Morgunblaðið - 05.08.1973, Síða 20

20
MOR'GUiN'BL.AÐJÐ — SUNNUDAGUR 5. ÁGÚST 1S73
ÉljglÍ
Ivan Kapitonov.
Fedor Itulakov.
Alexander Shelepin.
Konstantin Katushev.
Dimitri Polyansky.
Kirii Mazurov.
Hver tekur
við
af Brezhnev?
ÞÓTT Leonid Brezhnev hafi
treyst sig í sessi með þeim
bk'eytingum, sem hann gerði
á; æðstu stjórn sov-
ézka kommúnistaflokksins
skömmu áður en hann fór
til Bandaríkjanna til fund-
ar við Nixon forseta, líður
ekki á löngu þar til Brez-
nev og valdamenn af hans
kynslóð verða að víkja fyrir
yngri mönnum.
Auk þess er Rrezhnev ekki
við góða heilsu og sama máli
gegnir með aðra valdamenn,
þar á meðal Alexei Kosygin íor
seetisráðherra og aðalhug-
myndafræðing flokksins, Mikh-
ail Suslov.
Þess vegna eru þegar hafn-
ar bollaleggingar um hugsan-
legar breytingar, sem geti orð-
dð i sovézka stjórnmáiaráðiinu
á næstu tveimur eða þremur ár
um. Kunnur bandariskur sér-
fræðingur um austur-evrópsk
máiefni, prófessor Zbigniew
Brzezinski, byggir sínar bolia-
leggingar á athyglisverðum
reglum sem harui setur fram í
e New Leader samkvæmt
þekkingu sinni á valdabaráttu
sovézkra kommúniista;
O Næsti leiðtogi Sovétrikj-
anna verður úr hæstu stigum
æðstu forystunnar, það er úr
stjórnmáiaráðinu og fram-
kvæmdasftj órn inni.
O Hann verður sennilega
um 10 til 12 árum yngri en
íyrirrennarinn.
O Sennilegra er að hann
verði Stór-Rússi eða af öðru
slavnesku þjóðemi og rússn-
eskur i hugsun, en af einhverju
þjóðerni öðru.
O Hann mun hafa að baki
reynslu i víðtækri stefnumót-
tKn og flokksstjórn. Verður
gæddur hæfni og færni á þes<s-
um sviðum.
O Sé gert ráð fyrir því að
áfram verði fylgt sömu stefnu
mun hann njóta stuðnings frá-
farandi leiðtoga. Sé gert ráð
fyrir því að stefna i t nihverju
meiriháttar máli bíði skipbrot
hefur hann óbeint og varfærn-
•islega reynt að taka sjálfstæða
afstöðu.
ÚTILOKUNARADFERÐ
Með þessum reglum þreng-
dr Brzezinski hóp þeirra valda-
manna sem koma til greina.
Þannig er strax hægt að úti-
ioka vegna aldurs þá Nikolai
Podigomy (faxldur 1903), Mik-
ha.il Susiov (1902), Andrei Kir-
Menko (1906), Dinmukhamed
Kunayev (1912), Dmitri Ust-
ánov (1908), Boris Ponomarev
(1905), Mikhail Solomentsev
(1913) og Arvids Pelshe (1899).
Þeir valdamenn sem þá koma
tM greina vegna aldurs eru:
Dmitri Polyansky (1917), Alex-
ander Shelepin, Viadimir Scher-
bitsky, Petr Masherov (allir
fæddir 1918), Sharaf Rashidov
(1917), Vladimir Doigikh
(1924), Konstantin Katushev
(1927) og Gkigory Romanov
(1923). Sá síðastnefndd er ný-
skipaður.
Nokkrir menn eru á milli
þessara tveggja kynslóða og
gíetu því komið t-fl greina: Iv-
aji Kapitonov (1915), Kirill Maz
urov, Viktor G j vhin og Yuri
Andropov (aUir fædd'r 1914).
Af yngri kynslóðinni eru Shel
epin, Kulakov, Demichev, Dolg-
áííh og Katushev Stór-Rússar.
Polyanski er Úkraínumaður en
rússneskur í hugsunarhætti.
Masherov er frá Hvíta-Rúss-
landi og Rashidov er Úzbeki. Af
miHikynslóðinni er Mazurov
Hvít-Rússi, en Grishin, Androp-
ov og Kapitonov eru Stór-
Rússar.
Brzezinski teiur að sam-
kvæmt reglunum um aldur og
þjóðerni einum saman komi
helzt til greina þeir Kulakov,
Demichev, Doigikh, Katushev
og ShelepÍT), sem margir hafa
útilokað. Hann telur Katushev
og Dolgikh of unga nema þeir
njóti stuðnings Brezhnevs.
FIMM EFTIR
Þar með hefur hringurinn
verið þrengdur þanni'g að eftir
eru fimm, (þótt enn komi aðr-
ir til greina).
Aðeins einn þeirra, Kulakov,
er fullgi'ldur ful'ttrúi í stjórn-
málaráðinu og flokksritari. Hann
fer með stjórn landbúnaðar-
mála, sem hafa verið í lama-
sessi, og framtið hans mun að
verulegu leyti mótast af frammi
stöðu hans í ljósi þessara erfið-
leika og eins af því hvort hon-
um tekst að sýna hæfni á öðr-
um sviðum, segir'Brzezvnski.
Kulakov var mjög áberandi
á fundum Nixons og Brezhnevs
í Moskvu í fyrra og naut þess
heiðurs að standa við h)ið
flokksforingjans á myndum,
sem voru teknar af honum og
Bandaríkjaforseta.
Shelepin, fyrrverandi yfir-
maður leynilögreglunnar, kem-
ur enn til greiina, þótt hann
hafi lengi verið í skugganum.
Hann er nú yfirm-aður verka-
lýðshreyfingarinnar og hefur
víðtæka reynslu af flokksstörf-
um (var meðal annars yfirmað-
ur Komsomol, æskulýðshreyf-
jngarinnar). Hins vegar hefur
hann lítil itök í framkvæmda-
ráðinu og Brezhnev virðiist hafa
dregið úr áhrifum hans.
Demichev er aukafulltrúi í
stjórnmálaráðinu o>g flokksrit-
ari. Hann hefur starfað mikið
i ríktestjórninni og er talimn
hugsanlegur eftirmaður Susl-
ovs á hugmyndasviðinu.
Dolgikh og Katushev eru báð-
ir fiokksritarar og fulltrúar
yngri kynslóðarimnar í æðstu
forystunni. Aðstaða þeirra
batnar þvi lengur seim Brezh-
nev verður við völd. Katushev
hefur aflað sér töktverðrar
þekkingar á utanríklsmálum,
einkum á samskiptum við aðra
kormmúnistaflokka.
FJÓRIR AÐRIR
Aðrir sem til greina koma
eru Polyanski og þrír af milii-
kynslóðinni, Grishin, Andropov
og Kapitonov.
Polyanski er fuWigildur fuli-
trúi í stjórnmálaráðinu en sit-
ur ekki í framkvæmdanefnd-
inni. Hann hefur lengi verið
fyrsti aðstoðarforsætisráðherra,
en aðstaða hans byggist íyrst
og fremst á reynslu í stjómar-
störfum. Skipun hans í emb-
ætti landbúmaðarráðherra var
neyðarráðstöfun og þar með
hefur hann raumveruiega emg-
in afskipti lengur af málum
stjórnmálaráðsins.
Andropov er aðeins aukafufl-
trúi í stjórnmálairáðimu og þar
sem hann er yfirmaður ieyni-
lögreglunnar er hann senni-
lega tortryggilegur í augum
samstarfsmanna sinna.
Grishin er fuHgildur fulltrúi
í stjórnmálaráðinu, en ekki
flokksritari, og hefur aðallega
fengizt við verkalýðsmál og
verður sextugur á næsta ári.
Kapitonov er ekki I stjóm-
máiaráðinu en er sá af riturum
flokksins, sem hefur yfirum-
sjón með flokksskipulaginu.
Han-n hefur greinilega ekki
reynslu i stefnumótandi ákvörð
unum en hann á að baki langa
og dygga þjónustu i Moskvu-
flokknum og hlýtur því að geta
koimið til greina í hvers konar
valdabaráttu sem yrði Jangvar-
andi.
KULAKOV—KAPITONOV
Ef Brezhnév lætur af völd-
um átakalaust getur hann haft
áhrif á val eftirmannsins. Ef
hann ákveður að skipa mann
af sinni kynslóð til bráðabirgða
kemur Kiriienko helzt til
greina. Kirilemko hefur stund-
um komið fram sem sfaðgeng-
ili Brezhnevs.
Ef ungur maður tekur vöid-
in virðist Kulakov koma heizt
til greina, þar sem hann virð-
ist hafa ágæta hæfileika tii að
gegna flokksforingjastarfinu
og stendur í náinu sambandi
við Rrezhnev.
Kapitonov gæti orðið heizt-i
keppinautur Kulakovs, eimkum
ef hann verður bráðlega skip-
aður í stjórnmálaráðið.
Ef valdaskiptin dragast á
langlnn og menn af yngstu kyn
slóðinni koma til greina má
vera að Brezhnev velji Katush-
ev. Honum hafa verið faiin ým-
is mikilvæg verkefni og hann
hefur fengið sæti í stjámmáia-
ráðinu svo að aðstaða hans
mun stýrkjast eftlr því sem ár-
in liða.
Ástandið verður miklu flókn
ara ef harkalegar deiiur risa
um stefnuna eða Brezhinev verð
ur bolað frá völdum með sam-
særi. Sheiepin mundi sennilega
hagnast mest á sliku ástandi.
Hann hefur viðtæka reynsiu,
er talinn mjög hæfur og álit-
inn vantrúaður á stefnu Brezhn
evs í sumum málum. Aldur
hans og þjóðerni auka einnig
likur hans.
MAZUROV—POLYANSKI
Brzezinski telur þó að senni-
lega verði þróunin þannig, eí
ekkert umrót verður vegna
stefinuágreinimgs, að Kirilenko
taki við til bráðabirgða og síð-
an Kulakov eða Kapitonov eða
Katushev, ef Brezhnev verður
nógu lengi við völd.
I stöðu forsætisráðherra virð
ast helzt koma til greina þeir
Mazurov og Polyanski, helztu
aðstoðarmenn Kosygins undan-
farin átta ár.
Skipun Polyanskis í stöðu
landbúnaðarráðherra gerir
framtíð hans óvissa vegna ó-
vissunnar í sovézkum iandbún-
aði og þess vegna veðjar Brzez-
inski heldur á Mazurov.
Ef Kulakov eða Kapitonov
verða aðalritarar og Mazurov
eða Polyansky forsætisráðherra
fá Rússar mjög frambærilega
forystumenn, segir Brzezinski.
Hann tekur fram að valdamenn
irndr, sem komi við sögu, séu
vafalaust hæfir menn og frarni
þeirra og hindranirniar, sem
þeitr hafi si'grazt á, sýn,i það.
Þeir eru einnig betur mennitað-
ir en fyrirrennarar þeirra. Hins
vegar ér nokkur vantrú á fram
sýni þeirra eða hugmyndaauðgi
réttlætainleg.
Eftirmaður Brezhnevs, hver
sem hann verður náði pólitísk-
um þroska á dimmum lokadög-
um staiínismans og verður í
einu og öilu skillgetið afkvæmi
rigbundins og strangs skrif-
stofukerfis, umhverfis þess og
andrúmslofts.