Morgunblaðið - 29.05.1973, Blaðsíða 20

20 MORGUSNBtLAEÆÐ, KtlÐJUDAGUR 29. MAl 1973
pi^pppppjp^pp|P^pRppppp ppppp PP^P^PP^P^|PP^PP^PPP|PM
L A . r';;; Atöt Ægis og Everton^

The New York Tinies:
Sterk rök með
málstað íslands
íslendingar verða að
sefa ofsa sinn, segir
The Daily Mirror
Umsagnir brezkra og bandarískra
blaða um landhelgisdeiluna
LEIÐARAR brezku blað-
anna, þar sem fjallað er
um atburðina á íslandsmið
um, eru yfirleitt mjög harð
orðir í garð íslendinga.
Þannig lýsir The Daily
Mail skotunum á Everton
sem athæfi sjóræningja og
The Daily Mirror segir, að
íslendingar verði að sefa
ofsa sinn. Bandarísku
blöðin eru hins vegar hóf-
samari og málefnalegri í
skrifum sínum. Þannig
segir The New York Times
að styðja megi málstað
fslands sterkum samúðar-
rökum, þar sem fámenn
þjóðin byggi 80% útflutn-
ings síns á fiskveiðum.
Lagalegur og siðferðilegur
grundvöllur íslendinga sé
hins vegar veikur með því
að neita að leggja málið
fyrir Alþjóðadómstólinn.
Tímaritin Newsweek og
Time fjalla einnig um at-
burðina á íslandsmiðum.
Segir Newsweek m. a., að
þar sem flugstöðin í Kefla-
vík sé eftirlitsmiðstöð með
flotaferðum Sovétríkjanna
á Norður-Atlantshafi,
myndi ákvörðun um að
loka flugstöðinni verða al-
varlegur hnekkir fyrir
NATO, en vinstrisinnar
innan fslenzku ríkisstjóm-
arinnar kunni nú að telja
sig þess umkomna að
krefjast þessa.
Ummæli ýmissa brezkra
og bandarískra blaða um
landhelgisdeiluna og síð-
ustu atburði á íslandsmið-
um fara hér á eftir:
DAILY MIRROR
„ÍSLENDINGAR
RÉTTEAUSIB"
Brezkia fjöldabVaðið Daily
Mirror sagði í leiðara í dag,
að „fsland yrði að sefa ofsa
smn“. Btaðið helduar áfram
með þvi að segja, áð „auðvdt-
að voru íslendimgar réttlaus-
ir. t>að er alls ekki lögleg rétt
lætisng til fyrir þvi að sikjóta
á fiskiskip úti á úthafinu, að
eins sökum þess að Island hef
ur ákveðið, að úthafinu skuí'i
Ijúka 50 mihrr frá ströndum
þesis í stað 12.“
í>á segir blaðið: „ísland verð
ur að hætta að notfæra sér
þá staðreynd, að það er litið
og máttvana knd gagnvart
stóru og voldugu landi. Yfir-
gnæíandi flotayíirburðir Bret
lands þýða það, að ekki er
unnt að beita valdi þess nema
á mjög varfæmislegan hátt.
Ef þessu valdi væri beitt,
myndi heimurinn lita á Bret-
land sem ruddalegan fa«t. Öll
spumingiin um landhelgis-
morkin og vemdun ffekstofh-
anna og aðrar náttúruauðlind
ir hafsins mótast af glund-
roða. ísland ætti að vera nógu
siðað og viturt tití þess að leita
að málamiðlun.
Sú hugmynd taísmanna tog
araeigenda, sem era skiljan-
lega reiðir, að herskipin eigi
að svara í sömu mynt með
því að reyr»a að ná á sitt vald
íslenzka varðskipmu og
flytja skipherrann hingað til
lands (Bretlands) og láta
hann svara tii saka fyrir rétti,
er aðeins ein aðferðin til þess
að efna til blóðsútheliiniga,
sem við getum vel verið án.
Þorskastríðið er háð af Islend
ingum sem áiróðursstrið. Ef
við ætlum ekki að láta þá
vinna algeran sigur á okkur,
þá verður flotirm að halda á-
fram að sýna þoiinmæði.“
OBSERVER
ÁFBAMHALDANDI
viðs-iAr
Eina Lundúnabl'aðið, sem
fjailaði um atbuxðnma á Is-
landsmiðum I leiðara þegar á
surmudag vair frjálsiynda blað
ið The Observer. Þar sagði:
„Þorskastríðið er lítið dæmi
um baráttuna fyrir eftirliti
með bakmörkuðum auðlind-
um, sem nú fer að ná tdl um-
hverfiseftlriiits (haf og land-
grunn), þar sem bæði alþjóða
lög og venjur eru ilía skil-
greind og breytingum unddr-
orpin. Þetta er þess konar
dei'la, sem heimuirinn á eftir
að fá að sjá miklu meira af,
eftir þvi sem fólki fjöLgar og
allsherj ar hagvöxtur heldur á-
fram að aukast og knýja á
kröfurnar um fæðu- og hráefn
isöflum.
Það er augljésJega óæski-
legt, að hagnýting úthafanna
og landgrunnisins sé ákveðin
af ágjörnum þjóðum, sem
skilja aldan heiminn eftdr,
bæði höf og lönd, sundursikipt
í einkaeignir einstakira þjóða.
Það verður að vera fyriir hendi
að minnsta kosti eitthvert
allsherjar alþjóðayfirvald,.
sem getur annaðhvort leyft
efnahagslega hagnýtingu á
einstökum svæðum eða fund-
ið samkomulagsgrundvöll
um, hver skuli ganga fvrst
fyrir varðandi kröfur ein-
staka landa, samtímis því se-m
hatdið er uppi rtauðsynlegri
fisifeirv'emd og eins miklu
frelsi tit sigltniga á höfununa
og umrrt er.
Þangað til að þetta gerisi!,
eru viðsjár svipaðar þorska-
striðinu liklegar tii þess að
halda áffam og hvert umdeilt
mál verður sennilega leyst
með tilliti bH hagsmuna
beggja aðiiia, lagalegra, eflna-
hagslegra, stjómmálalegra og
hermaðarlegra.
Lagalegtír málstaður Is-
lamds er veifeur. Hemaðarlega
og stjórrrmálalega felst aðai-
styrkur landsins i hótun-
rnni UBi að segja sig úr NATO
eða leka bandarisku herstöð-
inni í Keflavík. En efnahags-
lega, gæti þetta valdið meira
tjóni en haigrseði. Sterkustu
röksemdir Xamdsins eru efna-
hagslegs- og siðferðisleigs eði-
is. Landið hefur sérstöðu
með tilliti t:i þess, hve háð
það er fiskveiðum.
En ef Isíand vill njóta þeirr
a-r sérstöðu, sem það á skidið
af þessuan söfeum, þá ætti það
að fallast á vopnahlé og hætta
að ofsaekja togarana. Stðan
sett.i að kaila herskipin brott
og taka upp vlðræður fyrir
tiistdili vinarikja eiins og Nor
egs sem þegar hefur boðið
fram liðsinni sitt.“
DAILY MAIL
„SJ0rAN“
Blaðið Daily Mail segir:
,3rezkur togari við veiðar á
úthafinu faer á sig gat fyrir
neðan sjávarmái. af faMbyssu-
kúlu frá islenzku varðskipi.
Þetta er sjórán, sem ber ein-
dregið að harma..
En skipstjórínn og áhöfnin
á Everton vissu una áhættuna,
sem þeir tófcu á sig. Skipið
yfingaf öryggi togarahópsins,
sem brezku herskipin gættu
og kaus heldiur að fisfea upp á
eiigin spýtur á foe-tri og hag-
kvæmari stað. Skipið hafði
rétt til þess. að gera þetta. En
hvorki sfeipstjórimra á þessu
skipi né öðruna, semo kunna að
vilja fara edms að, hefur rétt
tid þess að gera ráð fyrir flota
vernd hver fyrir sig, eif þeir
lenda í örðuigleikum."
NATO OG LANDHELGIS-
DEILAN
Tímaritin Time og News-
week segja rækidiega frá
þorskastríðinu. Bloðin leggja
áiierzlu á það tjón, sem tieil-
am kann að vaida NATO, þar
s@m deiluaðilarnir séu aðildar
rSki og jadBnframt kunnl deil-
am að trufla fyrirh ugaðan
fund forsetainna Nixoirs og
Pompideus í Reyfejavik i þess
auri vifeu.
Newsweek segír þannig: —
„Þrátt fyriir alit hið kátlega
yfirbragð þorskastríðsins,
haf» aðfflarnir talað einis og
úrslitaáitröfe vseru framuffldian.
Flestir strjiómmálafréttariitar-
ar efast unai, að ísiaind rri'uni i
raun og veru gamga úir NATO,
en sá möguleiki er fyrir hendi,
að hinir herskáu vinstri sinn-
ar í samsteypustj.órn Ólafs, Jó
hannessonar telji sig nú hafa
hlotið nægan raeðbyr til þess
að krefjast þess, að forsætfe-
ráðherrann haldli tofoirð sftt
um að tofea fltígstöð NATO i
Keflavik, senn. Bamdiartkjia-
merm reka. Þar semt lwim er
eftirlitsmniðistöð rrteð filotaferð
um Sovétrikjannia á Norður-
Atlantshafi, myndi slik ákvörð
Uft vera verulegur hniekkir fyr
ir hið vestræna bandalag."
Time 'kemst svo að orði, að
Bretar íœafi haeigt um sig
með tiMiti til þess, að ýmsair
þjóðir hafa orðið til þess að
færa út landftelgi sdma og seg
ir siíðaffl:
,,Með tfliliti til þessara for-
d;ema viðurkenima brezkir ernb
ættisnnemi í ernka sarnitöilum,
að þeir geti ekki gert sér nein
ar vomir nm að fá fsland til
þess að hverfa afttn- til 12
mílna liandhelgininar, heidur
eim'uinigis affcur að samninga-
borðinu. Tfl þessa heifuir þessi
aðferð ekki borið áœainigur.
Stigmöignun þo.Fskastrtösins
kynni að valda NATO vaoida-
máilum. Henniaðarlega tsdiainds
veldur því, að landið er iykil
hlekkur i þeirri viðleitni að
fylgjast með ferðum sovézfcra
kafbáta."
AFKOMA ÍSLENDINGA
í HÆTTU
The New Yoris Tiirraes seg-
ir:
„Styðja má málstað Is-
lands með steTlkuim, samúðar-
fuíliium rökuim, því að fá-
menn þjóðin — 200.000
mianinis — byggir 20% af
heildartekj'um síniem og neer
80)% af útfliutnimgi símima á
fiskvei'ðum. Miiklar filsikvei'ð-
ar íslendinga og ú'öeittdiniga,
sem taka nær heiming, afl-
ans á ísdamdsmiðum til sín,
hafa orðlið tdH þesis að atór-
lega hefur gengið á stofnana
á imdantförnium árum, svo að
Fraitthald á bls. 23