Morgunblaðið - 10.05.1973, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 1973
17
DUFUÐ
FYRRI TOGARINN
AÐ VEIÐUM
KLIPPUR
VERNDARTOGARJNN

VARÐSKIPIÐ
ilplpí!?
i
!ÍÍÍÍIP;
FYRRI AÐFERÐ: VarðsklpiS slglir
fram fyrir skut togarans og dregur
á eftir sér akkerisfesti, festa við
klippurnar. Varpa togarans er skor-
in ofan frá.
VARÐSKIPIÐ
SIÐARI AÐFERÐIN: MeSan togar-
inn er að veiSum, gætir annar tog*
ari skut hans. VarSskipiS kemur nú
klippunum, sem eru festar i dufl,
viS dekkbjálka togarans og siglir
fyrlr stefni togarans meS akkeris-
festina í togi. Sem togarinn fer
yfir festina er skoriS á vörpu tog-
arans neSan frá.
"'akkerisfestin
KLIPPUR
VARPAN
Því eru Islend-
ingar að vinna...
Grein úr brezka blaðinu Observer, eftir
Laurence Marks, sem birtist 6. maí s.l.
SL. sunnudag birtist í
brezka blaðinu OBSERV-
ER grein um landhelgis-
málið eftir Laurence
Marks. Morgunblaðið hef-
ur einkarétt á grein þess-
ari eins og öllum öðrum
greinum í OBSERVER.
Greinin fer hér á eftir:
Tæknilegt afrek, sam
markar tímatmót, svo og frá-
bær sj ómennska, hafa orðið
til þess, að ísiendimgar höfðu
unnið þorskastríðið, áð-
ur en siðustu samningavið-
ræður hófust, en þær báru
emgan áranigur.
í þessu kynni að fiedast skýr
inigin á því, hvers vagma Is-
lendingar höfðu emgan áhugia
á að útkljá málin við samn-
ingaborðið, þar sem þeirvissu
sig hafa yfirhöndina úti áhaf
inu.
Islenzkir varðskipsmenn
hafa þróað nýja klippinigarað-
ferð, sem er óbrigðul, nema
þvi aðeins, að brezkir togara-
menn séu tilleiðantegir til að
stunda veiðar við algerlega ó-
viðunandi aðstæður, séð frá
fjárhagslegu sjónarmiði.
Eins konar einvigi, sem
ekki hefur farið hátt, og varð
úti af Hvalbak nú á dögumuim
miili Joe Harris, skipstjóra á
Grimsby’togaranum Notts For
est og Guðmumdar Kjærne-
sted, skipherra á flaggskipinu
Ægi, sýndi áhrifamátt þess-
arar nýju tækni. (Þess skal
getið t:l Leiðréttingar, að skip
herra á Ægi, þegar þessi nýja
skurðaðferð var framikvæmd,
var Höskuldiur Skarphéðins-
san. Leiðréttist þetta hér mieð
en að öðru leyti er greinin
þýdd nánast orðrétt, enda á
öðrum stað vikið að fyrri sam
skiptum Harris og Guðmund-
ar Kjærmested, þýð.).
Þetta gerðist morgunimm
eftir hina frægu orrustu á
Selvogsbanka, en þá skutu is-
lenzku varðskipin i fyrsta
skipti kúluskotum og
brezkir togarar hófu eltinga-
leik. Togarinn Notts Forest
var að veiðum, undir vernd-
arvæng dráttarbátsins Engl-
ishman, þegar Ægir kom að-
vífandi og fór geyst, í þeim
tilgangi, að skera á togvíra
togarans.
SkurðarlmHurinn er einfalt
tæki, sem er gert úr smíða-
jámd, að öðru leyti en því að
hnífannir sjálfir eru úr hertu
stáli. Hann er ekki
óáþekkur fjögurra arma akk-
eri og stálplötur eru soðnar
imn á milii armanma. Hnífur-
inn er festur við um það bil
50 fet af þungri keðju til að
þyngja hamn og drétginm áfram
af þriiggja og hálfrar tommu
breiðri festi.
Fram til þessa hafa íslend-
ingar haft þann háttinn á að
skjóta hnifnuim aftur fyrir,
með því að varðskipið sigiir
fyrir aftam togarann og siðan
er festin látin siga niður á
stálvírama, sem varpan er
dregim upp með. Jafmskjótt
og sk'pherra varðskipsins
finnur, að komið er niður á
Höskuldur Skarphéðinsson,
skipherra, reyndi ný.ju skurð-
aðferðina, sem fjallað er um
i greininni.
virana, setur hann á fulla
ferð og nægir þá aflið til að
klippa Virama sundur.
Togaraskipstjórar hafa kom
ið sér upp gagnkvæmu vemd
arkerfi. Þegar áráisarskipið
hefur aðförina, siglir vernd-
arskipið i veg fyrir það og
hindrar för þess að hinum tog
aranum..
Eftir ákveðinn tima, kastar
svo síðari togarinn, þ.e. varð
togarinn, út vörpunni og byrj
ar ve'ðar, og hinn fyrmefndi
tekur við gæzlustörfunum.
Enda þótt þetta minnki veið-
arnar urri helming fyrir skip-
in tvö, þá hefur það reynzt
hagkivæimt. En í öllurn styrj-
öldum eru fundim upp ný
vopn og síðan önmur í stað-
inn, til að verka á móti þeim.
Þenman örlagarika morgun,
kom Guðmundur Kjærnested
svo fram með h'na nýju upp-
götvum sína. „Hann hlýtur að
hafa gert likön og æft sig í
baðkerinu," segir Joe Harris
reiðileiga.
Ægir gerði fimm atrennur.
1 fimmtu tilrauninni var sett
út flot á enda vírahnífs'ns,
þannig að hnífurinn hékk i
ftotinu við hlið togarans. Síð-
an sigldi varðskipið fram fyr
ir togaranm í stórum sveigog
dró klippurnar á eftir sér.
Þegar Notts Forest s:gldi
áfram, fóir klippuvírinn und-
ir togarann og lenti á togvírn
um og sigldi þá Ægiir frá tog-
aranum og kliippti á vírana,
neðan frá.
Ef brezkir togarar eiga að
verja siig gegn þessum nýju
brögðum miinu þeir nú þurfa
að m'nnsta kosti tvo togara
til verndar hverjum einum og
allir virðast á einu máli um
að af sláku væri ekki f járhags
tegur ábati.
— Við rétt merjum það með
þvi að láta einn togara gæta
annars, segir Tom Nielsen, riit
ari Brezku togarasamtakamna.
En ef við þurfum að láta
tvo togara gæta eins, hverju
sinni, þá mun afiamagnið
fljótt minníka.
Harris skipstjóri og Guð-
mund-ur Kjærnested, skip-
herra, eru ga.ml'r amdstæðirug
ar, sem báðir voru í barátt-
umni í Fyrra þor.skastríð;mu og
hafia til að bera sömu þrjózk-
una og eru gæddir sama þurra,
kalda húmornum.
Harris, sem er 52 ára að
aildri, er skiipstjóri sá, sem í
miðjuim skærum vilð Islend-
taga á sl. haustii lét leika
„Rule Briita'niniica" úr hátai-
ara.
Fáeinum dögum síðar kom
Kjærmested á vetitvang með
sitt framlag ti.l tónliiistarimmar.
Gliaðhlakkalegur lét Guð-
mundur leika hástöf-
um lag Engiilberts Humper-
dincks „Ég mum damsa síðaista
valsinn við þig,“ meðan hann
sigldú í kriingum togara, sem
hann hafði þá rétit lokið við
að skera á.
Brezkiír sjómenin Bta á Guð-
mumd Kjæmested sem af-
burða sjómamin, em ábyrgðar-
lausam oístopamainn. — Harm
Guðniundur Kjærnested,
skipherra.
„Hann tekur okkur algerlega
á taugiun,“ seg.ja brezkir skip-
stjórar.
er sá beztii sem þeir hafa á að
skiipa, segir Joe Hairris. —
Hamn tekur okkur alil'taf á
taugunum. Himir íslenzku
skipherrarnir koma og hrella
okkur stundarkom og öðru
hverju, en siðam fara þeir og
láita okkur í friði. En hanm
er amdskotamum eimbeittari.
— Hamn leggur venjutega
till aðalatl'ögumnar frá átta á
morgnana og fram undir há-
degi. Þá virðiist harnn draga
s'ig í hilé til að fá sér matar-
báta. Þá gerir hanin aiftur
skurk frá klukkam þrjú til
sex um eftimiiðdagjnn. Þeg-
air dimmt er orðdð kernur
hanin aðvifandii og beimiir l.jós-
kösturumum að okkur, beimt
frarnan í okkur, svo að við
bliindumst algertega i brúnni.
1 viðureiign við sjómenm á
borð við Guðmund Kjærme-
sted, sem ráða jafn hrað-
skreiðum skiipum, hafa drátt-
arbátarnir þrir reynzt ger-
samieiga gagnslausir, en þá
semdi sjávarúitvegsráðumeytið
á íslamdsmið.
Statesmam genigur 16 milur,
Enigllshman og Iriisihmam 15,
saimainborið við að Ægir geng-
ur 22 míiiur og Þór 18.
Dagimn eftir viðureiigmima á
Selivogsbanka geystisit Þór
irnin i brezka togaraþröng og
í kjölfar hams sdigldi States-
man, að minmsta kosti einni
og hálfri mílu á eftir.
Nokkrir skipstjórar köli-
uðu upp skipstjóranm Ted
Turner og kvörtuðu umdan
því, að dráttarbáturimm værd
gagnslaus til vamar. Turner
svaraði hvasst: „Ég hef ekki
í hyggju að siigiia á íslenzkit
varðsikiip."
Mike Partiterson, skipstjóni á
Brucellu, segir: „Drátitarbát-
arnlr eru þarna einvörðungu
ti«l að slá ryki í augun
á brezkum almenningi. Stjóm
in getur sagt, að húm
sé að senda fteiri dráttarbáta
á vettvainig og fóikið heldur að
þeir séu okkur til hjálpar. En
þeir eru til eimskis nýtiir.“
Eimd mótteikurinm, sem
Bretar geta átt, er brezkt
skurðartæki, sem herinm hef-
ur haminað. Það er um borð
í drá'ttarbátunuim og sex tog-
arammia og mættii noita >tia að
skera á kllippuvir varðskip-
amna, áður en þeim tekst að
komia hmífnum í brúkið.
Fram tii þessa hafa brezkir
■togaraeigendur óskað sjálfum
sér til hamiingju með það, að
með því að verða við tiima-l-
um ríkásstjómarinnar um „að
sýna stiffliini@u“ hefur afla-
rnagn þó mimmkað furðuliitið
eða um aðeims 3,5% miiðað við
sama tima í fyrra, þrátt fyrir
áreitm íslenzku varðskipanna
eftir að íslendingar færðu
eiinhliiða út l'andhelgi síma í 50
mílur.
Á meðan ríkisstjómimnd ís-
lenzku og þeirri brezku mis-
tekst að ná samkomuiagi við
saimmimigaiborðið, hvíliir ábyrgð
im á lifuim og limum áhafn-
anna á herðum skipstjóranna.
Mesta áhyggjueifni þeirra er
ekki að tapa veiðarfærumum
(þei.r hafa annað trold um
borð og geta, þegar í harð-
Framhald á bls. 20