Morgunblaðið - 29.05.1973, Qupperneq 17

MOHGÖNBÍLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. MAl 1973
17
KRISTJÁN ALBERTSSON:
EKKI LEIÐA
í FREISTNI
i.
NÚ hefur það orðiö, illu heffli fyrir
alia sem hlut eiiga að máJS, að Bretar
haifa sent herskip til að vernda veiðd
togara siirma á hafsvæðum, sem os-s
íslendingum hefuir verið nauðugur
einin kost.ur að Iðgfesta sem landhelgi
vara, ef til þess ætti að vera von að
forðað yrði gjöreyðtog fiskimiða
vorra og kornið i veg fyrir að fram-
tíð vor verði örbiirgð í köldu og
ófrjóu laindi.
Næsit gerðist það að Lúðvík Jós-
epsson kom heiim úr síðustu ferð
sirunii hifl Mosikvu. Þarf ekki að efa
að hanin hafí rætt isQienzk vamdamál
við sovézka vaidamenn, liandihelgis-
málið, ráðagerðir um brottvísiun
bandarisika vamanffiðsins og únsögn
úr Nato. Skail engum getum að þvi
leiitit hver ráð Rússar kunna að hafa
gefið hdnum ístenzka hoTllvim sínum.
Síðain er ha.fnað tillboði norsku
stjómia'rínnar um að reyna að miðla
málum í landheligisdeilunnii. Vafa-
lítáð myndu aðgerðiir hennar hafa
hafizt með tilmælum til Breta um að
kala henskipim heiim . af islenzkum
fisikimiðum meðan sátta værí leiitað.
En í sitað þess að reyna hvað
norsku sitjórniirmi yrði ágenigf, er ís-
lenzkt varðskip í fyrsta sinn látið
skjóta kúluskotum í enskan togara,
edniu í netalesitina, öðru tdd viðbótar
í fliiskilesti-tm. Auðvitað hefuir verið
aðgætt að í hvorugri test væru menn
að srtörfum — með hvaða aöferð mun
ekki kunmugt. En eftir þetta mátti
virðast öruggt að brezki flotdnn
verði áifram á Isliamdsimiiðum, lengur
en ef ti! vill aninars hefði orðið.
Hér skal ekki flrekar um landhelg-
ismálið ræitt. í>ó vil ég ruinna á að
mjög væri æskitegt að vér gættum
sóma vors i umræðum um þetta mál,
þótt oss í billi sámi við þjóð, sem vér
höfum ævinlega metið meira en flliest-
ar aðrair, og svo len/gi heifur verið
ein af forustuþjóðum heimis um
hvers konar menniingu. Málstað vor-
um er hvorkii ávinmingur né heiður
að fúkyrðium í garð himnar brezku
þjóðar — þair sem svo margir ágæt-
ir menm nú taka svari Isttiamds — né
heidur eftirtölum þegar enskir sjó-
menn njóta íslenzkrar lækndishjálpar.
1 Englandi er fjöldi Istendimga og
eldd vitað að brezkir læknair, né aðr-
ir, liáti þá gjattida í neinu þeirriafr miis-
kttdðar sem niú í bild' er með þjóðum
þeirra.
2.
Mjög hefur á síðustu misserum
glæðzt skilningur manna atf öllum
flokkum á nauftsyn þesis að Isilend-
ingar toflii ekkii á tvær hættur rni
framtíð sína, með því að svipta land
sitt einu hervermid sem kostur er á.
Jaflnvett he rve m da i -an dst æðimgar, setn
verið hafa, eru nú margir hverjdr á
báðum ábtum — svo ekki sé meira
siagt. Mannii fínnst lika mjög af þeim
dregiö þegar positular þeirra eiga
afndistæðinigum að mæta, svo sem í
útvarpi eða sjónvarpi.
En nú á að reynia að efna ttil nýrra
hamfara gegn aðild Isfliainids að Nato
með því að viitna tdtt návistar
brezka Jtotans á sllóðum, sem aið vor-
um iögum eru íslenzk landhelgi, en
Bretar, og ekki þedr einir, tedija ai-
þjóðleg hafsvæði. Kraifan er úrsögn
úr Nato ef vamarsamibamdii veist-
rænna ríkja taikist ekki að reka
brezka fllatamm út fyrir lamdhelgi
vora. Stefnt er að þvi að rugtta svo
dómgreimd attmennángs og sitjórnar-
valda að þotiið verfti til bráðra að-
geirða í fautategri bræðd, land vort
svipt vernd og vináttu hins vest-
ræna heims — emgum tiifl. þægðar
nema Rússum.
Þetta mun ekki takaisrt. Þjóðiiinni
getuir ekki þótt sem dvöl vamairliifts-
irns á Miðnesi veiti oss svo þungar
búsifjair, og sízt í samamiburði við
það sem aðrar þjóðir hafa fyrr og
siðar orðið á sig að leggja firelsd sínu
til varniair. E)n hims vegar verður ekttd
til tengdar hjá því komiizt að horf-
ast aif fulri sitMlingu í aiugu við
staðreyndlir ísttenzkrar aðstöðu i hedm
inum, og þá hættu sem henmi eru
samfara.
Þeiir sem þykjast þess umkommir
að láta allar íslenzkar aövairamiir sem
vind um eyru þjóta, og kæra sig koll-
ótta um hdna merkilegu spá völvumm-
ar, sem ég áður hef gert aö umtatts-
efni, æfibu þó aö fást til að hugleiða
það sem hiuitttausir erlendir sérfræð-
tagiar í ’ utamrikismálum hafa skriifað
um hvar komið er fyrdr Islandi nú á
vorri öld. Það sem Áke Sparrtag, for-
stjóri sænsku uitamri'kiisstofn'unarine-
ar, segiir í bók sinni ísland, Evrói>a
og Nato, ætti hver hervemdarand-
stæðingur að lesa yfir kvölds og
morgna, og raumar hver islenzkur
stjórnmálamaður, uinz yfir lýkur
boliaileggingum um endursikoðun
varn arsam.mingsins:
„Sagan hefur sett Istendimiga nið-
ur á hrjóstrugt og ógestrlisdö eyland,
sem hta pólitísika og iteekni'liega fram-
vtadia heflur gert að skurftarpunkti
sovézkra og bandarísfcra öryggis-
bagsmuna." „Hta mikla eflltag á flota-
styrk Sovétrikjanna hin síöari ár
hetfur hafit það í för með sér, að
Kristján Albertsson
land stendur æ berskjaldaðra á svæði
sem fær sífelDit meiri he, naðarþýð-
ingu. . . . Hlutleysii Islands muncffi
leiða af sér hemaðarlegt tómaa'úm á
þessu viðkvæma svæðli..“ „Til að
þjóna skiljamfliegum haigsmunuim sín-
um yrðu Sovétríkin að reyna að telja
Isliand á að stiga skrefið til fulls og
lýsa yfir hlutteysi." En Isiaind mundi
„í höndum Sovétríkjanna vera ban-
væn ógmum við ai’.flt hið vestræna
baindalag. Með bækisitöðvar í ísttenzk-
urn fjörðum miundu sovézki flotinm
og flugherinn vera allvariteg ógmun
við tengsMin milli Ameríikiu og Evr-
ópu. Rússnesk ofansjávarskip, sem
nú hafa ekki vemd flugvéla og geta
því tæpast farið langt frá eigin
Is- Framhald á bls. 31.
I eltingaleik við Nimrod-þotu
norðan við heimskautsbaug
— Sv. P. skýrir frá flugi yfir Everton síðdegis á laugardag
Fréttaritari Morgunblaðsins á
Akureyri, Sverrir Pálsson,
fór strax á laugardag er frétt-
ist um átök Ægris við Everton
í flugvél yfir staðinn. Frá-
sögn hans fer hér á eftlr:
STRAX og Morgunblaðið
hringdi til min á lamgardag,
reyndi ég að ná til Tryggva
Helgasonar flugmanns i síma
en hann var þá ekki staddur
þar sem hann heyrði sim-
hringtagar, heldur í vinnu
skúr nálægt flugskýli sinu,
svo að ég fór á flugvöllinn til
þess að hitta Tryggva og
reyna að semja við hann um
leið. Og það tókst. Tryg'gvi
var tilbúinn eftir nokkrar
mínútur, og það samdist svo
um, að ásamt mér færi kvik-
myndatökumaður frá sjón-
varpinu, Steindór Steindórs-
son.
Við vornm komnir í loftið
kl'Uikkan 17.17 og fluigum út
yfir Höfðahverfi, út Leirdals-
heiði og uim Hvalvatnsfjörð
nokkurn veginn beina leið í
átt til Grímseyjar. Við Gríms
ey var þá léttskýjað og hæg-
ur andvari. Sjór nærri spegil-
sléttur og sólin brauzt fram úr
skýjiunum við og við yfir
eynni og nálægum fiskislóð-
um.
Þegar við korrmm á mitt
Grímseyjarsund, fórum við að
skima eftir skipaferðum og
komum þá auga á varðskipið
Ægi eins og svartan depil
lanigt i vestri á að gizka ein-
hvers staðar norð-vestur af
Siglufirði. 1 sjónauka mátti
sjá boðaföl frá skipinu og
auðséð var, að Ægir var á mi’k
iltti ferð til vesturs. Skömmu
síðar komnm við auga á tvo
litla depla á sjónum norð-
austur af Grímisey, þar
reyndust vera brezkir togar-
ar, togarinn Everton, sem
hafði orðið fyrir skothrið fyrr
um daginn og hjá honum var
Grimsbytogarinn Northem
Sky GY 25. Everton var alveg
ferðflaus og þegar við komum
yfir skipin sást vel, að togar-
inn var nokkuð siginn í sjó að
framan, ekki þó svo mjög að
ætlandi væri, að hann væri
komiinn að því að sökkva.
Miklu fremur eins ag hann
væri allmikið hlaðinn. Það
varð ekki heldur séð nein
slagsiða á skipinu. Þegar bet-
ur var að gáð, sást grænt segl
á stjómborðssíðunni nokkuð
ofan við sjávarmátt, og þar
h.afði kúlan frá varðskipinu
sýnilega hitt skiphliðina og
yfir gatið hafði verið strenigt
þetta segl. Annars urðu
ekki séðar úr lofti aðrar
skemimdir á skipinu.
Nokkur oMubrák var á
sjónum skammt frá togar-
anum og Northern Sky
hrinigsólaði aftur og frám í
kringum Everton. Við urðum
ekiki varir við neinar veru-
legar mannaferðir um brú
eð.a þilfar á Everton, þó brá
fyrir manni úti á brúar-
vængnum situtta stund.
Senin'ilega hafa skipverjar
verið undir þiljiwn a. m. k.
létu þeir ekki sjá sig nieitt
að ráði.
Við sveimiuöum alllengi
yfir toguirumum og tókum
ljósmyndir og Steindór tók
kvikmyndir. Við gátum skoð-
að skipin mjög vel frá öttlum
hliðum. Þegar við höfðum
sveimiað yfir á að gizka 20
mínútur sáum við skyndi-
lega, hvar Nimrod-þota
mierkt brezka hernum kom
lágt yfir sjávarmálið úr
austri og stefndi til okkar.
Hún fór mjög nálægit flug-
vélinmi sem við vorum í og
bom hvað eftir annað yfir
skipin mjög nálægt okkur,
og það var ekki annað að
sjá en að henni væri heldur
illa við, að við værum að
sveima þarna yfir togurun-
um. Svo nálægt fór hún t. d.
eimu sinni, að fliugvétt okkar
hnyk'kt'ist mjög til og datt,
þegar hún lenti inni í heitum
loftstnaumniuim aftur úr
hreyflum Nimrod-þotunnar.
Þó ltom þar að Bretarnir
nenntu ekki þessum eltinga-
leik lengur við smávélin'a og
hurfu á mikilli ferð vestur
eftir Narð>uir-íslbafinu. Þetta
gerðist ailt saman norðan við
heimskautsbau'g.
Nú fannist okkur nóg komið
af myndiatökuim, svo að við
snerum til landis og fórum að
hlera eftir flugvélaferðum til
Suðurlands, svo við gæt-
um komið filmunum af
okkur. Og svo vel vildi
til að á flu’gveilinum í
Aðaldal var þá Fokker
Friendsihip skrúfuþota frá
Flugfélaginu í þann veginn
að fara í loftið. Við settum
því á fulla ferð í átt ti'l Húsa-
vikur og Tryggvi Helgason
snaraftist niftur á miðja flug-
brautina og stöðvaði flugvél
sinia við hliðina á Fokkernum,
sem hafði þá ræst annan
hreyfilton og beið aðetas eftir
filmupökkunum. Þar með var
okkar sendiför raunverulega
lokið. Það var aðeins eítir að
fllögra heim til Akureyrair og
aflflur ledftaniguriinn mun hafa
tekið um 2 klst. Því má bæta
við að við skimuðum sérstak-
lega eftir skipaferðum, þama
í krimgum Grimsey og urðum
ekki varir við nein skip ná-
lægt, nema okkur s;%:dist
skuttogari fara til norðvést-
uirs mjög langt vestur af
eynni. Auk þess sem við þótt
umsit hafa séð Ægi eins og
áður er getið. Við sáum ekk-
ert til dráttarbáts og elckert
til freigátu, meðan við vorum
þarna yfir. Þarna voru aðetas
þessi tvö skip, Everton og
Northern Sky. Everton l'á
kyrr og Northem Sky svaml-
aði í kringum hann á mjög
hægiri ferð.
Myndin var tekin af Everton síðdegis á laugardag. (Ljósni. Sv. P.)
-. .■iÆMÁ.JSáÉtá