Morgunblaðið - 12.12.1975, Blaðsíða 1

BLAÐ II
Bls. 33 — 56
ítaiska blaðakonan orlna Fallacl laiar vlð Mario soares. leiðloga portúgalskra sðslallsla
Mario Soares, foringi Sósíalistaflokksins. Myndin var tekin er hann
skrifadi undir samning þann, sem stjórnmálaflokkarnir féllust á að
gera við bvltingarráð hersins. Samkvæmt honum var ákveðið að herinn
færi með öll völd í landinu næstu 3—5 ár. Allir fulltrúar stærstu
flokkanna undirrituðu þennan samning fyrir kosningarnar í vor, nema
öfgaflokkar til hægri og vinstri. Haft vai fyrir satt að Soares hefði
tregðazt við lengi áður en hann féllst á að undirrita samninginn.
„Samkeppni
verður aldrei
mllll mfn 09
Cunhals - har sem ég
Um stjórnlagaþingið, sem er ávöxtur
kosninganna og starfar enn, talar enginn.
Hvaða gagn er að því? Hver á að virða
ákvarðanir þess? Ekki þarf nema að huga
að þvi að Otelo de Carvalho hefur sleppt
úr fangelsi nokkrum hættulegum öfga-
mönnum eftir að hafa áður sjálfur látið
handtaka þá og nú vitjar, hann þeirra á
laun til að nema fræði Marx. Realismi er
dauður, súrrealisminn rikir. Það gerðist
dálitið í þessu landi fyrir rösku ári, sem
varð þess valdandi að sagan breyttist og
snerist upp í súrrealisma. Eða það varð að
farsa, uppákomu? Skyndilega reistu
mennirnir sem höfðu myndað bakhjarl
fasismans fána á stöng og urðu útverðir
frelsisins. Eins og frelsið gæti ekki sprott-
ið af kúvendingu. Og í bezta falli mátti
ætla að kúvendingin yrði ekki ósvipuð
Pinochetkúppinu.
Nafn Pinochets er á margra vörum.
Margir líta í kringum sig og spyrja hver
verði Piochetinn hér? Ásamt líkum á
borgarastyrjöld er einnig fyrir hendi
hætta á fasistasnúningi. Spinola er ekki
langt undan. Frá Brasilíu er hann kominn
til Parísar og kveðst hafa komið þar á fót
frelsissamtökum. Og frá París hefur hann
haldið áfram til Madrid. Velbúnar sveitir
eru í grennd við landamæri Spánar og
Portúgals. Er það ekki alltaf hægri stefn-
an sem hagnast á heimskunni? Það er
Mario Soares að reyna að tjá sig f við-
talinu. Viðtalið fór fram meðan Goncalves
riðaði til falls. Það liggur í augum uppi að
nýja stjórnin muni koma Soares meira til
góða en Cunhal og Soares er ánægður. En
það sem mig Iangar til að fá að vita hjá
honum er hvort hann lítur svo á að sigur-
inn sem hann hefur unnið er endanlegur
eða hvort hann er bráðabirgðasigur og
vegna þessa byrja ég með þvi að minna
hann á sögu sem hann sagði mér f júní-
mánuði. Þannig byrjaði þetta.
I.
Orina Fallaci: Soares, munið þér eftir
sögunni, sem þér sögðuð mér í Napolí
þremur dögum fyrir kosningarnar á
Italíu?
Mario Soares: Hvaða saga var það?
Fallaci: Það var sagan um Englending-
trúl á lýðræðiö - annað er van-
vírða gagnvart pjóð mlnnl”
VIÐTALIÐ sem hér fer á eftir við Mario
Soares, leiðtoga portúgalska Sósíalista-
flokksins, er eftir itölsku blaðakonuna
Orina Fallaci og birtist fyrir nokkru i
„The New York Times Review". Þess skal
getið að viðtalið er tekið siðla september-
mánaðar, siðan hafa ýmsir atburðir gerzt í
Portúgal, m.a. reyndu ákveðnir hópar
vinstri manna að gera tilraun til að hrifsa
völdin í sínar hendur í Lissabon. I
viðtalinu ræðir Soares opinskátt um
ástandið í Portúgal og afstöðu sína til
ýmissa manna og mála, talar hreinskilnis-
lega um Alvaro Cunhal, leiðtoga
kommúnista, Azevedo, núverandi for-
sætisráðherra, Costa Gomes og fleiri.
Síðari hluti viðtalsins verður birtur í
sunnudagsblaði Mbl. Vegna þess hve við-
talið er langt er það birt nokkuð stytt, og
sumir kaflar þess ekki þýddir, heldur
endursagðir f stórum dráttum.
BORGARASTYRJÖLD við bæjardyrnar.
Hún er að setja Portúgal í umsátursástand
sem gæti varað í nokkrar vikur, eða
nokkra mánuði. Enginn veit hve lengi og
varla er hér nokkur lengur sem trúir því
að hjá ósköpum verði komizt. Ringulreiðin
er algjör, stjórnleysið í algleymi, ráðleysið
takmarkalaust. A hverjum degi taka mál-
in óvænta stefnu, hver annarri fáránlegri.
Eini stöðugleikin felst í raun og veru í
allra getuleysi.
Opinberlega hvílir valdið þó enn í hönd-
um MFA-hreyfingar hersins, sem beitti
sér fyrir byltingunni og velti úr sessi
fasistastjórninni og hóf þá þróun sem hér
gengur undir nafninu byltingin. En MFA
sem framan af var sameinuð og föst fyrir
hefur veikzt á öllum sviðum og brestirnir
koma æ betur i ljós. Herinn virðist varla
vera til lengur. Eiginlega er rikið ekki til
heldur. Flóttamenn höfuðsitja banka,
prestar skipuleggja uppsteyt, hermenn
neita að gegna skyldu sinni. Þeir hrópa til
dæmis að þeir fari ekki til Angola, nema
því aðeins að þeir fái í hendur ábyrgt
plagg þar sem þeim er heitið að þeir skuli
ekki fá svo mikið sem skeinu þar. Stjórn-
málamönnum er í auknum mæli ýtt til
hliðar. Til að geta tekið til einhverraráða
— og þeir reyna það — verða þeir að
treysta á stuðnings hersins, sem sundrað-
ur er tvist og bast i hugmyndafræði sinni.
Hver stjórnmálamaður á sinn mann í
hernum: Cunhal hefur Goncalves, Soares
hefur Melo Antunes, maóistarnir hafa
Otelo de Carvalho. Hver styður hina hóp-
ana veit enginn. Það, sem alþekkt er, er að
mesta baráttan er háð milli sósíalista og
kommúnista. Þar getur ekki verið um
neitt að velja nema blóðsúthellingar.
inn og trann. Englendingurinn situr á krá
og er að fá sér drykk án þess að abbast
upp á einn né neinn. Og írinn er alltaf að
áreita hann, slangrar utan í hann og taut-
ar svívirðingar i hans garð. Englendingur-
inn veitir honum enga athygli og heldur
áfram með drykkinn sinn. Þessu fer svo
fram um hríð, þangað til írinn verður
leiður á þessu og gefst upp. Og það, sem
meira er, hann ákveður að bæta fyrir
þessa einhliða áreitni og dregur sigarettu
upp úr vasa sínum, þokar sér nær
Englendingnum og spyr kurteislega:
„Gætuð þér gjört svo vel að gefa mér eld.“
Þá bregður Englendingurinn við eins og
elding og gefur honum einn á ’ann. Bar-
þjónninn er hneykslaður: „Hvað á þetta
nú að þýða? Hann var langtímum að
hrella þig og þú lyftir ekki fingri. Síðan
biður hann þig um eld og þú lemur hann.
Gaztu ekki gert upp þinn hug fyrr?
Englendingurinn svarar: „Nei, ég gat það
ekki. Hann var ekki í réttri stellingu."
Segið mér nú Soares, greidduð þér nú
Cunhal þetta högg eða gerðuð þér það
ekki?
Soares: Það er ekki mitt að dæma um
hvort ég gerði það. Þér skuluð gera það.
Finnst yður ég hafi gert það?
O.F: Það held ég. Hljóðlátlega að vísu,
Framhald á næstu sfðu