Morgunblaðið - 17.06.1973, Page 10

42
MORGUNBLAÐÍÐ, SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ 1973
Brezku blöðin og landhelgisdeilan:
r
„Island gæti orðið
annar Súez-ósigur“
Málamiðlun er nauðsyn-
leg báðum aðilum, segir The
Guardian. Blaðið tfijar um „hút
anir“ Isiendinga í garð NATO
og „ótvíræða hótun“ um að
loka Keflavikurstöðinni.
„Bandaríkjamenn þurfa að
vita um ferðir sovézku kafbát
anna frá Murmansk og mega
ekki við þvi að fara frá Kefla
vík. NATO ætti að taka til ai-
varlegrar athugunar hvort
bandalagið getur miðlað mál-
um. En það verður að vera
raunveruleg málamiðlun, ekki
málaleitun til Breta um að
hverfa hljóðlega," segir blaðið.
TILLÖGUR um samninga-
viðræður, sáttaumleitanir
og málamiðlun og uggur um
framtíð Keflavíkurstöðvar-
innar og afstöðu Islands til
NATO, eru aðaluppistaðan í
löngum skrifum heimsblað-
anna um landhelgisdeiluna.
Þorskastríðið er eitt helzta
efnið í forystugreinum blað-
anna þessa dagana og málið
skýrt frá báðum hliðum.
ir máli sinu fyrir Alþjóðadóm-
stólnum eða falllast á bráða-
birgðaúrskurð hans . . . Þar
sem Islendingar hafa vísað al-
þjóðalögsögu á bug væri það
hræsni hjá þeim að reyna að
berjast fyrir kröfum sín-
um fyrir Öryggisráði SÞ eins
og þeir hafa hótað. Það kæmi
af stað pólitískum umræðum
sem bezt væri að láta bíða til
hafréttarráðstefnunnar."
Blaðið segir, að hafréttarráð
stefnan muni skera úr deilu-
hörmulegra afleiðinga sem mis
tök geti haft í för með sér.
Blaðið vitnar í þau ummæli
Ólafs Jóhannessonar að Ever-
tonmálið hafi verið í samræmi
við þá stefnu sem hafi verið
fylgt og segir að sú stefna miði
að því að neyða togarana að
veiða í þröngum hóifum undir
herskipavernd.
Súez eða Malta?
The Times segir að þót-t tog-
ir yfir sú mjög alvar-
lega hætta að við neyðum Is-
lendinga til þess að fara úr
Nato og gerum þar með endan
lega út um afdrif herstöðvar-
innar í Keflavik. Einmitt af
þessari ástæðu ættu banda-
menn okkar að leggja mjög fast
að okkur að láta undan síga
og við mundum neyðast
til þess að lokum undir lítil-
lækkandi kringumstæðum. Is-
land yrði okkar annar Súez,“
segir The Times.
Loks fjallar Sunday Times í
löngu máli urn þorskastríðið
og dregur i efa hvort það
borgi sig fyrir Breta að standa
í þessari deilu. Þeim sé nær
að huga að pólitískum og efna-
hagslegum hagsmunum sinum,
ekki sízt á hafsbotninum við
strendurnar þar sem mengun
sé orðin alvarlegur ógnvaldur.
Hafréttarráðstefnan muni
neyða Breta að horfast í augu
við það að íslenzki þorskur-
inn skipti þá tiltölulega litlu
máli.

’V; ;
]PfÍntiri|Jpi Sffflaic, LoiKÍonXt:4P 4DL.'L
;Oi-23ó3DO
| Ex'cnts o.ff lceiand ovef thé weék-
eod have brougfet thé eod ívái:-
flitþ .Britairt to í;ew - flivDs of
ai;d aóger. Krimiirv
isrsincipöint D onc of righíéous'bm
fíi'íri.cn i.if jis-n daíins:
íh( ai;ger tonies fi;om Icelahih'é
inini 'íe: frnm the i’rime
' M.inlsíer rtownwiitds, who a; •••
j Sioiiv pressíng their naíioriaiis:
j icase. But it is oot so síthple fd
Harðorðasta forystugreinin
birtist í Daily Telegraph, sem
kallar ásakanir Ólafs Jóhann-
essonar forsætisráðherra um
„stóryrði og ógnanir" Breta „af
skaplega dæmigerðar loftból-
ur“. Blaðið segir: „Hvað er ógn
un í guðs bænum ef það er
ekki ógnun að dúndra átta 57
mm fallbyssukúlum af dauða-
færi á óvopnaðan togara?“
Stóryrði hafi ekki skort frá
Reykjavík og Sir Alec Doug-
las-Home hafi einmitt reynt að
forðast ,,hótanir“.
„Allt er þetta afskap-
lega hörmulegt", segir Daily
Telegraph. „Auðvitað verður
að hafa hugfast, að þótt ís-
lendingar séu aðilar að Nato
eru þeir ekki veraldarvön nú-
tímaþjóð á Evrópumæli-
kvarða." Þetta segir blað-
ið stafa af þvi að íslendingar
voru dönsk nýlenda í fimm ald
ir og stutt sé síðan þeir hlutu
sjálfstæði, iðnvæðing sé engin
og þótt auður landsmarana sé
mikil'l byggist hann á fiski.
Ekki til S.Þ.?
„Allt skýrir þetta þaran þjóð
erniseldmóð, sem beinist nú að
50 mílna mörkunum — áþreif-
anlegu tákni um þjóðlegt sjálf
stæðj, sem er aðeins nýtilkom-
ið. Þessar staðreyndir skýra
kannski framferði Islendinga,
en geta ekki afsakað það.
Nato verður að vera þolinmóð-
ur sáttasemjari." Blaðið hvet-
ur loks til viðræðna, en segir
að „fallbyssubátarnir“ verði
að hverfa.
New York Times bend-
ir einnig á hve háðir Islend-
iingar eru fiski en gagnrýnir
afstöðiu þeirra til Alþjóðadóm
sitólsins og leggst gegn því að
málinu verði vísað til Örygg-
isráðsins.
„ísiendingar standa höllum
fæti lagalega og siðferðilega
þegar þeir neita að standa fyr-
1 í 1 llí I ,11 > yS ll i
» o oui *h u , u f 'i ; id
“ íiridifui !hé ruh-s wlíkfi ihu
3 íi.-h I St'l *.ii !l I. I |..
I ini !;<!'.v!í>! Tru'<i v. ;!i sui douí.it
i'Oíien: d>> facío coUusíon
hetween i.fif; Bríiish kik! íct'huidíc
authoj-itíos io tiiake íliení tisfi io
a v,i-y v-hlch liiuy íhenisolves
V.omv to bo i!r-: i oi.omic, But the
Brnis/i ÍJovertin'fun svooif! eor-
! í> ' V"(',: to udopl: iho
Pffimorsiooou! mríics sidvficoií'd 1
Leiðari í The Times.
málunum. Þangað til sé deilu-
aðilum fyrir beztu að forðast
átök og gera út um ágreinings-
mál sín.
Veikur dómstóll
The Times fjallar í löngu
máli um veikleika Alþjóðadóm
stólsins í ljósi afstöðu Islend-
iraga og Frakka til hans og með
ferðar hans á málefnum Suð-
vestur-Afríku og telur þessi
dæmi sýna að áhrif dómstóls-
ins byggist á heilshugar sam-
- vinnu allra deiluaðila.
„íslenzka dæmið er áhrifa-
rikt,“ segir The Times, „því að
það sýnir að jafnvel smæstu
ríki geta storkað dómstólnum
án nokkurra sýnilega óþægi-
legra afleiðinga." Blaðið minn-
ir á að fyrir 25 árum hafi Al-
banía neitað að fallast á úr-
skurð dómstólsins um að greiða
Bretum skaðabætur vegna
þess að herskip þeirra sigldu
á tundurduflagirðingar á
Korfusundi.
„En um þær mundir," held-
ur blaðið áfram, „var Albanía
í raun og veru að draga sig
með öllu út úr þjóðasamfélagi
heimsins og það var að sumu
leyti liður i þessum ráðstöfun-
um að hundsa úrskurð dóm-
stólsins. Islendingar eru aftur
á móti vestræn þjóð og virð-
ing þeirra fyrir lögum er á
háu stigi, þeir eru aðilar að
Nato og einmitt þess konar
ríki sem vænta mætti að virti
dómistólinn. Áður en þróunin
komst á núverandi stig hefur
það venjulega verið í þágu smá
ríkja að nota dómstólinn og
hlita úrskurðum hans og aðal-
vandinn hefuir risið vegna að-
gerða stórveldanna og risaveld
anna.“
I annarri langri forystugrein
segir The Times vegraa Ever-
tonmálsiras að Bretar hafi átt
fullt í fangi með að halda ró-
semi sinni. Friðsamleg lausn á
deiíiunni sé nauðsynieg vegna
Kato
opty.íKis hí.ih ;o tfie of
fiifiiíctei niii.'fi-. of itu-c i ías.
. , < ,1 ! Ui. I,™l I
an<i u> < ;t of >< fiii' S foníltcis
wfi-hii- <; Ntr.o coamry. This con-
sififirc'iiixn fias ícd jrs (o accopt, ííó.
fiíi í , <’> i < <fi >i
wörfiiI". <:<>:;fiíyifir rvhích oro oot:
aramönnum gremjist að Bretar
og íslendingar leggist á eitt um
að neyða þá til þess að stunda
veiðarnar þannig, sé ekki rétt
að fara að ráðum Austen
Lairags „og taka leikföngin af
íslendingum," því að þótt laga
legur réttur Breta sé sterkur
og aðgerðir Islendinga ögr
andi vinnist ekkert með
stefnu sem hefði I för með sér
„hörmulegar pólitiskar afleið-
ingar."
„Það yrði ekki aðeins rangt
í augum almenningsálitsins er
lendis og jafnvel að verulegu
leyti heima fyrir. Einnig vof-
IAY 27 1973 ,
I þess stað segir blaðið að
Bretar „ættu nú að reyraa að
finna leiðir til þess að gera Is-
land að annarri Möltu. Úr því
að bandamenn okkar hafa gild
ar ástæður til að hafa áhyggj-
ur af deiiunni ættu þeir að
reyna að hjálpa okkur
að fimna lausn sem íslenzka rík
isstjómin getur sætt sig við
og bera kostnaðinn ef það verð
ur nauðsynlegt. Minnzt hefur
verið á Norðmenn sem hugs-
anlega milligöngumenn. Hags-
munir þeirra sjálfra eru
kannski of nátengdir til þess,
en til greina koma önnur Nato
ríki sem gætu miðlað málum,“
segir The Times.
Mannslíf í hættu
The Guardian ræðir einn-
ig Keflavíkurstöðina og land-
helgina og leggur áherzlu á
hættuna á þvi að manntjón
verði á miðunum. „Það verður
að fórðast umfram allt. Hlá-
legt er hjá Islendingum að
halda því fram að þeir geti
skotið kúlurn á annað skip án
þess að stofna mannslífum i
hættu . . . Samt segjast þeir
ætla að skjóta aftur.“
Blaðið spyr hvað brezki flot
inn eigi að aðhafast, skjóta,
taka islenzk varðskip eða haf
ast ekkert að, og segir að þess
um spumingnm verði að
svara.
t No 7824 Price
Ný viðhorf
Sunday Times segir að Bret-
ar verði að tileinka sér ný við
horf vegna breyttra hugmynda
um frelsi á úthöfunum sem
þeir hafi alltaf varið, og bend
ir í því sambandi á stuðnirag æ
fleiri ríkja við víðáttumikla
landhelgi, hagnýtingu auðlinda
á hafsbotninum, tilkomu stórra
verksmiðjutogara, mengun og
fleira. Hafréttarráðstefnan í
Chile muni reyna að viður-
kenna þessar breytingar með
nýjum lögum og Bretum sé fyr
ir beztu að ríghalda ekki
í mmningu um horfið flota-
veldi.
„Þetta kallar á ný viðhorf
til Islandsdeilunnar," segir
Sunday Times að lokum. „Bret
ar hafa þegar gert mikilvægar
tilslakanir með hámarksafla og
við því er ekki að búast að
þeir slaki mikið meira til. Is-
lendingar hafa með lögleysu
brotið alþjóðasamning. En
margt mælir með því að Bret-
ar kúvendi afstöðu sinni til
50 mílnanna. Loforð frá Bret-
um um að styðja þá kröfu í
Chile ætti að nægja til þess
að koma fiskveiðunum aftur á
eðlilegan grundvöll. Að lokum
mundi þetta færa úthafsveið-
ar inn í breyttan farveg. En
ef litið er á þjóðarhagsmuni í
heild hefði slík stefna marga
kosti."

, ,
miK m
ida-ílurfl
a. xems'
<i<* p
íi«ís i>ý
'i nfter
ii«, l>r
Aító.fHn
.Ar«íu
ar%(s xot
(ÍW1.0TÍI.U'
CöHÍfcttt
Iffff f.hat
iWtwo
« hO/ioo
m Wm
iCRlw 3»
r.fÓT' «U
t ffrMáS-
Uiíí fcuttW.ít, 'ó'flír, sptD'Oiiffl vc;>tmtay hi«ttt'rtrowiitor'vvith tiri«D>h> tú;iwi<>r Kvorúm, KK't twm.'
A<\ TCtflt ,AKT>K> g«ut)(>at: orday 1
openett ii ift <in fite tt$44on ömttsfcy
t!:úvtt.<r Kvoriutt, holtn-?' it four 1
times ía tfco fcfc-Á's wíttt nvo .
't'i:-; ú'Oífif.'tt Í>| Lomiott':.'
/vpixfett..' " tnAvU-T’* uurops
'ÍM h&viug ditttöttiiy )fc eoping mttt
f'iúv! Mm f'ýiWArtt l'ltift.0« ,0? 1 fcö,.
tra-A'tor
posiáií:
SOVfití' >.
Evfci'ttvm - JHS ~ --------------------------PHRl x
m tho f/rtpftílS tVv«$ ;irfcp
u\$ .Mvtttfc txsYAyU- tho Tmm, a
l<uyai Nw i'fitt.'þíBy.c $uid Kvtzrtvn-.
tty Tttttos ttcpfcrtcrs
i wífh rcOUt'Oted dcciurfiUons nf h'*y
I iarntío Íwíders tfcat théy ú<f m»l
I •.V'iiin K) cimfifi.t’.rv flvf'S {■■ tfcc
i Ocíherios rfcspuiou
f'fc.x Ufflý. ttttt ttritish pioí.fi'Tt
J obviOustv fcol w routjne Ofiþ T\w
8 T-írittC'b Ouvmimtmt fl«ítr!v
1 ttto piKKitiXtg fckffc.'Ú'iv vHOi nn<t
8 iþþ í'.. 1 / C'í’.''fi flvTfelSiI' Al
irhvúttiaífliHtttt'io.: is ke<!Llfco tn oíose
aoeorduig to ififofmottofc tttV
■ Al'fifiruDií ' Jí >- >!>■(: 'f <' S
■ KoíívtvtK air .
fi $fcoite>m;t» at, ltt« ttBse $;ttd íttc
ftussíafc wa ('xeirtsOií wevo ttfcuttt
te$v p;ar.r.ed a 3ong Um»:3go'H.»e
ix Wv'tv ijfclikelv tfcfcl tfcoy íshú iOiy
Ifcmg to do 'wttH tfce fimvtd <if ib't
gmvitp. tícBitt r$ nho ttmng
ivopt tfcfoTtnect
I tntorw attonai optfiimfc )t »< pfcott
’ in Imtufcvn, wifl iiaú >t díftieolt m
■ ftuppfcr iv ,&.• ootttttry wttich tmtffitfcv-
v'tfcy m a 5(i>rtiti< fir;h-L»g tt«i--t
ekippor, Mr Muv.vett, ffhfíed flor tce
ttifcd U'uesd&v $ff.er íive fffcy
vtt ho.fiov. wuh 'nts svsH fifcd ;1*
fttjidrouv fc. svas jfco .s'W'fmd titmi >
Frásögn Sunday Times af Ev erton-málinu.