Morgunblaðið - 10.04.1973, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. APRÍL 1973
Geir Hallgrímsson:
Slík vinnubrögð eru
ekki bjóðandi Alþingi
Frumvörp um tekjuöflun
f járfestingarsjóðanna lögð
fram viku fyrir þinglok
SÍÐASTLIÐINN föstudag mælti
Lúðvík Jósepsson sjávarútvegs-
ráðherra fyrir frumvarpi til laga
uni tekjuöflun fyrir Fiskveiði-
sjóð. Er gert ráð fyrir að leggja
1% gjalcl á andvirði útfluttra
sjávarafurða og einnig er gert
ráð fyrir jafnháu framlagi úr
ríkissjóði og gjaldið gefur af sér.
Er gert ráð fyrir, að hér sé um
að ræða 300 milljón króna
tekjuöflun á ársgrundvelli.
Oeir Hallgrímsson og Magnús
Jónsson fordæmdu þau vinnu-
brögð, sem viðhöfð væru með því
að leggja slík frumvörp fram,
viku áður en gert væri ráð fyrir
að þingi lyki. Benti Geir á, að
þetta gjald, sem nú ætti að setja
á, þýddi í raun 2% fiskverðs-
lækkun. Þá bentu þingmennirnir
á, að létta ætti 160 miiljón króna
laiinaskatti af útveginum um
leið og lagt væri á hann 160
milljónir króna útflutningsgjald.
Hér væri því verið að taka með
annarri h?ndinni, það sem gefið
væri með hinni.
Lúðvík Jósepsson sjávarút-
vegsráðherra sagði að þetta 1%
gjald væri miðað við fram-
iieiðsl'Utíimabilið júl'í 1973 -— 31.
desamber 1975. Þá væri og lagt
til, að ríkissjóður legði fram
jafnháa upphæð og f'eingist með
þessu gjaildi. Gert væri ráð fyrir
að útöiutndnigsgj'aldið yrði um
150—160 milljónir og með fram-
lagi ríikissjóðs væri hér því um
300 mililjónir að ræða á árs-
grundvelli. Sagði ráðherrann, að
þörf væri á miklu fjármagni til
sjóðsins, þar sem nú stæði yfir
endumýjun fis'kiskipafiot'ans.
Lúðví'k sagði, að frumvarpið
væri seint á ferðinni og yrði því
að vænta þess, áð þingnefndir
hröðuðu meðiferð þess, svo það
yrði að lögum á þessu þingi,
enda væri það mjög mi'kiivægt
fyrir starfsemi Fiskveiðisjóðs.
Geir Hallgrímsson sagði m. a.:
Það eru orð að sönnu að þetta
frumvarp um tekjuöflun fyrir
fiskveiðasjóð er seint á ferðinni.
Okkur þingmönnum er sagt að
þingstörfum skuli hætt núna fyr
ir hátíðar og þá er þingi ætlaður
um vikutími til þess að fjalla
um þetta frumvarp. Nú er það
ekki svo að ríkisstjórninni hefði
ekki mátt vera ljós fjárþörf fisk
v^ðasjóðs fyrir langa löngu. Það
var spurt um fjárþörf og fjár-
öflun til fiskveiðasjóðs við af-
greiðslu fjárlaga, en engin svör
fengust. Það hefur æ ofan í æ
verið rætt um þessa fjárvönt-
un, sem hér er um að ræða, en
engin svör hafa fengizt fyrr en,
ef svar skyldi kallast, með því
frumvarpi, sem hér er lagt á
borð þingmanna í gær. Hér er
iim slík vinnubrögð að ræða, að
ávlta ber þau harðlega og gagn-
íýna. Hér er um hreina óvirð-
ingu við þingmenn að ræða. Ég
get ekki annað en minnt á, að
þegar rætt var um ráðstafanir
í efnahagsmálum hér i des. sl.,
þá var lagt á borð þingmanna
álit svokallaðrar valkostanefnd-
ar, þar sem tekið var fram að
auk tiltekinna leiða, sem þyrfti
að fara í efnahagsmálunum al-
mennt, þá væri nauðsynlegt að
gera ýmiss konar hliðarráðstaf-
anir. Megin þátturinn í þeim
hliðarráðstöfunum var sam-
dráttur í framkvæmdum rikis-
sjóðsins sjálfs og útlánum fjár-
festingarlánasjóða. Engar slik-
ar tillögur hafa komið hér fram
á Alþingi, engar upplýsingar að
einu eða neinu leyti, hvernig að
slikum samdrætti skyldi staðið.
Ég hef ekki þessi skjöl við hönd-
ina, en ég hygg að það sé ekki
ofmælt, að hér hafi verið um
töluverðar upphæðir að ræða,
1700 til 2000 millj. kr. Það er
ætlazt til þess að Alþingi kveði
á um fjáröflun til fjárfestinga-
AIÞinCI
lánasjóða, án þess að nokkur
heildarmynd sé í raun og veru
gefin. í fyrsta lagi: Hver fjár-
þörf þessara sjóða er? í öðru
lagi: Hvernig á að nýta fjár-
magn þessara sjóða? Og í
þriðja lagi: 1 hvaða tengslum
starfsemi þessara sjóða er við
efnahagsmál landsmanna al-
mennt og við þær ráðstafanir,
sem gerðar voru í des. sl. Hér er
um vinnubrögð að ræða, sem
sýna aðeins að þeir, sem með
stjórn fara eru ekki verki sínu
vaxnir. Ég minni á það, að milli
jóla og nýárs, þá mun sjávar-
útvegsráðherra hafa gert sam-
komulag við útvegsmenn i sam-
bandi við ákvörðun fiskverðs,
sem fól í sér útgjaldaauka fyr-
ir ríkissjóð eða niðurfeilingu
tekna í sambandi við nið-
urfellingu launaskatts á fiskveið
um, er nemur um 160 millj. kr.
á ársgrundvelli. Frumvarp þar
að lútandi er fyrst að sjá dags-
ins ljós hér á Alþingi í dag. Það
verður ekki skilið hvers vegna
tefja þurfti þetta mál allan þenn
an tíma, enn og óhentuglegar sýn
ist vera staðið að málum, þegar
á það er litið, að niðurfelling
útgjalda bátaútvegsins sam-
kvæmt því samkomulagi, sem
gert var í tengslum við ákvörð-
un fiskverðsins, nemur um 160
millj. kr. á ársgrundvelli en
aukning álaga á sjávarútvegin-
um samkvæmt þessu frum-
varpi með 1% útflutningsgjaldi
á andvirði sjávarframleiðslunn-
ar nemur um sömu upphæð. Það
er sem sagt verið að taka með
annarri hendinni, sem búið er
að gefa með hinni.
Það er ljóst mál, að þessi nýi
skattur verður til þess að
lækka fiskverðið til útvegs-
manna og sjómanna, vegna þess
að þessi skattur, eins og út-
flutningsgjöld almennt eru, er
dreginn frá áður en fiskverðið
er ákveðið. Ef við lítum á, hvað
hér er um að ræða, þá má gera
ráð fyrir því, að 1% af andvirði
þýði 2% á verð fisks upp úr
sjó.
Hér er sem sagt um 2% fisk-
verðslækkun að ræða. Og þá er
spurningin, hvort ríkisstjórnin
tefli hér eins og annars staðar
á tæpasta vaðið, að hagstæð þró
un á eriendum mörkuðum geti
borið þetta uppi eða hvort rík-
isstjórnin treysti sjávarútvegn-
um til þess að bera þennan
skatt. Það er venja, þegar um
fjáröflun til framleiðsluatvinnu
greina er að ræða eins og hér
er á ferðinni, að hafa samráð
við forsvarsmenn atvinnugrein-
anna. Ég spyr sjávarútvegsráð-
herra hvort hér hefur verið um
slíkt samráð eða ekki. Og ef
ekki hefur verið um slikt sam-
ráð að ræða, þá tel ég einsýnt
að sú nefnd sem fjallar um
þetta mál hljóti að hafa slíkt
samráð við forystumenn sjávar-
útvegsins. Ég vil taka það fram,
að við gerum okkur það ljóst að
fjárþörf fjárfestingarlánasjóðs
eins og fiskveiðasjóðs íslands er
ótvíræð.
Við höfum bent á þessa fjár-
þörf og bent á þá fjárvöntun,
sem fyrirsjáanleg hefur verið
hjá fiskveiðasjóði og öðrum fjár
festingalánasjóðum. Ráðherrann
hefur ekki sinnt fyrirspurnum
okkar þar að lútandi og at-
hugasemdum okkar, og með
þessu frumvarpi er ekki sýnt
fram á, hvort búið er að brúa
bilið eða ekki. Engar upplýsing-
ar eða mjög ómerkilegar og tæt
ingslegar fást um það. Þá er á
það að líta, að með þessu frum-
varpi og þeim öðrum frumvorp
um sem beint er á borð alþing-
ismanna núna síðustu daga
þingsins, og ætlazt er til að
þeir afgreiði eins og á færibandi,
þá er ekki eingöngu verið að
leggja nýja skatta á framleiðslu-
atvinnuvegi landsmanna, heldur
er einnig verið að leggja skatta
til viðbótar á landsmenn með
því að leggja byrðar á rikissjóð.
Og það er ekki verið að leggja
byrðar á ríkissjóð frá og með
næsta fjárlagaári 1. jan. 1974,
heldur á ríkissjóður strax að
hefja greiðslur á þessu ári. Nú
munum við það öll að fjárlög
voru afgreidö þannig, að ekki
var gert ráð fyrir 500 millj. kr.
útgjöldum þar til niðurgreiðslna.
Það skorti algerlega tekjuöflun
til þeirra. Ég hef getið um hér
160 millj. kr. útgjaldaauka, sem
sjávarútvegsráðherra með einu
pennastriki tók af ríkissjóði.
Hér er á ferðinni hvert frum-
varpið á fætur öðru, sem legg-
ur aukin útgjöld á ríkissjóð á
þessu ári, án þess að geta um
tekjuöflun, sem þar komi á móti.
Lúðvik Jósepsson nefndi 160
millj. útgjöld á þessu ári sam-
kvæmt þessu frumvarpi. Hvern-
ig er ætlun hans og rikisstjóm-
ar að afla fjár til að standa und-
ir þessium útgjöldum og hvaða
vinnubrögð eru það, að af-
greiða slík útgjöld úr ríkissjóði
nokkrum vikum eða mánuðum
eftir að fjárlög eru afgreidd og
þrátt fyrir það, að bent var á
við afgreiðslu fjárlaga, að ekki
væri tekið tillit til fjárvöntun-
ar slikra fjárútfestingar lána-
sjóða, sem hér er um að ræða?
Það ber allt að sama brunni, að
vinnubrögð þessa ráðherra og
ríkisstjórnarinnar í heild að því
er snertir fjárfestingarlánasjóði
eru siík, að það er ekki bjóð-
andi Alþingi að einu eða neinu
leyti. Úrræðaleysið hefur verið
slíkt, að fyrst á síðustu dögum
þingsins er slengt fram frum-
vörpum sem þó, að því er virð-
ist, leysa vandann ekki að fullu
og langt frá því.
Magniis lónsson sagði m.a.:
Þetta er eitt af þremur frum-
vörpum sem gert er ráð fyrir
að eigi að miða-að því að bæta
fjárhagsaðstöðu stofnsjóðanna
Magnús Jónsson.
þriggja, fiskveiðasjóðs, iðn-
lánasjóðs og stofnlánadeildar
landbúnaðarins.
Varðandi uppbyggingu allra
þessara sjóða, þá er um svo mik-
ið grundvallarstefnumörkunar-
atriði að ræða, að það er auðvit-
að með öllu fráleitt að Alþingi
fái ekki svigrúm til þess að í-
huga þetta stóra vandamál í
heild og gera sér grein fyrir
þvi, hvernig á að mæta því. Ég
vil ekkert um það segja nema,
að það gæti orðið grundvöllur
til þess að ná samkomulagi um
uppbyggingu sjóðanna og skapa
þeim sterkari undirstöðu.
Hér er gert ráð fyrir að leggja
allverulegan aukinn bagga á rík
issjóðinn nú þegar á þessu ári
samtímis þvi, sem gert hefur
verið ráð fyrir að þyrfti að
skera niður stórlega ríkisút-
gjöld að öðiu leyti. Á ég hér
ekki eingöngu við þetta frum-
varp, heldur iðnlánasjóðsfrum-
varpið, sem hér liggur einnig
fyrir til meðferðar. Mál þetta er
í heild sinni, varðandi alla þessa
sjóði, stórkostlegt sivaxandi
vandamál og ég get fúslega fall-
izt á það meginsjónarmið, að
þetta þurfi að takast til heildar
athugunar og vitanlega hefði
verið æskilegast, allra hluta
vegna, að það hefði getað gerzt
með sem allra víðtækustu sam-
komulagi.
Fiskveiðisjóður er e.t.v. ekki
stærsta vandamálið í þessu sam-
bandi. Hann er það hvað upp-
hæðir snertir, en ekki varðandi
afkomulega hlið, vegna þess að
Fiskveiðisjóður hefur verið
byggður upp mjög með eigin
framlögum sjávarútvegsins,
þannig að það er ekki fyrr en
nú á síðustu árum, sem reynir
verulega á það, að ráðstöfunar-
fé hans fer hlutfallslega minnk-
andi og hann er meira og minna
háður lántökum. En það eru aðr
ir sjóðir, sem raunverulega eru
meira vandamál að þessu leyti,
að það verður að fjármagna þá
að svo til öliu leyti með lánsfé
svo sem t.d. á sér stað með stofn
lánadeild landbúnaðarins, sem
ég ætla lítið að ræða nú, en
nefni aðeins, því öll þessi mál
eru nátengd hvort öðru og um
sams konar vanda að ræða í öll-
um tilfellum.
Vandi sjóðanna er alls ekki
leystur með þessu frumvarpi
nema að sáralitlu leyti. Þannig
að það er aðeins gert hér ráð fyr
ir að brúa bil, sem þó er stór-
kostlega varasamt að sé verið
að brúa eða takist að brúa. Mér
er nú nær að halda, að það fari
hér eins og einhvern tíma, er
veitt var fé í hálfa brú. Það er
eitthvað svipað um þessi átök,
sem hér er verið að gera, að mál
ið er alls elcki brotið til mergjar
og þvi ekki gerð glögig skil. Ekki
er verið að leysa vandann til
framibúðar, helduir er aðe ns ver
ið að reyna að bjarga málinu
eins og sakir standa nú. Mig lang
ar til þess að spyrja sjávarút-
vegsráðherra að þvi, hvort það
sé skoðun hans, að Fiskveiða
sjóði íslands nægi það fé, sem
honum er ætlað í þeim lokatil-
lögum um fjárveit ngar til sjóða
atvinnuveganna, sem voru til
meðferðar í Framkvæmdasto^n
un ríkisins nú síðast i morgun.
Þetta hefur nú allt saman verið
með þeim ósköpum og endemum
að það eru nokkrar klukku-
stundir eða jafnvel mínútur, sem
menn hafa til þess að ganga á
milli funda, þar sem máiin ^ru
flutt sitt á hvað. Gögn voru lögð
fram í framkvæmdasjóði fyr'r
nokkru síðan, þar sem Fiskveiðu
sjóður taldi nauðsynlegt, að
hann gæti lánað 1730 miljj' kr!
Það er gert ráð fyrir því, að me®
því fé, sem honum er ætlað nu,
geti hann aðeins lánað tæPar
1600 millj., þannig, að þarna
vanti um 150 millj. kr. Það rna
vera, að þetta sé ekki stórfelM
upphæð miðað við þessa heildaf
summ'U, en mér »r nær að hald
að svo standi á með Fiskveiða
sjóðinn, að meginhlutinn af hana
fjárveitingum sé bundinn og
lof
að fyrirfram, þannig að spnrn'
ingin er sú, hvort sjóðurinn Se
ur leyst sinn vanda með þessud1
hætti. Hin spurningin er UI,|,
viðbótarlánveitingar til byg
ar fiskiskipa innanlands, og spy^
ég ráðherrann hvort ákvarðani
hafi verið teknar í því effl;
Svo sem öllum er kunnugt, Þa
hefur undanfarið ár verið ve'
10% aukalán á þau skip, seI?J
smiðuð hafa verið innanlands t'
eflingar skipasmíðinni. Hefur rl
isstjórnin tekið ákvörðun uri’
hvort Fiskveiðisjóður, eða ru®
einhverjum öðru-m hætti veT°*.,
séð fyrir lánum af þessu tag1 1
þess að geta veitt sambaerílf*’9
aðstoð þeim, sem smíða skip *n!j
anlands og veitt hefur verið
þessa? Það er auðvitað grU‘n
vallarnauðsyn að taka ákveðh^
ákvörðun um það, hver eig1 ®
annast þessi lán, eða hvort y®
leitt sé huigsanlegt að þau se
veitt áfram, til þess að þ®ir’ se ^
eru að huigsa til skipakaupa Se
gert sér grein fyrir því, hverr ^
fyrirgreiðslu er að vænta,
þeir semja við innlendar sk:pa
smiðastöðvar miðað við það se
áður var. Merun hafa verið a
velta þessum vanda á milli s.
og ég held, að hann verði a
ekki leystur, nema að rikisstj°r
in skeri hér á hnútinn og Se
ákveðnar ráðstafanir, sem e®
teldi eðlilegast að væri gert me
viðbótarlánum frá Fiskveiða
sjóði, e.t.v. 2. veðréttarlánu
eða með einhverjum slíku
hætti.
,crS
Lúðvík Jósepsson sagði h1
að ekki hefði verið haft form^
samráð við samtök sjávarútve-.
ins, h'ns vegar lægju fyrir fru
a5iia,
ðinn-
samþykkta allra þessara a<
um að efla beri FiskveiðasjO' .
Miðað væri við það, að tekj
sjávarútvegsins færu vaxan ’
það þýðir að fiskverð hækkar 0
hægt er að ganga út frá betu
komu. Þá kom fram, að
ann taldi að Fiskveiðasj00^
mætti allvel una við það fé, s ;
honum væri ætlað, þó það v
eitthvað minna en útlánsósk1^
ar. Varðandi skipasmíðaiðna 1 ^
sagðist ráðherrann telja, ^
Fiskvedðasjóður ætt: alls ekk1
lána meir en nú er. ag
Þá sagði Lúðvík Jósepsson'
Geir Hallgrímsson og fyt
Jónsson hömruðu á því, an1(,
Framliald & bls h
Þorvaldur Garðar Kristjá,1H