Morgunblaðið - 24.12.1972, Qupperneq 3

f skólanum — verðlaunamynd Bergs Axelssonar, Hraunbæ 44 í Reykjavík — hann er 10 ára.
Sandsteinsættin
MANNKYNIÐ er gamalt, og jörð-
in eldri, en hvað er elzt, það veit
enginn. Hér á eftir ætla ég að
nefna nokkra þá menn, sem með
sinum undursamlegu uppfinningum,
hafa markað tímamót í sögu vorri
og forfeðra vorra.
I grárri forneskju, þegar forfeður
okkar höfðu nýlega yfirgefið vöggu
sína (trén) og leitað á ókunnugar
slóðir, séð steina og handfjatlað í
fyrsta sinn (án þess að líta niður
á þá), fóru mestu heilar mannapa-
kynslóðarinnar að uppgötva, og
uppgötva einfaldlega vegna þess,
að það var svo margt, sem upp-
götva þurfti. Merkasta ætt uppfinn-
ingamanna mannapakynslóðarinnar
í þá daga var tvímælalaus Sand-
steinsættin fræga.
Oddsteinn Sandsteins, var einn
af meðlimum Sandsteinsættarinn-
ar. Oddsteinn var fæddur árið:
stein um tré yfir eitt fjall, fæðing-
ardag vitum vér ekki. Æsku átti
hann góða (þá er öll eldfjöll sváfu).
Gekk hann ungur í Ristuskólann
fræga á Spáni. Ungur ferðaðist
hann víða um lönd við hellnarist-
ingar (sem þá var mikil og virt at-
vinnugrein). I þessum ferðum sín-
um gerði hann margar uppgötvanir,
og þar á meðal eina mikilvægustu
allra tima. Vildi það þannig til:
Dag einn árið: stein um tré yfir
tvö fjöll með tveim runnum á, kom
Oddsteinn gangandi eftir þjóðveg-
inum milli Gráhellu og Kletts. Hann
var í góðu skapi þennan dag, enda
hafði hann ærna ástæðu til. Hon-
um hafði verið falið að teikna vegg-
myndir. Þetta myndi verða mesta
djásn alls hins þekkta heims.
Veðrið var heitt þennan dag, og
hitamollan lá yfir landinu eins og
þvkkur gráskinnsfeldur. Fuglunum
var of heitt til að syngja, og þess
vegna heyrðist enginn söngur.
Oddsteinn mætti engum á leið
sinni, og það var þess vegna sem
enginn gat truflað þær hugsanir,
sem byltust um í haus honum.
Hann hugsaði um lífið og tilgang
þess. „Til hvers erum við að fæð-
ast í þennan heim fyrst við eigum
eftir að deyja aftur?“ spurði hann
siálfan sig. „Það hlýtur að vera
eitthvað til í þvi sem þeir gömlu
segja. að dauðinn sé aðeins annað
líf á öðrum sléttum,-og þangað fer
allt sem deyr. Já, jafnvel veiðidýr-
in. Þetta hlýtur að vera satt, og þar
er komin skýringin á því, hvers
vegna öllum veiðidýrum hefur
fækkað upp á síðkastið. En menn-
irnir sem lifa þetta annað lif þarna
á þessum öðrum sléttum verða að
lifa á einhverju, og þar sem veiði-
dýrin eru þarna hljóta þeir að
veiða þau, en hvert fer þá innri-dýr
veiðidýrsins?"
Nú stóð Oddsteinn upp og hélt
Oddsteini Sandsteins kom snjallræði i
hug.
áfram ferð sinni til Rockville. Að
lokum komst hann þangað, og var
honum vel tekið. Eftir að hafa mat-
azt byrjaði hann verkið.
f fyrstu sóttist honum verkið vel,
en eftir því sem á leið, þá fór hon-
um að ganga ver. Svitinn draup af
honum, og það var varla líft þarna
inni í heillinum. Allt þessum hita
þarna úti að kenna, hugsaði hann.
En rétt í þessu gerði hann uppgötv-
un sína.
Eitt af höggum hans hafði verið
heldur of fast, og afleiðingarnar
sýndu sig. Heljarstór örvalaga flis
hrökk úr myndinni sem hann hafði
verið að gera, og stakkst í hörund
honum svo úr dreyrði. Horfði hann
skelfdur á fyrirbrigði þetta, þvi
vissulega hafi hann aldrei séð ann-
að eins áður. En þá datt honum
snjallræði í hug, að nota þessa flís,
sem var eins og ör í laginu, til að
fullkomna veiðitæki það, sem hann
hafði verið að hanna. Hafði flísin
þann eiginleika að eftir að hafa á
annað borð komizt inn i hörund
veiðidýrsins, þá var erfitt að ná
henni úr undinni aftur. Ætlaði hann
að kaila tæki þetta (sem var tví-
skipt) boga og örvar, einnig var
hægt að nota flís þessa á spjótin
lélegu, sem nú voru í almennri
notkun. Nú er frá Oddsteini að
segja að hann lauk við skreytingu
sina, og hlaut hann mikið lof fyrir,
enda var hún afskaplega vel gerð.
En það sem merkara er, þá setti
hann flísina á tækið og með góðum
góðum árangri. Siðan var tæki
þetta löngum notað i hernaði (sú
var ekki áætlun Oddsteins) og við
veiðar.
Lifði Oddsteinn lengi og vel og
dó frægur maður (og barnmargur).
Þvi miður hefur nafn Oddsteins
Sandsteins gleymzt (glatazt) á sið-
ari árum, en vona ég að sögn þessi
grópi nafn Oddsteins í huga ykkar.
Eins og fyrr sagði, þá var Odd-
steinn Sandsteins barnmargur mað-
Framhald á Ws. 7.
©