Morgunblaðið - 17.07.1976, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. JULl 1976
BLÓM
VIKUNNAR
UMSJÓN: ÁB.
Skarfakál
(Cochlearia officinalis)
Skarfakál er jurt sem ætti
að vera í hvers manns garði,
jafn góð, gagnleg og auðveld
í ræktun sem hún er.
Það er alkunna að skarfa-
kál var notað til lækninga á
skyrbjúg löngu áður en víta-
mín voru þekkt Siðan hefur
komið í Ijós að það er mjög
auðugt af c-vítamínum, en
c-vítamínið hefur sífellt
hækkað í einkunnastiga
nægingarfræðinnar svo að æ
fleiri spekingar og áhrifa-
menn á því sviði finna þar
uppsprettu alls konar heilsu-
bóta, skilst manni.
Skarfakálið vex víða villt
við sjó fram og á eyjum svo
að auðvelt er að ná í plöntur
og setja í garðana. Þar þrífst
það prýðilega og gefur ár
eftir ár góða uppskeru af
dökkgrænum, bragðsterkum
blöðum sem eru ágæt t.d. á
smurt brauð, í ýmis salöt,
söxuð með rúsínum, út i skyr
o.s.frv. eftir hugkvæmni
hverrar húsmóður. Auk c-
vítamíns eru i skarfakáli ýmis
næringarefni; þar er að finna
eggjahvítuefni og alkalisk
sölt, einnig sterk bragðefni
svo það kryddar sig sjálft.
í danskri jurtalækningabók
segir svo meðal annars um
ágæti skarfakálsins og lækn-
ingamátt: ..Skarfakál notist
sem te við skyrbjúgi, gigt,
slimrennsli Ennfremur við
hjarta-, tauga- og efnaskipta-
sjúkdómum, steinmyndun-
um og fl Teið á þá að búa til
að þann hátt að 2 tesk. (af
þurrkaðri jurtinni) setjist i 'A
lítra af sjóðandi vatni og
trekkist í 10 mínútur. Drekka
tvo bolla daglega Þetta te er
líka gott sem gúlgruvatn við
háls- og munnbólgu." Þann-
ig segir þar, að bezt og mas-
minnst finnst mér að borða
blöðin hrá með öðrum mat
og fljótlegt er að klippa þau
niður ef maður vill smækka
þau
Eins þarf að gæta við rækt-
un skarfakáls eigi það að
koma til góðra nota og hald-
ast fjölært Það blómstrar
mikið á vorin og þá þarf að
ganga um brúskana og slíta
öll blómin af. Sé þeim leyft
að vera á plöntunni og hún
nái að eyða orku sinni i fræ-
myndun feroftsvoað hún
blómstrar sig i hel og lifir ekki
af næsta vetur í garðinum. Ef
hún aftur á móti er losuð við
blómin strax á vorin lifir hún
og gefur góðan afrakstur svo
að segja allt árið Jurtin er
sígræn og hægt að sækja
blöð af henni í garðinn ef á
annað borð næst í jörð fyrir
snjó og gaddi. Skarfakáli má
fjölga bæði með sáningu og
skiptingu og dökkgrænn litur
þess er fallegur svo það sóm-
ir sér vel á sínum stað hvort
sem það er ræktað í garði
eða prýðir eyjar, sker og fjör-
ur.
S.A.
Greinin um SKESSUJURT
sem birtist í blómaþættinum
18. maí s.l. virðist að verð-
leikum hafa vakið mikla at-
hygli og áhuga fólks fyrir að
eignast þá jurt. Þvf miður féll
hið latneska heiti plöntunnar
niður í prentun en það er
Levisticum officinale.
ÁB
Frá fyrstu sjálfstæðu tónleikum söngdeildar Tónlistarskólans f marz '76.
IlL ) r í £' 'jdékMw

g'{wm HK
Jj&m i m mSSpfi i -■ IfSjBH í
Tvennir hljómleikar Tón-
listarskólans á Akranesi
Á jóladag 1975 var fluttur í
Akraneskrikju helgileikur sem
heitir „Fæðing frelsarans“ sem er
saminn upp úr jólaugðspjallinu af
sra. Hauki Águstssyni að Hofi i
Vopnafirði, er einnig samdi tón-
listina. Flytjendur var Söngdeild
Tónlistarskóla Akraness undir
stjórn Guðmundu Elíasdóttur, en
hún valdi einnig búninga eftir
fyrirmyndum úr Biblíunni í
myndum.
Helgistundin hófst með því að
kórinn gekk í fylkingu í kirkju,
tveir og tveir saman þar sem hver
og einn bar logandi kerti og söng
upphafssálm verksins „Mannkyn
hefur myrkur gengið", við undir-
leik orgelsins, sem Bryndís
Bragadóttir lék á af mikilli
smekkvísi. Allir risu úr sætum.
Fylkingin skiptist framan við
gráturnar eftir hlutverkum.
Þessi inngangur helgistundar-
innar hafði þau áhrif á kirkju-
gesti að allan tímann, meðan á
flutningi stóð, var djúp þögn og
samstilling flytjenda og hlust-
enda slík, að með fádæmum mun
vera.
Að sjálfsögðu verður ekki fjall-
að hér um einstök atriði verksins,
það þekkja allir. Um höfundinn
sra. Hauk ÁgústSson er það að
segja að hann kemur manni
algjörlega á óvart. Svo hrífandi er
verkið allt frá hans hendi, svo vel
í stíl sett að jólaguðspjallið verður
ljóslifandi fyrir áhorfendum og
hvergi hvikað frá kjarna þess.
Flutningur verksins var f alla
staði frábær og ber þar fyrst og
fremst að þakka söngkennurum
skóians, þeim Guðmundu Elías-
dóttur og Jóni Karli Einarssyni —
en sem segir sig sjálft — koma
þar margir við sögu innan og utan
skólans, þó ekki sé nefnt nema
eitt atriði — búningarnir — þar
sem aðstandendur flytjenda
komu til móts við kennara með
hjálpfúsar hendur.
Kórinn er 30 manns, þetta út af
fyrir sig er til fyrirmyndar og
sýnir ljóslega hvað hægt er að
komast langt i uppbyggingu til
menningarauka, þegar allir vinna
saman af alúð og fórnfýsi.
Það sem vakti sérstaklega
athygli var framkoma kórsins i
heild og flutningur allur slíkur að
gegnir furðu, líkari því að þarna
væri um að ræða sistarfandi kór,
en ekki skólakór, raddirnar
kristalstærar og svo samtaka að
hvert orð komst til skila.
Hér verður ekki fjölyrt um þá
ógnar vinnu, sem liggur að baki
slikri uppfærslu með þeim fram-
úrskarandi árangri, sem reynt
hefur verið að vekja athygli á í
framanskráðum linum og er öll-
um viðkomandi til mikils sóma.
Mánudaginn 29. marz 1976 voru
haldnir hljómleikar í Bíóhöllinni
á Akranesi þar sem Söngdeild
Tónlistarskólans kom fram i
fyrsta skipti á opinberum vett-
vangi undir stjórn Guðmundu
Elíasdóttur, undirleik annaðist
Fríða Lárusdóttir, sem er pianó-
kennari við skólann.
Söngskráin var margþætt og
hófst með útdrætti úr barnasöng-
leiknum „Litía stúlkan með eld-
spýturnar" eftir H.C. Andersen í
þýðingu og samantekt Magnúsar
Péturssonar píánóleikara, en
hann samdi einnig tónlistina.
Óneitanlega gætti nokkurrar for-
vitni gesta um sviðsetningu þessa
sígilda verks, vitandi að aðbún-
ingur allur er af mjög skornum
skammti þar á staðnum til hvers
konar uppfærslu á leikformi.
Óþarfi var að hafa vangaveltur
vegna þessa. Tjaldið var dregið
frá sviðinu og i ljós kom fríður
hópur barna á aldrinum 8—14
ára. Þegar aðalpersónur höfðu
sitt að segja tóku þær sig úr hópn-
um og gengu fram á sviðið og
næsta furðulegt hvað hægt er að
ná góðum árangri með þessum
hætti, en til þess þarf sérstaka
samvinnu milli stjórnanda og
flytjenda, sem ekki virtist nokkuð
á skorta þarna, öllu skilað með
prýði. Ástæða er til að nefna hér
Laufeyju Gylfadóttur, sem lék
litlu stúlkuna áberandi vel.
Næsta atriði á söngskránni var
einsöngur. Þóra Guðmundsdóttir
alt söng „Sofðu, sofðu góði“ eftir
Sigvalda Kaldalóns og Guðmund
Guðmundsson og „Myndin þin“
Eftir Eyþór Stefánsson og Gisla
Ólafsson. Þá söng Halldór Karls-
son bariton „Abba labba lá“ eftir
Friðrik Bjarnason og Davíð
Stefánsson. Þá var gert hlé.
Á síðari hluta hljómleikanna
var fluttur þáttur úr barnasöng-
leiknum „Betlarabrúðkaupið"
eftir Cesar Bresgen „Rumm plata
plan — Tunnan veltur" og söng
þá allur kórinn sem varð að tví-
endurtaka verkið, svo voru mót-
tökur góðar. Eftir að hafa heyrt
Wienersangerknaberne í Oslo, þá
er þar helzt samanburður hvað
flutning snertir og engu við að
bæta. Raddfegurð eigum við ís-
lendingar, ef rétt er með farið,
sem þarna var gert.
Næst á söngskránni var þrí-
söngur (tresett) „Donna nobis
pacem“ eftir Eyþór Stefánsson,
sem var flutt af Ágústu Ágústs-
dóttur sópran, Þóru Guðmunds-
dóttur alt og Halldóri Karlssyni
baritón, mjög áheyrilegt. Því
næst söng Ágústa þrjú lög, „ís-
lenzkt vögguljóð á Hörpu“ eftir
Jón Þórarinsson, „Du bist wie
eine blume“ eftir Schumann og
,,Du bist die ruhe“ eftir Schubert.
Söngur Ágústu vakti frá upphafi
allra athygli. Tónblær, meðferð
öll á verkunum ásamt fágaðri
framkomu var hrífandi, sama má
segja um Fríðu Lárusdóttur, sem
lék með af miklum næmleik og
djúpum skilningi, svo að þeirra
þáttur beggja verður ógleyman-
legur þeim er á hlýddu. Þessi
frumraun Ágústu er ekki aðeins
stór heiður fyrir hana sjálfa, held-
ur ber hún einnig kennara henn-
ar, Guðmundu Elíasdóttur, fagurt
vitni.
Þessum hljómleikum lauk með
því að fluttur var útdráttur úr
lokaþætti „Gullna hliðsins" eftir
Pál ísólfsson og Davið Stefánsson
í samantekt Magnúsar Pétursson-
ar. Kynnir var Jón S. Þórðarson.
Um þessa uppfærslu má segja að
hún færi fram úr öllum vonum.
Það athyglisverðasta var, hvað
börnin voru samtaka og leikurinn
gekk snurðulaust þar sem verk-
Framhald á bls. 16
Fréttabréf úr Þórsmörk
Þórsmörk 11. júlí 1976.
í dag komst hitinn upp í 21
stig, enda glaða sólskin. Að
undanförnu hafa skipst á skin
og skúrir. Hiti á daginn hefur
verið frá 10 — 24 stig og um
nætur 5 — 12 stig. Skógurinn
er að mestu laus við maðk og
lús og því mjög fallegur. Hann
er líka í örri framför, því þar
sem sáð hefur verið í uppblást-
ur, og það er víða, eru litlu
birkiplönturnar alls staðar að
stinga kollinum upp úr sinunni
sem veitt hefur þeim skjól
fyrsta árið.
Varla er hægt að segja að hér
finnist forarblettur, jafnvel þó
mikið rigni þar sem allt er vafið
grasi. Þó er víða sárt að sjá
hvernig snjóþyngsli hafa brotið
niður stór og falleg tré og þarf
víða hendi til að taka við að
fjarlægja þau föllnu, einkum
þar sem þau valda skaða á
næstu trjám.
Mannmargt hefur verið hér
að undanförnu, þó mest um
helgar, en tvær þær siðustu
hafa verið 800 — 900 manns frá
föstudagskvöldi til seinnipart
sunnudags, en þá fara flestir.
Gönguferðir eru almennar
jafnvel þó ekki viðri alltaf sem
best og búa menn sig þá bara
eftir veðrinu. Þær eru jafnvel
ekkert almennari þegar sólin
skín, því þá leggjast svo margir
í sólbað upp um allar hlíðar.
Árnar eru slæmir farartálm-
ar, einkum í hitum og þegar
mikið rignir. Þó er víða hægt að
finna sæmileg vöð á þeim, en til
þess þarf helst bæði vöðlur og
prik, þvf straumþungi er mikíll.
Einnig mætti benda óvönum á
að alltaf skal aka á ská undan
straumi svo ekki er hægt að
nota sama vað fram og til baka
og því nauðsynlegt að finna
annað vað þegar heim er farið.
Vöðin sem stóru bílarnir nota
erú ekki ávallt hagkvæmust
fyrir jeppana því þau eru oft
svo djúp, enda þola þeir meira
dýpi og meiri straum á hlið
vegna hæðar og þyngdar. Flest-
ir þeir jeppar sem hafa fest sig
f ánum í sumar virðast hafa
haft Bakkus með við stýrið
enda drykkjuskapur alialmenn-
ur hér um helgar og má rekja
obban af óhöppum til hans.
Ekki er þó sú ástæðan þegar
rúturnar hafa fest sig, heldur
mun ástæðan vera oftrú á þessa
stóru bila, eða skakkt vað.
Misbrestur vill verða á að
menn hreinsi vel tjaldstæði sín
þegar tekið er saman. Einkum
er það áberandi þar sem mikið
vín hefur verið haft um hönd.
Ekki er það þó nein algild
regla, þvi flestir eru allsgáðir
þegar tekið er saman. Einkum
er áberandi hvað sígarettureyk-
ingamenn skilja sóðalegar við
en aðrir, það gera stubbarnir,
en þá þarf að tína saman eins
og annað rusl. Bæði er ljúft og
skylt að geta þess einnig að
obbinn af fólki hreinsar með
sóma sitt tjaldstæði og næsta
umhverfi og kann vel að meta
það þegar það kemur að setjast
að í hreinu og snyrtilegu um-
hverfi.
Vissi ég fyrr að Þórsmörkin
er fagur staður og stórbrotinn,
enda býður hún upp á marg-
breytilega náttúrufegurð. Bara
gilin og gjárnar á leiðinni inn í
Mörkina eru ævintýraheimur
út af fyrir sig ef menn nenna að
tölta inneftir þeim, hvað þá
þegar komið er f Mörkina
sjálfa. Þar geta vfst flestir eytt
a.m.k. vikunni og haldið vel
áfram án þess að sjá nema part
af því sem hægt er og vert er að
skoða.
Benda mætti fólki á, og þó
helst fararstjórum stórra hópa,
að hafa með einhver sjúkra-
gögn. Það er ekki óalgengt að
menn hrufli sig eða skrámi,
jafnvel brjóti sig. Flestar helg-
ar hefur þurft að fá sjúkrabíl
og nú síðast þyrlu frá varnarlið-
inu, er 82 ára gamall maður
Framhald á bls. 16