Morgunblaðið - 05.08.1973, Qupperneq 8

8
MORGLHNBLAOI& — SLPNNUDAGUR. 5. ÁGÚ3T LJTi

Með bændum í Kjós og Kjalarnesi:
Byrjaði tóm-
hentur með
sár í lófum
Á HrlARDARNESI á Kjalar-
nesi hefur ekki veriffi búið
undanfarin 2—3 ár, þar til nú,
er ung’ur Reykvíkingtir, Ein-
ar Helgason, hefur tekið jörð-
ina á leigu og hyg-gst setja þar
á stofn bú. Blm. Mbl. heim-
sótti Einar eitt kvöldiffi, og
var hann þá að huga affi hest-
um úti i móa.
— Ég ákvað þegar ég var 11
ára að fara að búa, en íét þó
ekkí verða af því fyrr em
núna, sagði Ein.ar, þegar við
höPðum komið okkur fyrír
uppi í eldhúsi hjá honum og
sysbur hans og ráðskona hafði
hetik upp á könnuna.
— Ég er fæddur í Reykja-
vlk, en var í sveit á surrtrin og
fór svo í Bændaskólann á Hól-
um. Ég byrjaði að leiifca fyrir
mér með jörð í vetur og komst
í samband við eigervdur Hjatð
arness og tók hana á leigtu, en
hér hefur ekki verið búskapur
í 2—3 ár. Ég nytja jörðina í
suimar og útihúsin, en íbúðar-
húsið fæ ég ekki fyrr en í
haust, að undaniskiWum tveim
herbergjum.
— Hverniig byrja menn svo
búskap?
— Ég byrjaði tórruhentur,
og var meira að 9egja með sár
í Iófum/um. I»að er mjög erfitt
að fá ián, a.m.k. hefur mér
ekki tiekizt að varða mér úti
um þau, en mér hefur tekizt
að smapa mér nokkur tæki og
keypbi 500 hærsuunga í vor og
ætia að kaupa fleiri ag hefja
eggjasöliu.
— Ég er búinn eða er að úit-
búa ágætis hænsmabú í fjós-
iniu, en maður verðiur að búa
vel að haenunum með fæði
og hús. Mér hefur gœmgið
mjög vel með hæniurnar en
þær eiga að byrja að verpa í
lok ágúst.
Ég er 11 ka með sex kálifa,
sem ég ætla að ala til siiátr-
uaiar — og nú bendir Einar út
uim gluggann í átt tii kálfainima
og segir stoltur: — Svoma eiga
káifar að vera, kviðlitlir, mieð
bindrandi augu og stappa.

Einar Helgason bóndi i HjarðamesL
Þá verð ég með brippi ag
hessta í fóðruin og hÍTðimigiu í
vetur fyrir ýmsa menn. Ég
vinn á dagiinn í bænuim vUð út-
keyrslu og ætla að halda því
áfram fram á haust og þá get
ég farið að helga mig búskapn
uim.
Þurrkatíð hafði venið um
það ieyti, sem við heimsótbum
Einar og var haran að hefja
slátt. Sagði hairan að túmi/ð
bæri þess óneiitandega merki
að ekki hefði verið lögð við
það neln rækt.
— En ég bar vel á það i vor
svo að óg býst við að fá sæmi
legt af því í sumar og enn
bebra næsta sumar. Nú ætlla
ég að byrja að slú. í kvölid, því
þeir voru að spá rigniinigiu. Ef
þeir spá riigmimgu á maðuir að
fara að sHá.
— Hefurðu nokkuð hugsað
þér að róa héðan?
„Það er nú likast tii. Ég
ætla að róa í vebur og fara á
raiuðmaga í vor og spá svo í
grásleppuraa.
— En ertu ekkert hræddiur
við að þetba verði erfiitt í vet-
uir?
— Nei, það verður auðvitað
nóg að gera, en það þýðir ekk
ert amnað en að vera bjart-
sýnm, saigði E.nar að lokum.
Björn Egilsson, Sveinsstöðum:
Heiðskírt við flóann
Hinn 1. mai 1972 var heiðskírt
veður og himinn klár yfir
Reykjavík og Faxaflóa, hvergi
ský á lofti, en svalur andvari
frá heimskautinu. Það var allt
annað veðurlag 1. mai 1971.
Þá var vorúði með austantórum,
náttúrlega fyrirboði vinstri
stjómar.
Ég vildi fara í gðng-
una og beið á Grensásstöð ásamt
mörgu fólki. Þegar vagninn kom,
var hann fullur af fólki.
Fólkið á gangstéttinni fór samt
að troða sér inn í bílinn og bíl-
stjórinn kallaði og bað farþeg-
ana að þjappa sér saman og troð
ast aftur eftir vagninum. Nokkr-
iir voru eftir á stéttinni, þegar
vagnstjórinn lokaði hurðinni, en
t>ég komst inn og fann til
með þeim, sem eftir stóðu. Þeim
mundi dagurinn glataður. Um
leið og vagnimn rann af stað,
heyrðist barnsgrátur og um leið
var kaBað, að smáböm væru
troðin undir. Bömin voru hifð
upp og þá hættu skælumar. Ég
kanraaðist við fyrirbærið.
Liitlu lömbin troðast fyrst undir
við Stafnsrétt. Einhverjum varð
að orði: „Þetta er að verða eins
og í Japan.“
Strætisvagniinn nam staðar á
hiinu leiðinlega og ómerkilega
Hlemmtorgi. Torgið var fullt af
fótki, sem beíð eftir því að stund
iin kæmi og sleikti sólskinið.
Ekki sá ég neinn fyrirmann, sem
*> ég þekkti, nema Hanniba'.. Hann
var prúðbúinn með hatt og sýnd
iist yngri en hann er. Ekki verð-
ur þvi neitað að Hannibal
er mafnkunnur stjórn.n.álamað-
ur og verkalýðsleiðtogi. Hann er
breinm og beinn, allur ofanjarð-
ar og frumlegur eins og leiðar-
arnir í Vísi.
Hver tíð á sína foTUstumenn
og mér varð hugsað til Ótafs
Friðrikssonar fyrir 50 árum.
Ég man eftir honum í verka-
mannaskýlinu við höfniina. Þar
var fjöldi verkamanna á morgn-
ana að bíða eftir því að fá eitt-
hvað að gera og drukku mola-
kaffi, ef þeir áttu fyrir
því. Ólafur var þarna löngum
og ræddi við verkamenn um
vandamá; líðandi stundar og
hugsjónina um betra mannlíf.
Þeir Ólafur og Hannibal eru
ekki sérlega likir, og verkalýðs-
leiðtogar, sem vinna að
sömu málefnum sinn á hvorum
aldarhelmingi, þurfa ekki að
vera það. En það held ég, að
þeir hafi báðir þokazt til hægri
með aldrinum. Það er líka lög-
mál. Mér finnst ég vera að fær-
ast ti! hægri, en var áður sagð-
ur gistivinur kommúnista.
1 blöðum var frá því sagt, að
krafan um stækkun landhelginn
ar yrði eina krafa dagsins og
var það ekki ófyrir-
synju. Miðsvæðis á Hlemmi var
mikill fjöldi af stórúm spjöldum
með tölunni 50 og þessi spjöld
sýndust svífa í lausu lofti, en
einhverjir þræðir hafa hiotið að
halda þeim uppi. Enga áletrun
sá ég á þessum spjöldum bara
tölustafina 5 og 0. Þetba kom
mér ekki á óvart, þvi nútima-
kynslóð lifir og hrærist 1 tákn-
um og nenrair ekki að tala eða
skrifa og þetta yfirþyrmandi liik
ingamál er frá atómskáldum
komið.
En það var blótað á iaun.
Nokkrum áletruðum kröfuborð-
um var haldið uppi í krikanum
hjá Búnaðarbankanum, þar sem
sósíalismi bændanna var lokað-
ur ínni þennan dag. Á einn kröfu
borða var skrifað: Herinr út fyr
ir 50 mílur. Mér fannst það van-
hugsað, að sleppa hermönnunum
í sjóinra fyrir utan 50 milur. Því
ekki að koma þeim alveg yfir
um?
Á annan kröfuborða var letr-
að: Burt með auðvaldssinraa úr
verka lýðsf oryst onini. Séu auð-
valdssiranar búnir að hraeiðra um
sig á frarraangreindu sviði, er það
eiras og þegar Arnes útileguþjóf-
ur laumaðist inn í leitarmarana-
flokk til að leita að sjálfum sér
í Akra fjalli.
Svo voru tveir trékrossar og
á þá var skrifað eitt orð: „Meist
arakerfið". Hallgrimur iðranemi
og félagar hans báru þessa
krossa, því þetta var fyrirtæki
iðranema, sem sögðust vera
þrautpíndir og réttlausir og
ekki hafa verkfallsrétt eða samn
ingsrétt um sín kjör.
Stórkostlegasta fyrirbærið á
Hlemmi var þó myndaf.okkurinn
rétt fyrir framan Búnaðarbank-
ann og það er ég viss um, að
verði bylting gerð hér á landi,
verða höfuðstöðvar byltirag-
armanna í Búnaðarbamkanum og
opið - allan sólarhringiran. Þetta
voru stórar myndir af fimm mönn
um, tengdar saman í röð. Yzt tii
viinstri var síðskeggur mik-
i 11, Karl Marx, faðir allra hug-
mynda, en frá hægri Maó, Stalín
og sá þriðji gæti hafa verið Eng
els. Trotsky gat það ekki verið,
því haran reyndist endurskoðun-
arsiinni. Fjórða bróður frá hægri
þekkti ég ekki fyrir víst. Mér
sýndist i fyrstu, að það væri
Magnús Kjartansson, en það gat
ekki verið, þvi haran er mein-
leysismaður, sem aldrei hefur séð
byltingarbióð renna né látið það
renna. Þetta mun hafa verið Len
in, maður morgunsins og augna-
bliksins. Hann hafði nógar gáf-
ur til að hefja byltinguna á réttu
augnabliiki. En Magnús hefði get
að verið með þeiim félögum þess
vegna, að hanm er gáfaður eiras
og þeir. Það eru áratugir síðan
það var haft eftir Jóraasi frá
Hriflu, að íwaran vildi lesa eftir
strákiran hans Kjairtans, þvi
hann væri svo gáfaður.
Á Hlemmtorgi var fjöldi
af rauðum fánum. Rauður litur
er mísþungur eftir því í hvaða
samböradum harara er. Rauðlxærð-
ar koraur geta verið fagrar. En
þessir rauðu fánar, tákn manin-
legrar baráttu á degi verkalýðs-
ins, eru æði þungir. Þegar ég
horfi á þá, dettur mér alltaf í
hug blóð og sláturhús. Það er
víst ljótt að hugsa svona, en ég
ræð ekki við hvaða hugsanir
setjast að í huga mínum af því
ég hefi ekki lært jóga.
Loks kom stundira og hátíðin
hófst með því að blástakkar
blésu í lúðra sína og léku Int-
ernasjóraalimn. Mér hefur alltaf
þótt þetta Iag dásaraxlega fallegt
og nú var ég alveg frá mér num-
inn, eins og í leiðslu. Intemasjón
aliran er þó bara hergöngulag
eins og Napoleonsmarsiran. Ég
veit ekki fyrir víst af hverju
leiðsla mín stafar. Anraaðhvort
rennur byltingarblóð í æð-
um mínum, eða þetta eru leifar
af gömlum heilaþvotti.
Tveir pólar voru í kerfinu, og
mannfjöldinn tók að síga niður
Laugaveg áleiðiis á Lækjartorg,
og ekki var ég í vafa um, að
Hlemmur væri neikvæði póllinn
Þetta var þéttur og þung-
ur straumur eins og þegar safn-
ið renraur úr Lækjahlíð hekra að
Stafnsrétt, og sama tala 15.000.
Sumt er llkt með sauð og
marani. Lífgrös eru ekki áfeng á
Eyviradarstaðaheiði og ekki sá
vín á nokkrum manm í ai'.ri
göngunrai. Bjartur í Sumarhúsum
sagði, að maðuriinra og cauðkind
ira væru eitt. Meran hugs-
uðu ekki heimspekilega á
kreppuárunum og Bjartur hef-
ur verið á undan sirairai samtíð.
Hann hefur skynjað hið órjúf-
anlega samband með mönnum og
dýrum, grösum og grjóti. Núraa
fyrst ætla þeiir að búa til kenra-
arastól i vistfræðum við Háskól
aran.
Fóikið safnaðist saman á Lækj
artorgi og í Bankastræti. Svolít
ii kvisi af sbrauminium beygði til
vinstri í barnasikólaportið.
Myndirnar af Mao og fé-
lögum sá ég ekki á Lækjartorgi
og fann ekki aðra skýringu á
því en að portfólkið hefði haft
þær með sér.
Tveir ræðumenn komu fram á
Lækjartorgi. Ekki mara ég leng-
ur hvað þeir hétu. Það voru for-
ystuimenn einhvers staðar úr
kerfinu. Þeir ffiuttu góöar ræð-
ur, en svolítið meiri reisn hefði
mátt vera yfir flutniragi. Bezt
þótti mér niðurlagið á ræðu sið-
ari ræðumanns. Hann til-
færði ummæli Eimars skálds
Benediktssonar, þegar haran var
að sýna útlendingum umhverfí
sitt í Heixlísarvík. Eiraar benti á
landið umhverfis og sagði: „Þetta
er mitt iand,“ og svo benti skáld
ið út á hafið og sagði: „Þetta
er mitt haf.“
Ræðumennirnir töluðu mest
um iandhelgismáiið sem eðlilegt
var, en þeir ræddu lika um
stjórnarskipti á árinu. Nú væri
virastri stjórn og ýmsum kröfum
frá fyrra ári hefði verið fulil-
nægt en þó þyrfti ríkisstjórnin
stöðugt aðhald frá verkalýðraum.
Ég hrökk við. Hvernig gat
það verið að vinstri stjórn þyrfti
aðhald frá sínu fólki? Mér varð
litið til lofts. Það var sarraa heið-
ríkjan, nema þunn skýja-
slæða var komira yfir Aki'afjall-
ið. Það var klósigi frá
norðaustri. Hvaða tákra gat þetita
verið á þessum hátíðisdegi? Já,
þetta gat verið tákn um blákald-
ar staðreyndir í efnahagsmálum.
Ég fór að hugsa sjálfur um
ríkisstjómiraa, hverja ég studdi
með mínu atkvæði, óbeirat að
minnsta kosti. Mér rann blóðið tii
skyldunnar. Höfuðsyndir ríkis-
stjórnariranar eru taldar þrjár:
Verðbólga, fasteiigraaskattur og
ráðleysi. Um verðbólguna held
ég að eigi við máltækið: „Haltu
mér, slepptu mér.“
öil Reykjavíkurborg aust-
an Hlemms og Landspitala, ásamt
Kópavogi hefur risið á 40 ára
tímabili, undir verðbólguskriðu.
Aranað dæmi: Ungur bóndi vair
búirara að byggja upp á jörð sinni
fyrir 15 árum og komiran í stóc-
skuldir. Ég vikJi að gengið féUi,
sagði hann. Og gengið féll. Þessi
bóndí er nú vel efnaður. Með
þessi dæmi í huga, efiast ég um,
FramhaM á bls. 2L