Morgunblaðið - 17.08.1974, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. ÁGÚST 1974
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 600,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 35,00 kr. eintakið
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjorn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, simi 22 4 80.
Lindhelgismálið verð-
jr ugglaust eitt af mik-
uvægustu verkefnum, sem
na;sta ríkisstjórn fæst við.
Talsvert hefur þegar áunn-
izt í þessum efnum, en
mikið er þó ógert. Þeir
flokkar, sem nú sitja á rök-
stólum í þvi skyni að kanna
möguleika á myndun ríkis-
stjörnar, verða m.a. að
koma sér saman um að-
gerðir um næstu skref
varðandi útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar.
Hafréttarráðstefnunni í
Caracas í Venesúela lýkur í
þessum mánuði. Henni
verður síðan framhaldið í
Vínarborg á næsta ári og
nú eru líkur á því að takast
megi að halda hana fyrri
hluta ársins. Að vísu eru
menn etkki á einu máli um
árangur af störfum ráð-
stefnunnar það sem af er.
Fulltrúar nokkurra ríkja
hafa lýst óánægju sinni
sakir þess, að störf ráð-
stefnunnar hafa að þeirra
dómi gengið of hægt og
ekki borið þann árangur,
sem vonazt var til. Aðrir,
þar á meðal sendiherra Is-
lands, hafa lýst yfir því, að
þegar hafi komið í Ijós
verulegur árangur af störf-
um ráðstefnunnar.
Vitað er, að tillögur um
200 sjómílna auðlindalög-
sögu eiga fylgi að fagna hjá
meirihluta þjóða, er ráð-
stefnuna sitja. Hitt er ljóst,
að hér er um flókið úr-
lausnarefni að ræða og
margar af þeim þjóðum,
sem lýst hafa stuðningi við
200 sjómílna regluna, vilja
binda hana skilyrðum, sem
íslendingar vilja ógjarnan
fallast á. Þannig verður
ekkert um það sagt á þessu
stigi, hvort unnt verður að
tryggja fylgi aukins meiri-
hluta á ráðstefnunni við al-
þjóðlegar reglur, er yrðu f
fullu samræmi við íslenzk
sjónarmið. Athyglisvert er
þó, að mörg þeirra ríkja,
sem harðast hafa barizt
gegn viðáttumikilli fisk-
veiðilögsögu, hafa nú snúið
við blaðinu og lýst fylgi við
200 sjómílna hugmyndina.
í þessu sambandi má nefna
þjóðir eins og Breta og
Bandaríkjamenn. Mikla at-
hygli vakti t.d., þegar öld-
ungadeildarþingmaðurinn
bandaríski Edmund
Muskie hélt ræðu á haf-
réttarráðstefnunni og
greindi þar frá því, að
Bandaríkjaþing undir-
byggi nú útfærslu auð-
lindalögsögunnar í 200 sjó-
mílur. Hann lagði enn-
fremur áherzlu á, að
strandríkin neyddust til
þess að grípa til einhliða
útfærslu, ef ráðstefnan
kæmi sér ekki saman um
alþjóðlegar réttarreglur.
Úrskurður alþjóðadóm-
stólsins í Haag í fiskveiði-
deilu okkar við Breta er
sérstæður. Þar er í raun
réttri ekki kveðið á um
gildandi alþjóðareglur á
þessu sviði, en lagt að
deiluaðilum að leysa úr
ágreiningi sín á milli.
Dómurinn hefur ekki
treyst sér til þess að taka
tillit til þeirrar öru þró-
unar, sem átt hefur sér
stað í þessum efnum að
undanförnu, án þess þó að
kveða upp úr um það,
hvort þau skref, sem ísland
hefur stigið, stangist á við
gildandi réttarreglur.
Sendiherra íslands á haf-
réttarráðstefnunni hefur
lýst yfir því, að þessi niður-
staða alþjóðadómstólsins
hafi verið til góðs að því
Ieyti, að hún hafi sýnt þjóð-
unum fram á, hversu brýnt
það er að ná samkomulagi
um ákveðnar reglur.
Með hliðsjón af þessum
aðstæðum hljóta íslending-
ar að vinna að útfærslu
fiskveiðilandhelginnar í
200 sjómílur. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur lagt
áherzlu á, að að þessu yrði
unnið. Vonandi tekst sam-
komulag um slíka útfærslu
milli stjórnmálaflokkanna,
enda eiga ekki að vera á
því nein vandkvæði. Ljóst
er, að meirihluti þjóðarinn-
ar er því nú fylgjandi, að
landhelgin verði færð út í
samræmi við alþjóðlega
þróun.
Þegar að því kemur að
fiskveiðilögsagan verður
færð út verðum við jafn-
framt að leggja áherzlu á,
að með því erum við ekki
að koma í veg fyrir, að
skynsamlegar reglur séu
settar um hagnýtingu fisk-
stofnanna með samkomu-
lagi við aðrar þjóðir. Og
slík útfærsla myndi af okk-
ar hálfu ekki hafa nein
áhrif á frjálsar siglingar
eða vísindalegar rannsókn-
ir á hafinu. Útfærsla af
okkar hálfu myndi því ekki
hafa þá vankanta í för með
sér, sem ýmis ríki óttast að
verði, ef alþjóðlegar reglur
verða samþykktar um svo
víðáttumikla auðlindalög-
sögu.
Sjálfstæðisflokkurinn
hefur markað þá stefnu, að
íslendingar færi skjótt út
fiskveiðitakmörkin. Fram
til þessa hefur verið nokk-
ur ágreiningur um, hve-
nær slík útfærsla ætti að
eiga sér stað og hvernig að
henni skyldi staðið. Von-
andi bera stjórnmálaflokk-
arnir þó gæfu til þess að
sætta mismunandi sjónar-
mið í þessum efnum og
vinna sameiginlega að
þessu takmarki. Það mun
falla í hlut nýrrar ríkis-
stjórnar að hafa á hendi
forystu í þessu mikilvæga
máli.
UTFÆRSLA
LANDHELGINNAR
DEMÓKRATAR FEBMÆLAST
VIÐ GEORG C. WALLACE
EFTIR WILLIAM V. SHANNON
í öllum umræðum um framtíð Demókrataflokksins er
komið að væntanlegu framboði George C. Wallace ríkis-
stjóra.
Formenn flokksins og önnur frambjóðendaefni umgangast
hann jafn varlega og tímasprengju, sem gæti sprungið
hvenær sem er. Hvert sem persónulegt álit þeirra er á
honum, koma þeir fram við hann á opinberum vettvangi eins
og hann væri löglegur meðlimur flokksins. sem á rétt á
athygli og virðingu.
Robert Strauss. aðalformaður f lokksins. hefur gæturá því,
að fulltrúar Wallace séu í öllum nefndum innan flokksins.
Edward Kennedy, öldungadeildarþingmaður, var viðstaddur
borgaraleg hátíðahöld, sem haidin voru siðastliðið ár í
Alabama til heiðurs Wallace. Henry Jackson, öldunga-
deildarþingmaður, gengur svo langt, að hann segist sjá fram
á, að Wallace verði annaðhvort forseta- eða varaforsetaefni
Demókrataflokksins árið 1 976.
Forystumenn flokksins vona, að ef þeir sýni Wallace næga
kurteisi og tillitssemi, muni hann koma fram sem góður og
traustur demókrati og styðja næsta framboðslista þeirra. Að
baki opinberri hræsni keppinauta hans um framboðssæti er
sú von, að þeim muni takast að vinna sér hylli stuðnings-
manna Wallace og ná sem flestum atkvæðum þeirra fyrir
sjálfa sig.
Báðar þessar vonir eru byggðar á misskilningi.
Wallace mun ekki gangast undir neinar reglur flokksins né
vera honum trúr nema hann hagnist sjálfur á því. Ef hann
verður ekki útnefndur að minnsta kosti varaforsetaefni, þá
mun hann snúa baki við flokknum og bjóða sig fram upp a
eigin spýtur.
Ef hann gerir það, þá getur enginn annar frambjóðandi náð
harðsnúnustu stuðningsmönnum hans frá honum. Kennedy
gæti keppt við hann um hina ótryggari stuðningsmenn í
Norður- og Vesturríkjunum, því hann getur byggt á fjöl-
skylduþjóðsögunni, og það gæti reynst honum vel gegn
hinum öfgafulla boðskap Wallace.
En ef baráttan um forsetastólinn stæði milli þriggja
manna. Kennedys. Wallace og frambjóðandaefnis Repú-
blikanaflokksins, réðust atkvæði hinna ótryggari stuðnings-
manna Wallace af afstöðu frambjóðendanna til þeirra mála,
sem efst eru á baugi. Þótt smjaðrað sé fyrir Wallace fram að
kosningum mun það engin áhrif hafa á baráttuna, heldur
mun það gera mikið ógagn. Það mun afla honum virðingar,
sem hann á ekki skilið og gæti ekki áunnið sér á nokkurn
annan hátt.
Þeir demókratar, sem halda, að hægt sé að hafa Wallace í
flokknum, eru að gera sama glappaskotið og margir repú-
blikanar gerðu á árunum 1950 til 1954, þegar þeir reyndu
að sætta og stjórna Joseph McCarthy öldungadeildarþing-
manni. Sagan sýnir okkur, að frjálslyndir jafnt og ihaldssam-
ir stjórnmálamenn hafa átt í erfiðleikum með að hafa hemil á
æsingamönnum.
Þeir, sem eru skynsamir, fúsir til að miðla málum og hlýða
lögum og óskráðum reglum þjóðfélagsins. geta ekki skilið
hinn geysimikla mátt þess andstæðings, sem höfðar til
óskynsemi, sem virðir engar málamiðlanir og er reiðubúin að
vekja upp djöfla ofbeldis ef það getur þjónað tilgangi hans.
Aftur og aftur hafa góðviljaðir stjórnmálamenn látið blekkj-
ast af sykursætum orðum æsingamanna og aðferðum þeirra
til að standa réttu megin við lögin.
Þar sem nýlega hefur vakið mikla athygli, að Wallace
krýndi svarta fegurðardrottningu við háskólann t Alabama
og hlaut stuðning svarts borgarstjóra i baráttunni fyrir
endurkjöri, er ekki úr vegi að rifja upp feril hans.
Kviðdómur, sem var eingöngu skipaður hvítum mönnum,
dæmdi fjóra Ku Klux Klanmenn seka um að taka þátt í að
vana svartan mann í Alabama árið 1957. Þeir hlutu 20 ára
fangelsisdóm. Strax og Wallace varð rikisstjóri árið 1963 og
náði tökum á ríkisréttinum voru þessir Ku Klux Klanmenn
látnir lausir, þó að þeir hefðu ekki afplánað full fjögur ár.
Blaðamaður í Atlanta sagði. að þegar Wallace lét þessa
menn lausa, hefði hann „sýnt fram á stuðning sinn við alla
hvita menn í Alabama, sem vildu beita grimmd og ofbeldi til
að mótmæla kynþáttajafnrétti".
Það þurfti þvi ekki að koma neinum á óvart, að skömmu
siðar fórust fjórar blökkustúlkur i Birmingham, þegar sunnu-
dagaskólinn, sem þær sóttu, var sprengdur f loft upp. Þeim,
sem drýgðu þann glæp, var aldrei refsað.
Það var Wallace, sem skipaði ríkislögregiunni að ráðast
með táragasi og gaddakylfum á þá, sem tóku þátt í
kröfugöngu til að krefjast borgaralegra réttinda, þegar gang-
an fór yfir bruna við Selma árið 1965. Þetta sama sumar var
ungur, hvftur nemandi við prestaskóla biskupakirkjunnar
skotinn til bana í Hayneville í AJabama, vegna þess, að hann
vann að mannréttindamálum. í réttarhöldum, sem fóru fram
vegna þessa, og voru eins og hver annar skrípaleikur, var sá,
sem framdi verknaðinn, sýknaður á þeirri forsendu, að hann
hefði skotið i sjálfsvörn.
Bloð þessara saklausu, látnu og limlestu fórnardýra af
báðum kynþáttum mælir á móti hinum nýja „heiðarlega"
George Wallace Öll hans stefna var og er grundvölluð á
hatri og ótta við svertingja.
Enginn heiðarlegur stjórnmálamaður getur keppt við
Wallace með því að biðla til hans eigin stuðningsmanna,
vegna þess, að enginn annar frambjóðandi á viðlika feril og
hann að þvi er viðkemur ofbeldi gegn blökkumönnum og
kunnáttu hans í notkun tvíræðs orðalags þegar um kynþátta-
mál er að ræða. Látum Wallace og fylgismenn hans taka
aftur upp þriðja flokks ævintýri sitt. Hvorki Bandaríkin né
Demókrataflokkurinn geta tekið á sig áhættuna af því að
löghelga kynþáttahatrið. sem svo lengi viðgekkst í Suður-
rikjunum og hvílir eins og martröð á þjóðinni allri.
(Þýð.: J.Þ.Þ.)