Morgunblaðið - 08.04.1976, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. APRlL 1976
19
Byggðaþróunaráætlun Norður-Þingeyjarsýslu:
Stefnumörkun um mál-
efni Norður-Þingeyinga
Sérstæð vandamál á Kópaskeri og Þórshöfn
ótimabærri skuldasöfnun viö
framleiðslu á umframorku, sem
ekki væri markaður fyrir
næstu árin. —
Núverandi ríkisstjórn
hefði að vísu tekið við erfiðum
arfi, bæði i orkumálum og
sjávarútvegsmálum, og þar ætti
Alþýðubandalagið ógnvekj-
andi sök, bæði í skipastól langt
umfram veiðiþol fiskistofna og
ráðgerðum orkuframkvæmdum
án nauðsynlegs undirbúnings,
markaðskönnunar eða nægilegs
tillits til fjárhagsgetu þjóðar-
innar. En hún hefði í engu
breytt um stefnu. Bæði í ríkis-
fjármálum og lífeyrissjóðamál-
um væri dansaður dans, sem
ekki væri í takt við fjármála-
stefnu Seðlabankans.
Bragi sagði áhættupólitík
Kröfluvirkjunar lítt verjandi,
bæði af fjárhagslegum og nátt-
úrufræðilegum ástæðum. Vitn-
aði hann í þvi sambandi enn til
Þorleifs Einarssonar, Jónasar
Elíassonar, Jóhannesar Nordal
og nýbirtra athugasemda frá
fimm jarðfræðingum á vegum
Orkustofnunar. I því sambandi
vitnaði hann til þess, að likur
bentu til að kostnaður við raf-
orkukerfi landsmanna myndi
tvöfalt meiri í ár en hann var á
sl. ári. Þetta hlyti að koma fram
i verulega hærra raforkuverði,
sem þó væri nægilega hátt fyr-
ir, einhvers konar viðbótar-
skattheimtu á landsfólkið eða
nýrri skuldasöfnun, nema allt
þetta kæmí til, sem trúlegast
væri.
Þá ræddi Bragi um hitaveitu-
mál á Akureyri og keppni Ak-
ureyringa og Kröflunefndar
um hinn stórtæka jarðbor, Jöt-
un. Hann sagði sendinefnd frá
Akureyri, sem hingað hefði
komið til viðræðna við orkuráð-
herra, hafa þurft að snúa heim
án þess að fá viðtal við hann.
• ÓSANNINDI
Þegar hér var komið ætlaði
forseti að fresta umræðu og
taka fyrir önnur dagskrármál.
Áður fengu þó orkuráðherra og
Ingvar Gíslason að gera örstutt-
ar athugasemdir.
Gunnar Thoroddsen orkuráð-
herra, sagði það bíða betri tíma
að leiðrétta fjölda rangfærsla í
máli Braga Sigurjónssonar.
Hitt vildi hann bera til baka
strax sem ósannindi, að hann
hefði neitað fulltrúum frá
Akureyri um viðtal. Vegna
seinkunar á flugi hefðu þeir
ekki náð að mæta f viðtalstíma
fyrir hádegi sl. miðvikudag.
Hins vegar hefði hann haft
samband við þá siðar og nú
síðast í morgun hefði verið
haldinn fundur með fulltrúum
þeirra og ýmsum sérfræðing-
um. Ráðuneytið myndi gera það
sem í þess valdi stæði til að
leysa úr vanda þeirra og veita
þeim tiltæka fyrirgreiðslu f
hitaveiturannsóknum.
• FYRRI UMMÆLI
LEIÐRÉTT
Ingvar Gfslason (F) sagðist
virða tilmæli forseta um að
stytta mál sitt. Hann myndi þvf
láta við það sitja hér og nú að
bera til baka fullyrðingar
Braga Sigurjónssonar frá því í
fyrri viku, að hann hefði haft í
hótunum við sig (Braga), ef
hann gerði Kröflumál að um-
ræðuefni á Alþingi. Þann dag,
sem Bragi hefði viðhaft þessi
orð, hefði hann (Ingvar) verið
fjarverandi, haft fjarvistarleyfi
forseta til að sinna öðru aðkall-
andi verkefni. Þessi ásökun
hefði því verið borin fram að
sér fjarstöddum, sem væri
óvanaleg vinnubrögð og óþing-
leg. Hið sanna í þessu máli
væri, að hann hefði f einkasam-
tali við Braga látið að því liggja,
að það myndi ekki mælast vel
fyrir nyrðra að auka á æsi-
fréttamennsku um Kröflumál
með umræðum utan dagskrár.
Að í þessum ummælum hefði
falizt einhver hótun er því gróf-
asta mistúikun, sagði þingmað-
urinn.
Byggóaþróunaráætlun
fyrir Norður-
Þingeyjarsýslu var á dag-
skrá sameinaðs þings 6.
apríl sl., er forsætisráð-
herra, Geir Hallgrímsson,
svaraði fyrirspurn um,
hvenær vænta mætti stað-
festingar rfkisstjórnarinn-
ar á henni. Forsætisráð-
herra sagði ma.:
STEFNUMARKANDI
Aætlun
FYRIR STJÓRNVÖLD OG
LÁNASTOFNANIR
„Hinn 31. mars s.l. gerði ríkis-
stjórnin svofellda ályktun:
„Rfkisstjórnin staðfestir að
hafa veitt byggðaþróunaráætlun
N-Þingeyjarsýslu viðtöku og
heimilar útgáfu hennar með fyr-
irvara um, að framkvæmdir sam-
kvæmt áætluninni séu háðar nán-
ari athugunum og ákvörðunum
meðal annars um fjárveitingar."
Sú áætlun, sem hér er um að
ræða barst rfkisstjórninni rétt um
mánaðamótin okt.—nóv., en hér
er um allmikið plagg að ræða,
eins og menn sjá og það þótti
eðlilegt og sjálfsagt að ráðh. gæf-
ist tækifæri til þess að skoða
þessa áætlun áður en afgreiðsla
færi fram í ríkisstjórn og veit ég
ekki betur heldur en þessi sam-
þykkt ríkisstjórnarinnar hafi ver-
ið tjáð Framkvæmdastofnun rik-
isins. Framkvæmdastofnun rfkis-
ins eða áætlanadeild hennar hef-
ur gert nokkra frekari grein fyrir
þessari áætlun, sem ég vil með
leyfi hæstv. forseta rekja hér:
í þeim lögum um Fram-
kvæmdastofnunina, sem enn eru í
gildi, er svo kveðið á um f 11. gr.
„Aætlanir skulu sendar ríkis-
stjórninni til samþykktar og gerir
hún Alþingi grein fyrir þeim.“
Með þessu var ætlazt til, að
áætlanir fengju stefnumarkandi
gildi og þar með skírskotað til
allra hlutaðeigandi opinberra að-
ila, að stuðla að framgangi þeirra.
Kemur þessi skilningur fram f 1.
málsgr. formálans, en hann er að-
eins uppkast þar til vitað er um
Getr Hallgrfmsson,
forsætisrððherra.
staðfestingu rfkisstjórnarinnar.
Svohljóðandi:
„Birtist áætlunin hér með öll-
um hlutaðeigandi aðilum til upp-
lýsingar um stefnumið hins opin-
bera að þvf er varðar byggðaþró-
un N-Þingeyjarsýslu svo og til
stuðnings og fyrirgreiðslu við
þessi stefnumið, er opinberir aðil-
ar megna að veita og löglegar
heimildir eru eða verða til fyrir.“
Með þessu er rækilega undir-
strikaó að skuldbindingar hins
opinbera vegna áætlunarinnar
eru siðferðilega fremur en laga-
legar og fyllilega bundnar af rétt-
um lögheimildum i hverju tilviki.
Áætluninni er eigi að sfður ætlað
að vera nytsamt gagn við öflun
slikra heimilda einkum fjárveit-
inga og lánveitinga. Við vinnslu
áætlunar verkefnisins var að
sjálfsögðu að því stefnt að koma
svo nærri beinum tillögum um
aðgerðir, sem auðið yrði, þó svo að
endanlegar ákvarðanir um fram-
kvæmdir og fjárhagslegar ráð-
stafanir hlytu afgreiðslu eftir
venjulegum stjórnarfarslegum
leiðum. Reynslan hefur staðfest
þessa eðlilegu varkárni. Hafa
stjórnsýsluaðilar og sýnt mikla
tregðu á að tjá sig til fullnustu um
aðgerðir. Það sem er einna nær-
tækast varðandi samgöngufram-
kvæmdirnar hefur verið tekið til
sérstakrar áætlunargerðar. Það
er samgönguáætlun Noróurlands.
Af þessu leiðir að N-
Þingeyjarsýsluáætlunin inniheld-
ur engar beinar, fullar og endan-
legar skuldbindingar um fjárveit-
ingar eða aðrar aðgerðir rikis-
valdsins. Væntanlega mun áætl-
unin af ýmsum gagnrýnd fyrir
einmitt þetta. Gildi áætlunarinn-
ar helst þannig fyrst og fremst í
kerfisbundinni samstillingu allra
nauðsynlegra þróunarskilyrða
landshlutans. Uppfylling hvers
þessara skilyrða styður að og eflir
önnur, þannig að samstilltar þró-
unaraðgerðir á sem flestum svið-
um veita mun meiri von en ein-
angraðar aðgerðir. Sjónhringur
áætlunarinnar er settur við árið
1985 og millistig sett við árið 1975
og 1980 en gagnagrundvöllur
áætlunarinnar miðast yfirleitt við
árið 1973. Sett er fram það mark-
mið til viðmiðunar að Norður-
Þingeyjarsýsla haldi eigin fólks-
fjölgun án nettó brottflutninga.
Samkvæmt því er spáð fjölgun í
sýslunni úr 1807 manns 1973 í
2160 árið 1985. Samsvarandi fjölg-
un mannafla er úr 755 upp í 950.
Að meðtalinni vannýtingu mann-
afla sem fram kemur í skýrslum
1973 er þörf nýrra atvinnutæki-
færa áætluð 310 fram til 1985, þar
af 162 fyrir konur. Mikill hluti
áætlunarinnar gengur út á að
meta með hvaða hætti verði unnt
að uppfylla þessa þörf og þá I
hvaða atvinnugreinum og byggð-
um. Til þess þarf að verða tals-
verð breyting á atvinnusamsetn-
ingunni.
SÉRSTÖK VANDAMAL
1 SÝSLUNNI
Síðan rakti ráðherra í ítarlegu
máli möguleika einstakra byggð-
arlaga i sýslunni um atvinnuupp-
byggingu og félagslega aðstöðu,
eins og frá þeim er greint í áætl-
uninni og gögnum, er henni
fylgja. Þá vék hann að sérstökum
staðbundnum vandamálum og
mælti á þessa leið:
„Vegna afleiðinga af náttúru-
hamförunum á Kópaskeri sem
ríkisstjórnin hefur haft til athug-
unar gerði heilbrigðis- og trygg-
ingaráðherra sér ferð þangað
norður til að kanna afleiðingar
jarðskjálftanna og var sú yfirlýs-
ing gefin, að tjón af völdum
þeirra mundi hljóta sömu með-
ferð eins og tjón af völdum hlið-
stæðra náttúruhamfara, þ.e.a.s.
eldgosanna í Vestmannaeyjum og
snjóflóðanna I Neskaupstað. Að
miklu leyti er hér um að ræða
tjón, sem hinar nýju viðlagatrygg-
ingar munu bæta, en auk þess eru
tjón á öðrum mannvirkjum og
verðmætum, sem ekki falla undir
bótaskyldu viðiagatryggingar og
þarfnast sérstakrar meðferðar.
Þar sem hér er um að ræða atriði
og málefni, sem falla undir fleiri
en eitt ráðuneyti, ákvað ríkis-
stjórnin að fela félagsmálaráðh.
að samræma aðgerðir á þessum
sviðum og hefur ráðuneytið haft
þau mál til athugunar. Þá er það
og ljóst, að frystihúsarekstur og
útgerð frá Raufarhöfn á við sér-
stök vandamál að striða og hefur
Framkvæmdastofnun ríkisins
haft þau mál sérstaklega til með-
ferðar og tillögugerðar. Loks ber
þess svo að geta að Þórshöfn hef-
ur orðið fyrir nær algerum afla-
bresti á yfirstandandi vertið, eóa
frá áramótum, ef miðað er við
afla fyrri ára og jafnvel siðasta
árs, en þá minnkaði aflinn um
helming frá árinu áður. Allt
þetta, hefur orðið til þess, að al-
varlegt atvinnuleysi hefur sagt
til sín á Þórshöfn. Hafa fulltrúar
Þórshafnarbúa átt fund með mér,
norður á Akureyri, þegar ég átti
þar ferð um, og afhent mér bréf
og greinargerð um vandamál sín,
auk þeirra tillagna og greinar-
gerðar er áður höfðu verið sendar
sjávarútvrh. Hefur hann þau mál
nú til sérstakrar athugunar en
þau eru mjög erfið úrlausnar, þar
er fyrst og fremst um hráefna-
skort að ræða vegna aflabrests,
sem að hluta til kann að eiga sínar
orsakir I veiðum breskra togara
nálægt miðum þeirra Þórshafnar-
búa. öll þessi mál eru til meðferð-
ar og hafa þm. Norðurl. eystra
einnig átt fund með fulltrúum
rikisstjórnar varðandi þau mál og
mun þvi samráði sem þar með er
hafið við þingmenn kjördæmis-
ins, verða framhaldið af hálfu rík-
isstjórnarinnar.
Norrænn fjárfestingarbanki:
Sérstakt tillit tekið til sérstöðu Islands
— sagði forsætisráðherra á Alþingi
GEIR Hallgrfmsson, forsætis-
ráðherra, mælti nýverið á Al-
þingi fyrir stjórnarfrumvarpi
um aðild tslands að norrænum
fjárfestingarbanka. I ræðu for-
sætisráðherra kom fraip að
samningur Norðurlanda um
stofnun bankans hefði verið
undirritaður í Kaupmannahöfn
4. desember sl. og frumvörp um
fullgildingu hans hefðu nú ver-
ið lögð fram á þjóðþingum allra
landanna til afgreiðslu. Á auka-
þingi Norðurlandaráðs i Stokk-
hólmi I nóvember 1975 var sam-
þykkt með miklum meirihluta
að mæla með stofnun hans og
greiddu allir fulltrúar Islands
þvf atkvæði, enda benti flest til
þess, að starfsemi bankans yrði
Islendingum til hagsbóta, auk
þess sem hann væri nýtt spor
fram á við til eflingar efnahags-
og stjórnmálasamstarfi
norrænna þjóða.
Islendingar hefðu lengi haft
áhuga á stofnun slíks banka,
ekki sízt eftir samninga um
norrænt tollabandalag. Þetta
framfaraspor á sér ákveðnar
forsendur í efnahagslegu og
stjórnmálalegu umhverfi
Norðurlanda um þessar
mundir, sagði ráðherrann.
í fyrsta lagi hafi öll löndin
þörf fyrir mikið fé til fram-
kvæmda, til að auka fram-
leiðslu og útflutning, ekki sizt
vegna rfkjandi aðstæðna í orku-
málum. I öðru lagi erlim þessar
mundir sterkur pólitiskur vilji
til að hrinda hugmyndinni um
samnorrænan fjárfestingar-
banka í framkvæmd. I þriðja
lagi verður slíkur banki mikil-
vægur hlekkur í norrænu efna-
hagssamsfarfi og er tákn um
raunhæfa norræna samstöðu. I
fjórða lagi mun lánastofnum
með jafn miKÍð stofnfé og hér
um ræðir hafa lánstraust á
alþjóðamarkaði og felur í sér
beina viðbót við samanlagða.
lántökumöguleika landanna 5
og mun án efa gefa kost á hag-
stæðari lánakjörum en ella.
Þetta mun ekki sízt hafa gildi
fyrir Islendinga, en á ráðherra-
fundi í Stokkhólmi í júli 1975
var gerð svohljóðandi bókun.
„Ráðherrannefndin gerir enn-
fremur ráð fyrir þvf að tillit
verði tekið til sérstöðu Islands
vegna einhliða atvinnulifs og
f j ármagnsskorts. “
Það er því ástæða til að binda
vonir við, að starfsemi bankans
geti átt mikilvægu hlutverki að
gegna f islenzku atvinnulífi og
muni stuðla að efnahagsfram-
förum hér á landi. Hann mun
og hvetja til samnorræns fram-
taks.
Forsætisráðherra sagði stofn-
fé bankans vera 4 hundruð
milljónir sérstakra drátt-
arréttinda eða um 80 millj-
arða ísl. króna á núgildandi
gengi. Af stofnfé bankans
er hluti danska rfkisins
88 millj., finnska 64 millj.,
islenzka 4 millj., norska 64
millj. og sænska 180 millj. sér-
stakra dráttarréttinda. Sam-
kvæmt þessu verður hluti Is-
lands í stofnfénu um 800 m. kr.
miðað við núverandi gengi, en
hver samningsaðili leggur fram
1/4 hluta stofnfjárframlags
sfns til bankans með 3 jöfnum
greiðslum, 2,14 og 26 mánuðum
eftir gildistöku samþykktanna.
Greiðslur fara fram eftir kröf-
um bankans og yrði greiðslu-
hluti Islendinga væntanlega
um 70 m. kr. á þessu ári og
síðan sama fjárhæð 1977 og
1978.
Gert er ráð fyrir að bankinn
afli sér lánsfjár á Norðurlönd-
um og utan þeirra. Innborgað
framlag verður einnig notað til
lánveitinga. I stjórn bankans
sitja 2 menn frá hverju aðildar-
rfki. Aðildarrfki munu skiptast
á um formennsku í stjórninni.
Bankastjóri ásamt nauðsynlegu
Framhald á bls. 23