Morgunblaðið - 12.12.1972, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUÐAGUR 12. DESEMBER 1972
59
kosta völ en að fá ]öguinu>m
breytt á þarnn voj, að a.'-.ir on
þessir „lakuðu" r ákveöi
hverjir upptfyKi skuyrði tS leyí-
isveittaga.
3. Sagt er, að dreifingin verSi
dýrari ecftlir breyttatg'uma, m.a.
vegna dýrari útkeyrslu, en ég
lceon að þvi i 7. og 8. lið. Á hvern
hátt aarnan direifingta yrði dýr-
ari hefir ekki verið bent. Við telj
lun hins vegar, að hún geti orðið
ódýraai. Við bendum á, að sölu-
iaun til þetara einstakltaga, sem
í dag fá að selja mjóJk, eru 14%
og það er ekki ágnetatagur um
þá þóknun. Við teljum hins vegar
útilokað að M.S. geti haldið úti
rekstri sjálfstœðra mjólkurbúða
fyrir sömiu þóknun. Við bendum
á, að í fjölmörgumn tilviikum get-
ur jniatvaruverzlum tekið að sér
mjólkursoluþjónustuna, án þess
að auka við s'ig veruiega mann-
afla. M.S. myndi þvi spatrast
verutegur hiuti launagreiðstaa
til afgreiðsl'ustúlkna og auk þess
fastur rekstrarkostnaður búða.
Að ekki sé minnzt á að losa fjár
irnagn úr fasteignum til nota ann-
ars staðar.
4. Það er taMð óráðQegt að
breyta löguntím án samráðs við
Framileiðstaráð landbúnaðarins,
Stéttarsaimband bœnda og M.S.
Þvi er tiil að svara að þetssir að-
ifeur hafa lýst þvi yfir, að þeta
vilji engar breyttagar, þeir hafa
ekki verið tffl viðtals um slíkt.
Ilverniig á að hnfa „satnaráð“ uod
ir sflifcunn krtagunnsUeðuim.
5. Sagt er að skipuiag það,
sem við búum við í dag, hafi
tryggt bændura 72% af endan-
legu mjólkurverði til sin á með-
an 40—5C% sé algengt annars
staðar. Þetta á að afsanna þörf
breyttaga. Þetta er vafaiaust
rétt, og það ber að fagna þvi,
hve góður áraingur hefir náðst
að þessu leyti, en rétt er og nauS
syntegt að benda á, að fruinwarp-
ið gerir ekki ráð fyrir að skerða
þenman ánangur heldur bæta
hann með þvi að auðvelda og
létta síðasta stig firaimleiðsll'unn-
ar þ.e. sjálfia simásöliudireiftaguna.
6. Saigt er að kauprnienin hafi
á staum tíima farið í síilustöðvun
á kartöiflum tffl þess að knýja
fram hærri söíularm, og að M.S.
hafi getað htadrað þá.
Sanrteikur þessa máíhs er sá
að krafia kaupm'anna tiJ Græn-
metiisverzfliun'ar rikistas, sem þá
var, var sú, að kartöfhrm yrði
pa'kkað í viðunandi umbúðdr,
aniniað ekki, og það tökst.
7. Sagt er að útsöiiuisitöðum
mjólkur muni fjöllga um 100.
Þetta er fráleit kenndng og að
öllu leyti upp „diktuð". Sam-
kvæmt könnun inmiain vébanda
KaupmanmasaimtaJka lislands á
þassu árri, eru það 29 aðilar í
Reykjavík, sem óska eftir mjólk
umsödiuileyfi. Margir þeirra eru
við hliðina á mjölkurbúð, þar
sem mjólkurbílltan stoppar nú
daglegia. Þeir eru því teljandi á
fingrum sór þeir viðkomnstaðir
m j ólkurbl'lanna, sem bætast
myndu við þótt frumvarpið yrði
samþýkkt og aifflta þessir 29
•fenigju leyfi. Það er þvi sýrat að
aukinn kostnaður við útkeyrslu
mjólkur yrði óverudegur. Hér er
etauragiis spurntag um það, hvort
mjóJkurbílltan nem'ur staðar við
eystri eða vestari dyr sama verzl
Unarhúss. Þess rná svo eiranig
geta í þessu samibandi að fæstir
þessara 29 aðila eru viðbúnir án
undangenginrm veriílegra breyt-
taga að hefja mjódkursöílu, þar
sem af eðdilegum ástæðum hefir
ekki verið ráðizt i að byggja
miauðsymltega mjólkurM'efa vegraa
slkorts á leyfum. Hér gæti því
aldrei orðið neta bylting heldur
hægfara þróun, sem ekki myndi
valda M.S. sem heffldsöludreifing
araðila neiimum vanda.
8. Að því hefir verið látið
lilggja, að vegna fjöiigunar út-
södiuistaða þyrfti M.S. að baupa
marga nýja bila og ráða ffleiri
bílstjóra sem hvort tveggja værl
að sjálfsögðu auktan kostnaður.
Þesisi fufflyrðing fefflur um
ejádfa sig með tilliti til þesis sem
eagt var í sjöunda lið hér á und-
an um f jödgun úitsödustaða.
9. Því er 1 aldið fram af þing-
fuUtrúuim, að fjárfestingarkostn-
aður M.S. sé óverulegur eða að-
etas 11% mifflj. bundnar í búðum
M.S. Jafnframt er taláð um að
nýiir vörabilar myndu kosta 1—2
m fllljónir.
Ekki vffl ég rerugja að talan
11% miffljón sé rétt svo langt
sem húm nær, og fenigin beint úr
reikndngum M.S. Eln hafa ber i
hiiga, að M.S. er bráðum 38 ára
gamalt fyrirtæki, og að öllum
líktodum er þessi tala niður-
staða í margaískrrfuðum göml-
um eignum, og í emgu samræmi
við núvixði. Það er því ekki rétt-
mætt að bera sasnan, ammars
vegar verð á nýjum bQ i dag og
htas vegar eignaverð afskriíaðra
húseigna. Ef við hins vegar reynd
um að spá í hugsaralegt endur-
söluverð þessiara 37 búða, sem
M.S. á sjálft, þá væni 50 miíljón-
ir miklu liklegri taáa. Trúdega
gætu nú bændur einhvers stað-
ar notað þá fjámmuni, og er þó
ekki allt taíið með þessu t.d.
bakairí o. ffl.
10. Sagt er að dreiftag mjólk-
ur sé nú þegar að meiriW.uta til
I hönduim kaupmanna, og þeir
þurfi því ekki að bera sig fflla.
Hvað þetta srnertta, samkvæmt
uppdýsmgum M.S., héifla þeir
sjádfir 75 útsölustaði, en segja
kaupmenn hafa 84. Þetta er nú
nokkuð blendinn sainndeikur. Af
þessum 84 eru allmörg kaupfé-
lög þvl hér er átt við stærra
svæði en Reykjavik etaa, svo og
eru í þessari talningu margir
bakanar og það ber að hafa vel
í huga varðanidi næsta lið, en þar
segir:
11. Að skýrslur sýrvi, að kaup-
mieran þeir, sem í dag hafa
mjólkuinsöluleyfi, uppfylli sdæ-
lega heilbriigðiskröfur, og hafi
engan álh'Uga á að sedja aðrar
mjólkurvörur en nýmjóilk. Þess-
ar skýrsdur og sú „statistik“, sem
hér er harnpað, er kannsiki skýr-
asta dæmið um þá handahófs-
legu útMutun leyfia, sem átt hef-
ir sér stað og áður er um getið.
Það feernur nefnidega í ljós við
athugun á þessum útsöd'uistöðum,
sem stjóm M.S. hefir vallið sér
sjádif, að hún hefir gert það á
þann hátt að giaraga vandlega
fram hjá stórum og ved búnum
kjörbúðum, en úthJutað litJum
og iffla búnum (þó ekki án und-
antekntaga) verzluniuim Leyfið. 1
þessum tilvikum hefir eitthvað
annað en áhugi á auktami mjólk-
unsölu ráðið únfflitum.
Eða hvers vegna hefir verzl-
un, sem aðeiins ræður yfir 20 fer
mietira sölurými og þarf að láta
mjódkurigrtadur standa utandyra,
hvers vegna hefir hún söduleyfi
á mjðlk en fufflbúin stór kjörbúð
i nágrenntau fær synjun. Hvers
vegna er leyfð mjól'kursaia í
bensintsöl'u og biðskýli en ný-
byggð verzlun i nágreramtau er
efeki talta hæf. Það er varla von
að statistik, sem ferjgta er með
þátttöku þessara aðila, sé öðru-
visi en raun ber vfflmi um.
En það mætti lífca spyrja,
hverjir selja metaa smjör mat-
vöruverzlanír eða M.S. búðta?
Ég hygg ég fái ekki svar við því,
enda vaila við að búast,
svo óhagstætt yrði það forsvars-
mönmum MJ3.
12. Sagt er að hodlustuhættir
myndu rýma og gæði mjódkur
minnka við breytinguna. Þetta er
fástana, í frumvarpinu er skýrt
og gretailega tekið fram, að leyfi
skuli eklá veitt nema uppfyllt
séu öffl skfflyrði heilbrigðisyfir-
valda, og að gera þvi skóna að
hefflbrigðiisfuffltrúi muni ekki eða
geti ekki litið sámaisamiega eftir
roeðferð mjólkurvara hjá einkia-
verzlun sem M.S. verzlun,
er ösæmileg aðdróttun. Hitt er
og mjög vandséð, hvemig gæði
mjölkur ættu að mtanka við það,
þótt kælirinn, sem hún væri seld
úr, væri ekki lengur í eigu M.S.
heldur eimkaverzlumar. Fátt
ftanist mér um þessa röksemd.
13. Þá er og sagt, að breyttag-
in gæti ledtt af sér mjólkurskort.
Ja, nú þykir mér álit forsvars-
manna bænda á sölugetu etaka-
verziunarinniar heldu>r betur hafa
vaxið. Ég fæ með engu móti
skilið þessa röksemd öðruvisi en
som staðfestingu á því sem við
erum alltaf að segja, að við get-
um aufcið mjófflcursöJuna. Htas
vegar finnst mér óliklegt að við
gætum aukið haina svo moíkið að
af því leiiddi mj ól kurskort.
14. Svo er sagt að irantoeiintan
yrði dýrari og tafsamaxi. Því til
árétttagar er á það bent, að M.S.
þurfti löguim samkvasmit að skila
til baarnia 75% af andvirði mjólk-
urinnar tffltödulega fljótt. Jafin-
fnaimt segja þeir, með eigta búð-
um höfum við pentagama í kass-
ainum að kvöldi.
Þetta er rú ekki alls kostar
rétt. Það er kunraugt að M.S.
hefir þamn hátt á, að hún lokar
Skrifstofum sínum kl. 3.30 dag-
lega, en búðimar eru ophar til
kl. 6—7. Það kemur þvi í hlut
foi'stöðukvemna mjólkurbúðanna
að geyimia söluma til næsta dags,
en þá fer miaður á bffl á milli
búðanna og safnar saiman pentag
umum. Það er þvi ekká fyrr en
seirnt á öðrum degi eftir að sala
fer fnarn sem andvirðið skfflar
sér tffl höfuðstöðva M.S. eða í
baraka.
Nú ar rétt að benda á, að M.S.
TIL SÖLU
Tilboð óskast í Dodge Weapon bifreið, árgerð 1953.
Bifreiðin er með Trader dieselvél og spili.
Hún verður til sýnis við Skátabúðina, Snorrabraut,
frá mánudagsmorgni til fimmtudagskvölds, en tilboð-
um skal skila þangað fyrir klukkan 18.00 á fímmtu-
dagskvöld.
Áskilinn er réttur til að taka hvaða tilboði sem er,
eða hafna öllum.
Hjálparsveit skáta, Reykjavik.
hefir fundið upp aðra aðferð,
sem gjaman er viðhöfð þar sem
etakiavqrzílun er með söluleyfi.
Sú aðferð er fólgta í þvi, að á-
ætluð saia fyrsta dags er greidd
fyrir fram og stendur sú upphæð
síðan áfram inmi, næsta dag er
svo úttekt fyrsta dags greidd
samkvæmt reiknimgi o.s.frv.
Þaraniig flytur mjólkurbílstjórtan
jafnan með sér greiðski tffl bcika
samdægurs.
Þetta fyrirkoroulag býður þvi
upp á, að andvirði mjól'kurinnar
er koínið til skila eiftum degi
fyrr en í eigin rekstri M.S. búð-
anrna, og áhættara af viðskiptun-
uift jafnframit engta.
15. Síðast en ekki sízt hefir
verið lýst yfir að einasti mögu-
leiktan til þess að bændur sköð-
uðust ekki við þessa breytingu,
sem frumvarpið gerir ráð fyrir,
væri sá, að M.S. feragi leyfi til
reksturs matvörutoúða. Það vseri
ftú það. Er ekki öfflum kunnugt
að M.S. getur hveraær setn er, án
þess að æskja leyffls Kaupmaima
samtaka Islands hcifið rekstur
matvöruverzlana. Ef það væri
eiras auðvelt fyrir meðlimi Kaup-
mannasamtaka Islands að hefja
mjólkursölu þá þyrffli ekki laga-
breytingar né afflar þessar um-
ræður.
Af því, sem nú hefir verið sagt,
setti ölluim að vera ljóst, að það
er eitthvað annað en betair hags-
munir brcntía, sem ræður við-
brögðum forustumanna þeirra.
Með frvimvarpi þessu er á engan
hátt vegíð að mjólkurframleið-
endum að reinu leyti. Þvert á
móti, þeim er boðið upp á að geðj
ast viðsldntuvinum sínum, neyt-
endum, og verða við réttmætum
óskum þeitra. Þeim er boðið að
notfæra sér stórt og fullkomið
matvörudreifingarkerfi kaup-
manna, ásamt þekkingu þeirra
og hæfni til að auka sölu mjólk-
ur, og það f n þess það þurfi að
kosta meira en gerist í þeirra
eigin M.S. buðum.
Hér að framan hefir nú mikið
verið rætt um ástiamdið á sölu-
svæði M.S., en sem kunnugt er
nær það frá Gfflsfirði að Lóma-
graúp. Það er og af eðafflegum á-
stæðuan, og þvi, að mikffll hluti
röksernda andmælenda frum-
varpsins er miðaður við það. Em
þótt misrétti og hamdahóf á
þessu svæði sé áberandi, þá er
ástandið kanrrski ennþá verra
viða úti um lamdið.
Þar þykir það góð og gild lat-
íraa, að i byggðariagi, sem hefir
t.d. 3—4 velbúnar einkaverzian-
ir og eitt kaupféiag, þar þykir
það sjálfsagt og eðliiegt að
mjölkin sé aðeins seld á eiraum
stað, í kaupfélaginu. Þar sefn
svona háttar til, og það er nokk-
uð viða í kaupstöðum úti á iandi,
þar þykir forsvarsimönn'uan
mjóíkursamlaga það „eðlilegt" að
neytendumir, sem að öðru ieyti
skiptast á 4—5 verzlanir með við
skipti sín, að þeir séu allir, hvort
sem þeim likar betur eða verr,
dregnir i gegnum kaupfélag stað
artas til þess að fá sína mjólk.
Ég er ekkJ andvígur samvinnu-
verzlun, síður en svo, og hún
skal alltaf af minni hálfu njóta
sannmælis, en mér finnst nú, að
hún gæti með öðrum hætti bet-
ur sannaS kosti sína heldur en
þeim að byggja á þvilíkum for-
rétttadum sem hér hefir verið
Jýst.
Per nú ekki að verða skiljan-
legt hvers vegna það eru eta-
göngu fulltrúar Fraimsóknar, sem
berjast með hnúum og hnefum
gegn hvers konar breytingum á
mjólkuirsölumálum, sem leitt
gætu til frjálsaTÍ og nútimaáegri
verzlunarhátta. Hverjir lifa enn
i anda 17. aldariimar, og sjá ekki
annað en einokun og bönn. Ér
ekki orðið tímabært að viður-
kenna frarraþráun tímans, breytt
og bætt þjóðskipuiag, og rétt-
mæta kröfu almennings um að
verzlunarfiættir með mjóTk fylgi
timicins rás.
Hreinn Suniarliðason.
JOYCES STEAK HOUSE
948 2nd. Avenue at 50th street,
New York City, P1 9-6780.
Framreiðum írskan og amerískan mat, einnig steik-
ur, kótelettur og sjávarrétti.
Eldhúsið er opið 7 daga vikunnar til kl. 2 eftir mið-
nætti. Hádegis- og kvöldverður.
® Notaðir bílar til sölu O
Volkswagen 1200 1962, 1970, 1971, 1972.
Volkswagen 1300 1967, 1970, 1971, 1972.
Volkswagen 1302 1971.
Volkswagen 1302 LS 1971.
Volkswagen 1600 Fastback 1966, 1968, 1971.
Volkswagen 1600 Variant, sjálfskiptur, 1971.
Volkswagen sendiferða 1965, 1966, 1971.
Land Rover benzín ’67, ’68, ’71.
Land rover diesel 1964, 1968, 1971.
Land rover diesei lengri gerð 1971.
Chevrolet Noa, sjálfskiptur, 1969, nýinnfluttur.
HEKLAhf
Laugavegi -170—172 — Sirrn 21240