Morgunblaðið - 12.12.1972, Blaðsíða 9

62
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMRER 1972
í Morgunblaðinu þriðjudaginn
21. nóv. sl. birtist grein eftir Loft
Júliusson, þar sem hann fjallaði
um undanþáguveitingar til handa
þeim mönnum sem haldið hafa
stórum hiuta fiskiskipastóls okk
ar gangandi um langan tima. Á
einum stað í grein sinni, segir
L. J. að raunverulega væri rétt
að stöðva bátaflotann meðan
könnun færi fram á orsök þess
að ekki hefir tekizt að manna
bátana réttindamönnum. Ég vii
spyrja L. J. hváð hann haldi að
slík könnun tæki langan tíma,
og þá einrig hvað hann héldi að
slík könnun myndi kosta þjóðar
búið? Liggur það ekki nægilega
ljóst fyrir hjá þeim aðilum sem
hafa eitthvað hugsað og fylgzt
með þessum málum hvar brota-
lömin er þessu viðvíkjandi. Þarf

Jón Kr. Ólsen:
Á að stöðva
bátaf lotann ?
að stöðvá bátaflotann til að upp-
lýsa ástæðumar fyrir þvi að bú
ið er að hrekja nú þegar í land
flesta þá sem hafa einhverja
starfsþjálfur til starfa við fisk-
veiðar, en þeir fáu sem tolla í
þessu starfi, eru í þann veginn að
gefast upp iika vegna of mikils
vinnuálags, þar sem þeir verða
að vinna þessi erfiðu störf með
viðvaningum til allrar vinnu um
borð í bátunum, þannig að æði
oft er meir en helmingur áhafn-
ar bátsins alis óvanur.
Loftur vikur í grein sinni að
samgönguráðherra, mjög ómak-
lega, og er þar með dylgjur,
þessu máli aJls óviðkomandi.
Hann minnist á í grein sinni, að
framámenn í F.F.S.I. hafi á sið-
astliðnu vori gengið á fund sam
gönguráðherra í sambandi við
undanþáguveitingamar, og getur
um svar ráðherra. Ég er ekki
undrandi á því þó samgönguráð-
herra hafi svarað þessu á þann
veg sem L. J. vitnar til. L. J.
hefði þá einnig átt að geta þess
í grein sinni, hver aðaiástæðan
var fyrir því að þessir framá-
menn F.F.S.l. gengu á fund ráð-
herra. Þar hygg ég, að meira
hafi komið til úrskurður ráð-
herra í sambandi við stöðu stétt-
arfélaga lil að mæJa með undan
þágum, hver á sínu félagssvæði,
en vandamálið vegna undanþágu
veitinganna sem slíkra, þar sem
ráðherra með ráðuneytisbréfi
frá 17. april sl. tók af öll tvímæli
um rétt Vélstjórafélags Islands
til gjaldatöku af vélstjórum í hin
um ýmsu byggðarlögum um land
allt, svo cg um undanþáguveit-
ingar. Þar fór ráðherra sam-
kvæmt lögum um undanþágu-
veitingar, þar sem segir i sam-
bandi við undanþáguveitingar í
17. gr. laga nr. 72, 13. maí 1966,
um atvinnuréttindi vélstjóra á is
lenzkum skipum. „Ef skortur er
á mönnum með nægjanleg vél-
stjóraréttindi, getur siglingamála
ráðuneytið, eftir ósk útgerðar-
manns eða skipstjórá, veitt
manni, sem eigi fullnægir skil-
yrðum þessara laga, með undan-
þágurétt til vélstjómar á tiiteknu
skipi um takmarkaðan tima, þó
eigi lengur en sex mánuði i senn.
Áður en undanþágan er veitt,
skal ávallt leitað umsagnar við-
komandi stéttarfélags vélstjóra."
Mikils ágreinings hefur gætt
um skilning á orðalaginu „við-
komandi stéttarfélags".
Hefur Vélstjórafélag Islands
viljað túlka það þannig, að bera
skyldi undir það allar undan-
þágubeiðnir um allt land. Ráðu-
neytið telur þessa skýringu ekki
rétta, því að ef svo væri, hefði
verið eðlilegt að taka það skýrt
fram i lögunum. Viðkomandi
stéttarfélag eru auðvitað stéttar
féiögin á hinum ýmsu stöðum,
sem undanþágubeiðendur eru bú
settir á.
Með orðalaginu viðkomandi
stéttarfélag vélstjóra telur ráðu-
neytið þvi, að átt sé við stéttar-
féiag vélstjóra, vélstjóradeild í j
verkalýðsfélagi á hverjum stað,
eða blandað verkalýðsfélag, sem
hefur vélstjóra innan sinna vé-
banda sem fullgildan félags-
mann. Telur ráðuneytið því rétt,
að eftirleiðis verði þeirri reglu
fylgt að leita álits þeirra sam-
taka viðkomandi vélstjóra, sem
um er að ræða í hverju tilviki.
Þannig hefir Vélstjóráfélag Is-
lands dregið til sin stórfé frá fé-
lögum, í formi félagsgjalda og
greiðslna í sjúkra- og orlofsheim-
ilasjóði félaga, nánast allt í kring
urh landið — var ekki úrskurður
samgönguráðuneytisins þessu við
víkjandi megin orsök þessa fram
taks F.F.S í.-manna frekar en
áhyggjur vegna undanþáguveit-
inganna?
Ég vil taka undir orð L. J. að
undanþáguveitingar eru mikið
vándamál sem verður að íinnast
lausn á, en ég vil ekki stöðva eða »
mæla með stöðvun bátaflotans til »
að leysa þanr; vanda sem undan-
þágunum fylgir.
Við getum strax slegið því j
föstu að rr»eginorsökin fyrir því, j
hvernig komið er í þessum mál-
um er hinr, langi vinnutimi sjó- j
manna.
Miðað við vinnutíma eru þeir
tæpast hálfdrættingar í kaupi
við daglaunamenn, vinna þeirra
er óþrifaleg. erfið og hættuleg.
Þeir eru fjarri heimilum sínum j
og ástvinum langtímum saman, j
þeim er fyrirmunað að lifa eðli- j
legú heimilislífi eins og öðrum j
þegnum þjóðfélagsins.
wmmm

Á'.j;:;:;
Éflll#m Wm
■
!/// ^
(4 'm
—
■ M
bhm
'//■ \ v >/ 4
§B0iÉéáw.
■wmm
\ "
Mm.
n / “ m
"m ■■ wk
/ W# m
m
ÁSÝND JARÐAR
eftir Johan Bojer.
Þýöandi: SVEINN VÍKINGUR.
Skáldsagan „Ásýnd jarðar" („Verdens ansigt") kom út árið 1917.
Hún fjallar um ungan, lifsglaðan og bjartsýnan lækni, Harald
Mark, sem hefur starf sitt norður á Finnmörk og kvænist þar
taglegri og listrænni konu. Síðan fer hann til framhaldsnáms er-
tendis og dvelst lengst af í París. Þar fer hann að lesa dagblöðin
af slíku ofurkappi, að hugsun hans snýst varla um annað en rang-
sleitni stjórnvalda og bágindi fólks um víða veröld. Þau hjónin
fjarlægjast hvort armað, unz leiðir þeirra skilja, og Harald snýr
einn heim til Noregs. Hann snýr baki við öllum framavonum og
fer að stunda læknisstörf í einu af fátækrahverfum höfuðborgar-
innar. Jafnframt gerist hann ákafur jafnaðarmaður og tekur þátt
I harðri stjórnmálabaráttu. Smám saman verður hann sifellt stór-
orðari og hvassyrtari í ræðu og riti og er loks dæmdur i háa
sekt fyrir meiðyrði. Honum verður þá Ijóst, að samkennd hans
með olnbogabörnum heimsins hefur orðið honum að óbærilegri
kvöl, sem hann verður að losna við, og jafnframt gert hann að
verra manni. Úrræði hans verður þá að gerast yfirlæknir sjúkra-
hússins í heimabæ sínum vestanfjalls, þar sem móðir hans er
skólastióri. Þar tekst honum að beita sér fyrir ýmsum framför-
um og vinna mannúðarstörf þrátt fyrir mótblástur af ýmsu tæi.
Harald teflir djarft, einkum leggur hann sig fram um að bjarga
ógæfumanninum Ivari Holth, en árangurslust. Ógæfan dynur yfir.
Niðurstaða sögunnar er þó engan veginn vonleysi, heldur trú
á endumýjunarmátt lífsins og gildi þeirra menningarverðmæta,
sem snillingar allra alda hafa skapað. Og það er ekki sízt yfir-
hjúkrunarkonan á sjúkrahúsinu, Alma Kahrs, sem á sinn þátt í að
auka honum trfstrúna á ný.
STAFAFEM .
Á sama tima og vinnuvika land
verkafólks er stytt í 40 klst. á
viku, er vinnuálagið aukið á sjó
menn.
Þeim er gert nær ókleift að fá
sumarfrí eíns og öðrum lands-
mönnum, eins og bezt kom fram
sl. sumar, þegar sjómönnum var
boðið upp í að safna í sumarfri!
sleppa helgarfríunum sem eru
samningsbundin, en fá 14 daga
fri um verzlunarmannahelgina í
staðinn. Hvernig er sumarfríum
landverkafólks háttað hvað þetta
snertir? Svo eru menn undrandi
á að ekki skuli vera hægt að
manna bátana. Það sem ég hefi
drepið á hér að framan er ekki
nema einn lítill kafli í þeirri sögu
sem hægt er að segja i sambandi
við þann reginmun sem er á að-
stöðu sjómannsins og öðrum
launastéttum, hvað viðkemur
launum og allri félagslegri að-
stöðu til að lifa þvi lífi sem af
öllum er talin sjálfsögð í dag.
Hver er svo skilningur ráða-
manna til þeirrar stéttar sem
skapar með vinnu sinni þann auð
sem allt þjóðfélagskerfið byggist
á? Ég þar1 ekki að svara þeirri
spurningu, hún svarar sér sjálf
í þeim vanda sem útgerðarmenn
eiga i, við að manna báta sina.
í sambandi við undanþáguveit
ingar til vélstjórnar er ég mál-
um nokkuð kunnugur, og get
því fullyrt að meira en helming-
ur fiskiskipastóls okkar, hefði leg
ið bundinn við bryggjur ef ekki
hefðu fengizt til starfa vélgæzlu
menn sem tkki eru með tilskilin
réttindi, og urðu þá að sjálf-
sögðu að koma til undanþágur
frá gildandi reglum um atvinnu-
réttindi vélstjóra, þó eins og áð-
ur hefir komið fram séu í lög-
um, heimild til slíkra undanþágu
veitinga. Það má til fróðleiks, og
eins til að menn geti almennt
gert sér ljóst hvemig ástandið
er í þessum málum, hvað við-
kemur vélstjórum, og gildir það
sama sennilega með aðra yfir-
menn á fiskiskipum einnig, nefna
tölur um undanþáguveitingar til
vélstjórnar á félagssvæði þriggja
félaga. Á s). vori gerði ég könn-
un á þessu og kom í ljós, að yfir
60% starfardi vélstjóra á okkar
svæði, voru menn með undan-
þágu, í Grinoavík voru það um
52% — en frá Stór-Reykjavikur-
svæðinu hefi ég ekki áreiðanleg
ar tölur, en mér var tjáð af
manni, sem kannaði þetta fyrir
mig hjá lögskráningunni í
Reykjavik að ástandið væri sízt
betra en hjá okkur á Suðurnesja
svæðinu.
Á þessum tölum sjáum við að
eitthvað verður að gera til að
leysa þetta vandamál. L. J. vill
binda fiskiskipin meðan orsak-
anna sé leHað vegna þessa vanda
máls, og sannarlega er þetta mik
ið vandamál, en eins og ég hefi
áður bent á í þessari grein, vit-
um við hver orsökin er, í stórum
dráttum. Það verður að bæta
laun sjómanna og eins gera aðr-
ar þær ráðstafanir sem með þarf
til að hæna menn að þessari at-