Morgunblaðið - 21.06.1972, Qupperneq 15

MORGWÍBLABIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1972
15

«;■«.-st «v«»* -? ■*
'
\ ,-.
- - '••-<
i ;
:

í s

:;; v?*

Nokkur atriði
um íslenzku kaupfélögin
Kaupfélögin eiga sér rætur 1 frelsisbaráttu
19. aldar. Þau eru alíslenzk að uppruna,
því að ljóst er, aö forvígismenn þeirra
þekktu ekki í upphafi erlendar fyrirmynd-
ir, sem um var að ræða (félag vefaranna
i Rochdale). Þeir voru fátækir menn en
ókúgaðir, framsýnir og djarfir. Þeir leystu
vandamál viðskiptanna af eigin ramleik
samkvæmt eigin hugmyndum. Þessir
brautryðjendur skildu, að viðskiptalegt
og fjárhagslegt sjálfstæði var undirstaða
þjóðfrelsisins.
Saga samvinnufélaganna er snar þáttur í
heillandi endurreisnarsögu þjóðarinnar í
nærfellt heila öld. Kaupfélögin eru í dag
kjarni íslenzkra byggða, hvarvetna um
landið. Það er eðlileg afleiðing af lýðræðis-
legu skipulagi þeirra. Þau eru sameign
fólksins á hverjum stað, tæki þess til að
tryggja sér hagkvæm og réttlát viðskipti.
Afrakstur samvinnuverzlunar- rennur til
fólksins sjálfs, ýmist sem endurgreiddur
arður eða afl þeirra hluta, sem gera skal Samvinnufélögin eru íslenzk að uppruna
á hverjum stað: atvinnu, samgangna, fé- og alinnlent fyrirtæki. Fjármagn þeirra
lagsmála, menningarmála. * er eign fólksins sjálfs, rekstur þeirra und-
^ ' ir eftírliti og úrskurðarvaldi hins al-
Kaupfélögin skapa tryggingú íyrir því, að \ mcnna félagsmanns. Þau eru í heild
þeir fjármunir, sem fólk vinnur fyr:r liörð- stærsta fyrirtæki landsins og hafa þess
um höndum, komi því sjálfu að íullum A vegna óörum fremur bolmagn til að efla
og beinum notúm. Fjármagn verður ekki innlent framtak, óháð hvers konar er-
flutt burt af heimastöðvum, né eignir lendri lilutdeild. Lýðræðisskipulag þeirra
þeirra seldar, |iema méö vilja hins al- tryggir. að þau geta aldrei orðið öðrum
menna félagsmanns: bóndans, verka- háð. meðan sá mikli fjöídi landsmanna,
mannsins, sjómannsins, skrifstofumanns- sem skipar þau, vill eigið framtak í eigin
ins, sem á kaupfélagið og hefur ávallt ehd- landi. Vegna sögu sinnar, skipulags og
anlegt vald um rokstur þess gegnum ijölda féiagsmanna eru þau einn af
kjörna fulltrúa sina á fundum íélagsins traustustu hornsleinum íslenzks lýðræðis.
og i stjorn þess.1 samvmnufelagi hafa all-
ir jafnan atkvæóisrétt og allir somu skil- íslendingar. Njótið arös af eigin viðskipt-
yrði til áhrifa. Þau starfa fyrir ophum um í eigin fyrirtækjum. Eflið hlutdeild
tjöldum. Umræður á fundum þeirra eru ' yðai í þjóðféíáginu með því að ganga í
frjálsar og öllum heimil gagnrýni. Grund- kaupféfag. Með vakandi þátttöku í sam-
völlur þessara miklu samtaka, sem fólkið vmnufélagi eigið þér kost á að tryggja
hefur myndað sér
mál daglegs lífs, er lýðræði og jafnrétti.
SAMBAND ÍSLENZKRA SAMVINNUFÉLAGA