Morgunblaðið - 10.10.1972, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. OKTÓBER 1972
Oígafandi hif. Árv-alcut', Ffey<kjawffc
FroTTtfcvæmdaatióri HairaWur Sveinsson.
Rsbatíórar Matiihías Johannsssen,
Eyifólfur Konráð Jónsson
Styrmir Gunnarsson.
Þiorbijönn Guðmundsson
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson
Aðalstrseti 6, sími 10-100.
Augfýsinga.r Aðatetraati 6, sími 22-4-60
Áskriftargjafd 226,00 kr á imiánuði innanlands
t fausasöTu 15,00 Ikr eintakið
Aðstoðarritsbjór'
Rrt stjórtva rf ulftrú i
Fréttastjón
Auglýsingastjöri
Rítstiðrn og afgreiðsia
llerðlagsráð sjávarútvegsins
" ákvað um sl. helgi hækk-
un fiskverðs um fimmtán af
hundraði fyrir verðlagstíma-
bilið frá 1. október til ára-
móta, en lögum samkvæmt á
ákvörðun um fiskverð að
liggja fyrir fyrsta október ár
hvert. Hreint öngþveiti hefur
ríkt í útgerð og rekstri fisk-
vinnslustöðva að undanförnu.
Ástandið hefur verið með
þeim hætti, að stöðvun hef-
ur legið við í þessum þýð-
ingarmiklu atvinnugreinum.
Ljóst var að taka varð til-
lit til þessara miklu erfið-
leika við ákvörðun fiskverðs
fyrir yfirstandandi verðlags-
tímabil. Nauðsynlegt var að
bæta kjör sjómanna; að öðr-
um kosti hefði eflaust orðið
erfitt að manna bátaflotann.
Þá varð ekki komizt hjá því
að styrkja rekstraraðstöðu
útgerðarinnar, sem staðið
hefur höllum fæti. Hér þurfti
fiskverði.
þessum erfiðleikum á rekstri
fiskvinnslustöðvanna. Frysti-
húsin hafa verið rekin með
talsverðu tapi, og talsmenn
þeirra hafa talið ógerlegt að
halda rekstrinum áfram, án
þess að sérstakar ráðstafanir
yrðu gerðar til þess að bæta
úr þessu ástandi.
Ríkisstjórnin hefur nú
ákveðið að skjóta þessum
vanda á frest með bráða-
birgðaráðstöfunum. Sjávar-
útvegsráðherra upplýsti í
gæi;, að ríkisstjórnin ætlaði
að breyta lögum um verð-
jöfnunarsjóð fiskiðnaðarins á
þann hátt, að heimilt yrði að
verja 88 milljónum króna úr
sjóðnum til þess að standa
undir fiskverðshækkun fram
til áramóta. Af þessari upp-
því að koma til hækkun á hæð eiga 60 miHjónir- króna
að standa undir fiskverðs-
arútvegsráðherra hefur upp-
lýst, að hér sé gert ráð fyrir
meira aflamagni en barst á
land á sama tíma sl. ár. En
ef fram helaur sem horfir
má miklu fremur gera ráð
fyrir, áö heildaraflinn
minnki.
Á blaðamannafundi neitaði
Lúðvík Jósepsson að svara
því, hvað þessar greiðslur úr
verðjöfnunarsjóðnum myndu
þýða á ársgrundvelli, en við-
urkenndi þó, að þar væri um
þungt dæmi að ræða eins og
hann orðaði það. En talið er,
að á ársgrundvelli muni
þetta nema um 880 milljón-
um króna, sem er nærfellt
jafn há upphæð og verðjöfn-
unarsjóðurinn nam í ársbyrj-
un. í sjóðnum munu nú vera
1100 milljónir króna. Af
þessu sést, að verðjöfnunar-
ENN GENGIÐ Á VERÐ
JÖFNUNARS.JÓÐ
Á hinn bóginn er ljóst, að
frystihúsin höfðu ekki bol-
magn til þess að standa und-
ir hækkuðu fiskverði. Minnk
andi afli, rýrara hráefni og
stóraukinn kostnaður við
framleiðsluna vegna mikillar
hækkunar á launagreiðslum,
hafa fyrst og fremst valdið
hækkuninni en 28 milljónir
króna munu renna beint til
fiskiðnaðarins.
Þessar tölur eru miðaðar
við, að á yfirstandandi verð-
lagstímabili berist á land
afli að verðmæti 400 milljón-
ir króna á því fiskverði, sem
gilt hefur fram til þessa. Sjáv
sjóðurinn yrði að mestu upp-
urinn á einu ári, ef áfram
yrði haldið á þessari braut.
Þannig kemur í ljós, að
enn einu sinni var fundin
skammtímalausn á aðsteðj-
andi vandamálum með því að
ganga á varasjóði. Verðjöfn-
unarsióðnr fiskiðnaðarins
var stofnaður árið 1969. Hlut
verk sjóðsins er að draga úr
áhrifum verðsveiflna, er
kunna að verða á útflutnings
afurðum fiskiðnaðarins. Þann
ig á aðeins að grípa til verð-
jöfnunarsjóðs, þegar verðfall
verður á erlendum mörkuð-
um.
Núverandi ríkisstjórn hef-
ur engan skilning sýnt á
nauðsyn slíkra varasjóða.
Eitt af fyrstu verkum hennar
var að ganga stórlega á verð-
jöfnunarsjóðinn og nú er
sjóðurinn enn rýrður. Ríkis-
stjórnin gerir engar tilraun-
ir til þess að beita varanleg-
um úrræðum við lausn þeirra
vandamála, sem skjóta upp
kolli. Einu úrræðin eru þau
að ganga á þá varasjóði, sem
komið hafði verið upp áður
en hún kom til valda,
Þessi ráðstöfun, sem nú
hefur verið gerð, mun því
enn auka þann vanda í efna-
hags- og atvinnumálum, sem
greiða verður úr um næstu
áramót. Stjórnin skýtur nú
hverjum vanda á frest til ára
móta og segir, að þá verði
varanleg lausn fundin á öll-
um vandamálum. Ekki hef-
ur þó verið bent á neinar
nýjar leiðir í þessum efn-
um; þvert á móti virðist allt
benda til þess, að ringulreið-
in magnist enn, án þess að
stjórnin fái rönd við reist.
Matthías Johannessen:
Bókamessan í Frankfurt
Franlrfurt am Main, okt.
— Stórir doðrantar og mikl-
ir eru á alþjóðabókasýning-
unni hér, ekki sízt um mynd-
list. í>að yljar manni að sjá
að virðulegt útigáfufyrirtæki
sem virðist leggja áherzlu á
að kynma þjóðir og lönd með
stórum og fallegum mynd-
skreyttum yfirlitsritum, hef-
ur haft djörfung til að biðja
Valeri Tarsis að skrifa um
Rússland og er það mátulegt
á Rússa: Russland und Die
Russen, heitir bókim. John
Steinbeck skrifaði um Banda
ríkin á sínum tíma í ritflokk
þennan, svo að sæmilega er
um hnútana búið. Tarsis kom
sæll'ar minninigar tii islamds,
en hefur l'ítið látið á sér
kræla frá þvi hanm gerðiist
landflótta. Eins og kunnuigt
er vakti hann fyrstur mammia,
svo að eftir væri tekið, at-
hygli á þeirri songlegu stað-
reynd að sovézkir komimúm-
istar nota geðveikrahæii fyr-
ir fanigelsi og senda and-
stæðinga síma þamgað, enda
auðvelt í eimræðisrikjum að
lýsa yfir einoi simni fyrir
fuiilt og alit að aliir stjórm-
aramdstaBðinigar séu geðsjúkl-
imgar.
Skyndiútgáfur ýmiss kon-
ar eru áberandi á bókasýn-
ingunni hér, einikuim á bók-
um um Olympíuileikaina og
skákeinvígið milii Spasskys
^og Fischers. Undanifarnar
tvær vi’.xur hafa komið á
markað hér í Þýzkalandi
a. m. k. 5 olympíubækur og
virðist mi'kil keppni eiga sér
stað milll útgefenda að korma
olympíuibók á markað. Bæk-
ur þessar eru í stóru brotii,
þykkar, með fjöl'da mynda,
en dálítið mismu nandi að
inmiri gerð. Nú þegar hafa
bækur þessar selzt í geipi-
.Tan Herchenriider
legu upplagi: „Okkar olym-
píubók kemur út í næstu
viku,“ sagði einn útgefand-
imn.
Á sýnin'gunni eru gjarnia
eintök bóka sem ýmist er
verið að semja imnan ákveð-
ins ramma eða prenta
og koma eiga á markað nú í
haust eða á næsta ári. Dæmi
um þessi vinwubrögð er bók
um og eftir Salvador Dali,
hún vekur forvitni og fyrir-
heit: hún er með stórfalleg-
um vatms'litamyndum eftir
Dali, en textinn er ósaminn
og auðar síður fyrir hann aft
ast í bókinini. Öninur bók var
þarna, nýkomin af færiband-
imu og vakti athygli okkar.
Ilúr, er eftir Aleksander
Pastemjak, „vin“ Bobbys að
sögn útgefenda, með skýrimg-
um þýzka stórrmeistarans
Wolfgangs Unzicker: Bobby
Fischer Jehrt Schach, miit den
Weltmeisterschaffcs Partien,
Reykjavik 1972, kommentiert
von Grossmeister W.U.,
stendur á auglýsiin’gairspjaldi
i bás forlagsinis, og er þar
einnig stór mynd af tafli og
Bobby. í bókinini er naumar
ekkert annað en skáikdæmi
og skýringar, enn sem komið
er, engar ljósmyndir, enginn
texti um einvígi'ð. Hann er í
smíðum. Þá sýnir Copiress-
Verlag í Munchen einnig
nýja bók um Bobby, en auk
þess hafa birzt a.m.k. þrjár
baekur á ensku og þýzku um
einvígið, en aðrar í undir-
búningi. Skákeinvígið var
enginn skáldskapur, það var
veruilieiki, bláköld staðreynd.
Og það er um staðreyndir
einvigisins, flókinn og drama
tiskan aðdraganda þess sem
fólk vill fá að vita. Skák-
dæmin og s'kýringamar eru
ekki öl'ium nægilegt bókar-
efni.
Að öðru leyti er fáfct sem
minniir á ísland á messu þess-
ari. Þetta er a.m.k. engin há-
messa islenzkrar bók-
men'ntiingar.
Þessi alþjóðStega bókasýn-
ing ætti að vera okkur hvtatn-
ing til að eigwast vel gerð-
ar heildarúfcgáfuir á fomum
bókmenntum okkar á einni
eða tveimur heimstungum.
Bækurnar eru okkar kirkj-
ur, hailir og minmismerki.
Við höfurn ekki af öðru að
státa í raun og veru, þegar
komið er á rrítarkaðstang al-
þjóðlegrar menningar og
viðskipta. En við getum vel
við unað. Aftur á móti verða
Islendintgar að hætta þeitm
bamaskap að halda að allir
þekki þeirra verk. Það er al-
rangt og argasta blekking.
íslenzkar bókmenniir eru lítt
kunnar með öðrum þjóðum,
einmig fornbókmennitiir okk-
ar. Við höfum verk að viinma.
>að skiptir ekki neinu veru-
MflMHii MDtlUH
Schach-Phanomen
Bobby Fischer
Mit Kommentaren von Wolfgang Unzlcker
Kápusíða bókar Alexander
Pasternjaks.
legu mál'i hvort emum og ein
um íslenzkuim höfundi tekst
að pota sér inn á erlendam
rnarkað, þó að það sé auðvit-
að gott og blessiað. Hitt er
höfuðatriði að við eiguim
fombókmeninitir sem eru ein-
stæðar í sögu heimsins
op unrnt væri að kynna mieð
þeim hætti að vekti undrun
og aðdáun erlends fóliks um
allar j’arðir. Einar Benedikts-
son þekkti aðrar þjóðir, ekki
aðeiws norræmar smáþjóð-
ir. Auðvitað gait hann ekki
sætt sig við hluitskipti ís-
lenzkrar bókmemnimigar í vit-
und og þjóðlífi heimsland-
anna. Enn siður eiguim við
að sætta okkur við það nú.
Isltenzku útgefendurnir hér
segja að það veki undirun
erlemlra starfsbræðra þeir.ra,
hve hægt er að sielja bækur
í stórum upplögum heirnia.
Bökaþjóðin er staðreynd, en
enginn tiltbúningur eða
blekkinig. Vonandi verður
það svo. En hvernig væri þá
að korna fornrituim okk-
ar, undirstöðunni, á framfæri
á sýningu sem þessari: með
glæsilegum, dýrum mynd-
skreyttum og vel þýddum út-
gáfum, sem vekja ekki siður
athygli vegna útldts en imni-
halds, segja þeir Baldvin
Tryggvason og Björn Bjarna-
son hjá AB að sé éina leiðin.
Væri úr vegi að Fornriitafé-
lagið legði út í sliíkt fyrir-
'tæki, með stórmannlegri að-
stoð ríkis, Seðlabanka Is-
lands og annarra stofnana
sem hafa fé aflöi^u? Sl'íkar
útgáfur munidu kos'ta millj-
ónir, kaninski milljómatugi.
En hvað gerir það? Gefcuim
við spurt um hvað kostar að
sannfæra aðrar þjóðir uim
eðlilegar óskir okkar um
sjálfstæði og þátttöku á jaifn
réttisgrundvelli i samistarfi
þeirra? Við þurfum enga
mininiimáttarkennd að hafa,
þegar bó'kmenming er a-nnars
vegar. En að bókmennit-
ir okkar séu heimsfrægar,
hvilík firral Það kos'tar s'tór-
fé að skipa þeim þann sess
sem þeim ber og óþro'tlegt
margra ára starf iistamanna
handbragðs og hugsunar. Og
þýðendur eru svo sannariega
ekki á hverju strái. En þeir
eru þó fyrir hendi eins og
dæmin sýma. Auden hef-
ur nú lítið fy-rir stafni.
Borges væri áreiðanlega
reiðubúinn að leggja okkur
lið. Og svo ætti frábært starf
manna einis og Magmúsar
Magnússonar að koma sliík-
um útgáfum að góðu gagni.
Þýðingar hans væru vel til
þess fallmar að mynda
kjarna sfíkrar undirs'töðu
íslendimgia sagwa útgáfu.
Ef einhver færi að hali'da
því fram í alvöru að slí'kar