Morgunblaðið - 25.03.1976, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1976
17
Montiíomery vildi art mnrásm í
I’ý/kaland yrrtí jtorrt mort omni
öflujtri sókn. on okki á lnoirtri
vfslfnu marfjra liorja samtimis.
Mort þossu móti vildi Montgomory
binda onda á styrjiildina strax á
árinu 1944 o,o koma í vojt fvrir art
'hún dræyist á lanfjinn o,u ylli
moiri liiirinunftum o,u manntjóni.
Maruir horforinujar tolja art hufj-
myndir Montuomorys hafi vorirt
róttar út frá horfra'rtiloftum
sjónarmirtum. on sumir draua í
ola art þ;or hafi vorirt frant-
kva>manlof;ar.
Eisonhowor ftat okki lallizt á
huftmyndir Montfjomorys því þart
heföi þýtt að 21. brezka her-
fylkingin (2. brezki herinn og 1.
kanadíski horinn) hofrti gort-oina
iifluga sókn ásamt handarfsku
hjálparlirti inn í hvzkaland og þart
var óframkva'manlogt af pólitísk-
utn ástærtum. Eisonhovvor gat
holdur okki fallizt á þart art stiirtva
21. hrozku horfylkinguna og láta
bandarísku horshiifrtingjana
Omar Bradley og George Patton
halda áfram sóknínni þegar ongar
hafnarhorgir hiil'rtu verirt toknar
handan Chorhourg. þar som þart
var of áhættusamt.
Bandarísku horshiif rtingjarntr
kviirturtu yfir seinagangi
Montgomorys. on \ildu okki fall-
ast á skjóta, iifluga sókn til art
hinda onda á strirtirt, og þó mátu
þoir horstjórnarhiofiloika hans.
En Montgomory gerrti sór lítirt far
um art eiga vingott virt Banda-
ríkjamenn og sjálfstraust hans og
tillitsloysi fór i taugarnar á þeim.
Ekki hætti þart úr skák art þegar
Þjórtvorjar hófu gagnsókn i
Ardonnafjiillum i dosomhor 1944
og hriiktu Bandaríkjamonn á
flótta sotti Eisonhovvor 1. og 9.
handaríska horinu undir stjórn
Montgomorys til virthótar 2.
hrozka og 1. kanadíska hornutn og
skiparti honunt art stiirtva Þjórt-
vorja. Art artoins f.jórum diigum
lirtnunt hafrtí sókn þýzka hors-
hiifrtingjans Gord von Rundstodts
vorirt hrundirt og Montgomory
hólt blartamannafund. som vakti
mikla roirti. því hann virtist gofa i
skyn art hann hol'rti hjargart
Bandarfkjamiinnum úr ógiingum.
Uppgjöfin
Iloimsstyrjiildinni lauk þogar
Montgomory fóllst á uppgjiif
Þjórtvorja á Lúnohorgarhoirti 5.
maí 1945. Skilmálarnir, sont voru
undirritartir. kvártu á um uppgjiif
horlirts Þjórtvorja í Xorrtvestur-
Þýzkalandi. Ilollandi og I)an-
miirku. Tvoiniur diigum sírtar. 7.
maí, var undirritaður samningur
um skilyrrtislausa uppgjiif alls
horlirts Þjórtvorja fyrir Brotum.
Bandaríkjamiinnum og Rússum
virt hátirtloga athiifn í litlum skóla
i Roims i Frakklandi þár sont Eis-
onhovvor horshiifrtingi hafrti haft
artalstiirtvar sinar í þrjá mánurti.
Soinna i mánurtinum varrt Mont-
gomory yfirmartur hrozka hor-
námslirtsins og fókk jafnlramt
sæti í oftirlitsnofnd liandamamia
í Borlín. Arirt 1946 varrt hann for-
soti hrozka horrártsins og var
sama ár gorrtur art groifa af Ala-
ntoin og sæmdur sokkahandsorrt-
unni. Eftir stofnun Atlantshafs-
handalagsins var Montgomory
skipartur annar ærtsti yfirmartur
horafla handalagsins og laut þar
ntort á ný stjórn Eisonhovvors.
Montgomory lávarrtur dró stg i
hló 1958 oftir 50 ára hormonnsku-
foril og sottist art í Ilampshiro þar
som hann lózt. Endurminningar
hans kontu út 1958 og vöktu ntikl-
ar doilur. onda komur þar l'ram
hörð gagnrýni á Eisonhovver og
artra fyrrvorandi samstarfsmonn
hans. Hann forrtartist virta og hólt
ntargar rærtur. sem ollu miklu
fjartrafoki hoinia og orlondis.
Þannig gagnrýndi hann stofnu
Bandaríkjamanna í Viotnam og
sagrti: „Þoir vorjast á asísku landi
án þoss art hafa nokkur groinilog
markmirt í Asiu." Margar yl'irlýs-
ingar hans um mörg önnur mál-
ofni viiktu störtugt deilur. okki
sirtur on skortanir hans á strírtinu.
Hann var alllaf umdoildur.
in
narskálks á Liineborgarheiði.
likamsþjálfun og færir í allan sjó.
Þegar hann taldi sig hafa náð
tökum á þeirri list art stjórna öðr-
unt reyndi hann þó okki aö æfa
sig í þeirri list aö korna sór vel
við samstarfsmenn sína eða fá
málum framgongt mort kænsku
oða málamirtlun.
Þogar Þjóövorjar hófu sóknina
á vesturvígstöðvunum vorirt 1940
var Montgomery yfirmaöur þrirtja
horfylkisins í öðrum hrozka horn-
um og undir yfirstjórn Alan
Brookos hershöfðingja sont var
kunnur fyrir lagni sína að stjórna
mönnum og varrt sírtar forsoti
hrozka horráðsins. Brooko stjórn-
aöí undanhaldinu til Dunkirk og
kom fljótt auga á herstjórnar-
hæfileika Montgomerys og hældi
honum. Sjálfur gat Montgomory
prófart og útfært þær hugmyndir
sont hann hafrtí rnótart fyrir
styrjöldina. Hann hafrti sírtan á
hendi horstjórn á Suðaustur-
Englandi og umsjón ntort þjálfun
nýrra hermanna unz hann var
skipaður yfirmaður áttunda
hersins í Egyptalandi i ágúst
1942.
Nýr andi
Innan viku eftir koniu Mont-
gomerys til ev ðimorkurinnar
hafði vaknað nýr andi tnnan
áttunda hersins. Allir höfðu á til-
finningunni að kominn væri
martur som vissi hvart gora átti,
gat skýrt fyrir þeim hvart væri í
vændum og haföi fullan hug á að
sigra óvininn. Hann umgekkst
hormenn sina alþýðlega, klæón-
aður hans vár skringilegur og
hogðun hans fruntleg. Mont-
gomery fann fljótt og örugglega
ka hermenn á Sikiley 1943.
Lokasóknin
Þart sont fyrst og fremst olli
ágroiningi þoirra var að
Vlamein
aðmfráll undirritar skilyrðislausa uppgjöf.
Montgomery og Eisenhower
heilsast á vfgvellinum f Túnis
1943.
loirtina art hjörtum hormanna
sinna, hotur en nokkur annar
hrezkur hot foringi sírtan \\ olling-
ton sigrarti Napoloon virt
\\ aterloo.
Hormonmriiu komust art raun
unt að það. sont þeini var sagt,
stöðst. Ovissunni var eytt og
sigrarnir roiknartir út af
nákvæmni. Hermenn áttunda
horsins fengu á tilfinninguna art
þoir væru færir í allan sjó. Þegar
Montgomery sigraði „eyði-
morkurrofinn ' Erwin Romntol
hershöfðingja í orrustunni við E1
Alamoin í nóvomhor 1942 varrt
hann þjóðhetja, straumhvórf
urðu í stríðinu þogar vorst gokk
fyrir Bandamiinnum og virt tók
t'oggja og hálfs árs nær óslitin
sigurför til Lúnohorgarhoiðar.
Montgomory flæmdi Þjóðvorja og
ítali hurtu úr Noröur-Afríku í
árshyrjun 1943, samoinarti lirt sitt
handarískum og brezkum lirtsafla.
som sótti frá Alsír, og stjórnarti
sírtan hrozka liðsaflanum í innrás
Bandamanna í Sikiloy og Italíu.
Þegar Montgomery stjórnaði
hrozkum og kanadískum horjum í
horfprðinni í Frakklandi 1944
sættu haráttuaðforðir hans harrtri
gagnrýni, oinkum af hálfu Banda-
rfkjamanna som hrugrtust ókværta
virt þogar handarískar horsvoitir
voru sottar undir hans stjórn.
Samstarf Montgomorys og Eison-
howors horshöfrtingja, yfirmanns
alls lirtsafla Bandamanna. var
skrykkjótl. því „Monty fór aldroi
dult mort þart art hann væri ósant-
mála „Iko" í grundvallaratriöum
og lót okkert tækifæri ónotart til
art koma skortunum sínum á fram-
færi virt hann. Þrátt fyrir þotta
hrósarti Eisonhowor Montgomery
og kallarti hann „kæra Monty " og
„oinn mosta hermann strírtsins. . .
sem alltaf yrði minnzt i sögunni,
okki arteins hrozkri sögu holdur
siigu hoimsins. "
Montgomery og Alanbrooke hershöfðingi.
Hrópað
hvíslað,
sungið
og leikið
Ljósmynd Mbl Friðþjófur
Pátt Pampichler Pálsson á
æfingu með sinfóníuhljómsveit-
inni.
Tónverkið Svarað
í sumartungl eftir
Pál Pampichler
frumflutt á sinfóníu-
tónleikum í kvöld
..ÞETTA verk mitt.“ svaraði Páll.
..heitir Svarað i sumartungl eftir
samnefndu Ijóði Þorsteins Valdi-
marssonar skalds, en Ijóðið er
sungið í verkmu og i frumflutningn-
um i kvöld syngur Karlakór Reykja-
víkur með Smfóniuhljómsveitinm
Verkið er sem sagt samið fyrir
karlakór og hljómsveit
..Er verkið í hefðbundnum stíl
íslenzkra karlakóra?"
..Það er nýstárlegt að þvi leyti að i
því er bæði kallað. hvislað, sungið
og hreinlega hrópað en Karlakór
Reykjavikur hefur áður breytt út af
hefðbundnum flutningi Þetta verk
er samið i tilefni þess aðáárinuá
Karlakór Reykjavikur 50 ára afmæli
og einnig i tilefni þess að ég fékk
styrk til tónsmíða úr tón^káldasjóði
rikisútvarpsms
Tónverkið Svarað í sumartungl
tekur um 1 5 mínútur í flutmngi en
Ijóðið sjálft er fjögur erindi, tekið úr
bókinni Hrafnamál
Þetta er frumflutnmgur á verk-
inu. en þess má geta að önnur
verk. sem flutt verða á tónleikunum
i kvöld. eru einnig frumflutt á ís-
landi Þar er um að ræða hebreska
rapsódiu fyrir selló og hljómsveit
eftir Bloch en það ei Vestur-
Islendingurinn Eric Wilson sem
leikur á selló og þá er á dagskránni
sinfónía nr 3 eftir Samt Saéns, en
verkið er stundum nefnt orgelsin-
fónian vegna þess að það er leikið á
orgel i verkinu Það gerir Jón
Stefánsson orgelleikari Sinfónían
er samin til minningar um Franz
List
Það má því búast við skemmtileg
um og forvitnilegum tónleikum hjá
sinfóniunm i kvöld með öllum þess-
um frumflutmngi og söng Karla-
kórs Reykjavíkur sem syngur þarna
með hljómsveitinm í fyrsta smn á
reglulegum tónleiki m. Síðasta er-
mdið i Ijóðinu Svarað I sumartungl
hljóðar svo
Barn mitt. lát þó ei biekkjast al!t
til dauða
Heimsin augu' eru' i hofðs þéi.
heimsins samvizka i brjósti þér,
heimsins forlög i hendi þér.—
Svarað er þér i sumartunglið
rauða.