél,
stem þarna er til sýnis, og
greiddi Kim Novak atkvæði
sitt, sem uppáhaldsleikkonu
sinni. — í annarri vél spurði
hann hvað hefði gerzt 1917 og
brosti gleitt, er svarið var:
„Rússneska byltingin“.
stofnun sambands meo írak,
Jórdaínu og Sýrlandi, og það
var hans mikþ ósigur þegar
Sýrlendingar kusu heldur að
ganga í sámband við Egypta.
Hann reyndi og mjög að lösa
írak undan áhrifum Bretlands,
og þetta tókst honum, um leið
og honum tókst líka að standa
í nánum tengslum við Vestur-
veld:n fyrir Bagdadbandalagið.
Nuri Said var því talinn.
einn af helztu stuðningsmönn-
um Vesturveldanna og urri feið
hættulegasíi keppinautu.r Nass-
ers í heimi Araba.
Eins og vitað er, hafa Rússar
kafbátastöðvar í Albaníu. Und,-
anfarið hafa rússneskir kafbát-
ar frá þessum stöðvum siglt frá
stöðvum þessum og upp með
strönd Júgóslavíu. Telja opin-
berir aðilar í Belgrad, að þeir
séu að leita að góðum stöðum,
þar sem setja megi á land njósn
ara og undirróðursmenn.
o—o
Mikið er ritað og rætt au
mál þeirra Sherman Adams,
aðstoðarmanns Eisenhowers
Bandaríkjaforseta, og Bern-
ards Goldfines, rússneska inn-
flytjandans, sem talinn er hafa-
stundað mútugjafir í stórum
stíl, bæði til Adams og annaxra.
opinberra starfsmanna í Was--
hington. Nú er talið, að þing-
nefndin, er rannsakar mál
þetta. muni á næstunni spyrja
Goldfine allnákvæmlega út ún
því hvernig og hvenær hánn
fékk ríkisborgararétt. IUt er að
segja fyrir um, hvernig sú
rannsókn muni fara, en góðar
heimildir telja, að Goldfino
„muni ekki hvernig það gerð-
ist“.
o ■—■ o
í Bandaríkjunum, þar sem út
varps- og sjónvarpsstöðvar eru
í einkaeign og útvarpstími er
keyptur af auglýsendum, er
mikið iag: upp.úr að komasí aö
því hvað menn hlusti helzt á
eða skoði. Nú mun vera um þ<aö
Framhald á 2, síðn.