Alþýðublaðið - 08.10.1958, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 8. okt. 1958
AlþýðublaSiS
%
Ræða Guðmundar I, Gu5mundssonar utanríkisráðherra á allsherjarþinginu.
Herra forseti!
ísland hefur ekki tekið bátt
í allsherjarumræðum hér nokk-
ur undanfarin ár. Vig höfurn
hlýtt með athygli á alla þá,
sem hafa borið fram tiilögur
til lausnar á hinum margvís-
legu, alþjóðlegu vandamálum,
eða hafa flutt vegvilltu og
kvíðnu mannkyni heilræði eða
vísað því veginn. Sendinefnd
Islands hefur venjulega kosið
að gera grein fyrir afstöðu
sinni við meðferð hinna ýmsu
tnála í nefndunum, vel vitandi
það, að smáþjóðir eins og ís-
lendingar geta lítið lagt af
naörkum til að leysa í orði eða
á borði hin alþjóðlegu vanda-
mál, eða til að fjarlægja þá
miklu og geigvænlegu hættu.
sem vofir yfir öllu mannkyni
eins og sverð Damoklesar. Þa£
er verkefni stórveldanna ac
leysa slík stórmál. Þau eru oft
völd að þessum vandamálum
<og þau ein geta og verða af
leysa þau. Allt mannkynið
allar þjóðir heims, mannfólkic
allt, beinir sjónum sínum til
stórveldanna og krefst þess, að
þau jafni ágreiningsmál sín,
svo að mannkynið megi anda
<og lifa í friði og njóta frelsis
án ótta við tortímingu.
Að þessu sinni hefur ísland
forýna ástæðu til að láta rödd
sína heyrast hér í þinginu við
þessar almennu umræður, og
ég skal skýra vegna hvers
síðar.
Indverjar í Afríku.
— Við skulum fyrst líta á
nokkur af hinum 72 dagskrár-
atriðum þessa allsherjarþings.
Sum þeirra eru gamlir kunn-
íngjar, sem rædd hafa verið á
mörgum fyrri þingum, og þau
eru jafn óleyst og óleysanleg
nú í dag og þau voru fyrir
mörgum árum. Þetta á sérstak-
lega við um slík atriði eins og
meðferð Indverja í Suður-Af-
ríku, en það mál hefur verið
á dagskrá allsherjarþingsins
síðan 1946, og einnig dagskrár-
liðurinn um kynþáttastríðið í
Suður-Afríku, sem rætt hefur
verið um hér síðan 1952. ís-
lenzka sendinefndin hefur allt-
af verið á þeirri skoðun, að
allsherjarþingið eigi rétt á að
láta þessi mál til sín taka, og
að við verðum að finna lausn
éamkvæmt 55. grein. C lið,
stofnskrár okkar, þar sem all-
ar þjóðir innan S. Þ. heita því
að efla „almenna virðingu fyr-
ir og gæzlu mannréttinda og
frelsis fyrir alla án tillits til
ícynþáttar, kyns, tungu eða
írúarbragða.“ íslenzka þjóðin,
sem er öll af einum og sama
stofni á erfitt með að skilja
nokkra stjórnarstefnu eða fram
kvæmd, sem mismunar mönn-
aim vegna kynþáttar. Við vilj-
aim aðhyllast mannúð og vilj-
íum fylgja henni, og við leyf-
Um okkur enn að vona, að rík-
ísstjórn Suður-Afríku sjái það,
<að viturlegt er að endurskoða
Stefnu sína með það fyrir aug-
tum að útrýma óréttlæti til að
forðast alvarlegar afleiðingar
©g hættulegar deilur.
I, ' ;
Afvopnunarmálin.
Eins og undanfarin ár, mun
afvopnunarmálið nú í ár verða
©ðalefnið í • umræðum okkar.
ý.'f.VxýxV
iiendinefnd Islands hjá Sameinuðu þjóðunum: ^Guðmundur f. Guðmundsson utanríkisráðherra
í miðið. Talið frá vinstri: Thor Thors ambassador, Hans G. Andersen ambassador, Þórarinn Þór.
arinsson ritstióri og Pétur Thorsteinsson ambassador.
Frá því að S. Þ. hófu verulega
síarfsemi sína árið 1946, hafa
þær ætíð látið sig miklu skipta
afvopnunarmálin — eða rétt-
ara sagt það að draga úr víg-
búnaðinum. Þetta mál hefur
verið á dagskrá sérhvers hinna
12 undanfarna þi.iga. Það hef-
ur verið rætt þar mánuðum
saman. í meira en heilt ár sam-
tals hefur málið verið rætt í
ahsherjarþinginu einu þessi
undanfarin 12 ár, en þar við
bætast svo allir þeir mánuðir,
sem hinar ýmsu afvopnunar-
nefndir hafa átt í meðferð
málsins. Mikill fjöldi álykt-
ana, þar sem fram hafa komið
frómar og fallegar óskir um
minnkun vígbúnaðar, um að
draga úr viðsjám í alþjóðamál-
um, hefur hlaðist upp ár eftir
ár. Heil biblía góðs ásetnings.
En því miður, árangur hefur
enginn sézt ennþá. Vígbúnað-
arkapph’aupið hefur haldið á-
fram, það hefur aukizt og
magnast. Nýjar og stöðugt
stórvirkari drápsvélar hafa
verið fundnar upp. Það er vit-
að, að á árunum 1948—1956
höfðu þjóðir heimsins eytt
meira en 420 billjónum dollara
í vígbúnað, og árið 1957 voru
hernaðarútgjöldin talsvert yf-
ir 100 billjón dollara. Allur
heimurinn undrast nú og spyr,
hvert er verið að teyma okkur,
hvert er leiðinni haldið, hvað
kemur næst?
Nokkur orð.
Ég vil þó með ánægju við-
urkenna þáð, að undanfarna
mánuði hafa spor verið stigin
fram á við á leiðinni til aukins '
skilnings og samvinnu meðal
stórþjóðanna. Ég á hér við þrjú
atriði. Hið fyrsta er ráðstefnan!
í Genf, þar sem mættir voru
sérfræðingar frá 8 þjóðum, þar
á meðal frá Bandaríkjunum og
Sovétríkjunum, til að kynna
sér tæknilega möguleika um
brot á eftirliti gegn væntan-
legu samkomulagi um frestun
kjarnorkusprenginga. Sérfræð-
ingarnir urðu á einu máli um
það hvers krafizt væri til þess
tæknilega, og létu í ljósi þá
skoðun, að eftirlit með kjarn-
orkusprengingum væri kleift
og æskilegt. Þetta ætti að geta
gefið auga leið fram á við. Ann
að atriði er það, að stórveldin
hafa orðið sammála um að
stórveldin hafa orðið sammála
um að koma saman í Genf hinn
31. október til þess að ræða um
frestun á kjarnorkusprenging-
um. Þess er að vænta, að eng-
inn pólitískur hráskinnaleikur
verði látinn hindra það, að
þessi ráðstefna fari fram, né
það, að samningsmennirnir nái
viðunandi árangri.
Þriðja vonarglætan er sú, að
stórveldin hafa ennfremur á-
kveðið að senda sérfræðinga til
Genf hinn 10. nóvember til
þess að ræða um leið til að fyr-
irbyggja skyndilega hernaðar-
árás. Allt þetta eru spor í rétta
átt og vísa veginn fram á við.
Það virðist svo, að heppilegasta
leiðin til þess að koma á sam-
vinnu og ryðja úr vegi póli-
tískum hindrunum sé sú, &ð
vísindamenn heimsins og sér-
fræðingar kryfji málefnið fyrst
til mergjar sjálfir og undirbúi
grur.dvöllinn fyrir stjórnmála-
mennina ti.1 að koma saman og
halda viðræðunum áfram. Það
var leitt að síðasta allsherjar-
þingi skyldi Ijúka svo, að af-
vopnunarnefnd þingsins varð
ós'arfhæf. Við ættum að reyna
á allan hátt að ná samkomu-
lagi um meðferð hins þýðing-
armikla máls um afvopnun nú
á þessu þingi, og gjöra ráðstaf-
anir til þess að afvopnunar-
nefndin gæti hafið fundi sína
að nýju, en slíkir fundir væru
gagnslausir og tilgangslausir
nema öll stórveldin væru þar
viðstödd, og væri þá heppilegt
að fleiri ríki sætu slíka fundi
til aðstoðar og væntanlega til
leiðbeiningar. Allur þessi und-
irbúningnr afvopnunarnefnd-
arinnar gæti svo einhverntíma
síðar leitt til funda hinna æðstu
manna heimsins, og jafnvel
komið frá slíkum fundi ein-
hver trygging um friðsamlega
framtíð og vinsamlega sambúð
allra þjóða heims. íslenzka
sendinefndin fylgist með ó-
skiptri aihygli með öllum
samningum um afvopnun, og
hún hefur aðeins eina ósk fram
að bera í þessu máli, og það er,
að stig af stigi og eins fljótt
og auðið er megi mannkynið
frelsast út úr vígbúnaðarkapp-
hlaupinú og búa sér framtíð
öryggis og frélsis án ótta og
kvíðboga.
Alþjóðlegt „slökkvi-
Iið“.
Hvað það snertir að koma á
friðsamlegu viðhorfi í heimin-
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefur nú fen gið textann af ræðu þeirri, sem Guð-
j mundur í. Guðmundsson utanrikisráð herra flutti hinum í almennu stjórn-
j málaumræðum í New York. í fyrri hl uta ræðunnar, sem blaðið birtir í dag,
j gerði ráðherrann ýmis vandamál heim sins að umræðuefni og lýsti viðhorf-
l um íslendinga til þeirra. f síðari hluta ræðunnar, sem blaðið mun birta á
* morgun, fjallar hann eingöngu um la ndhelgismálið.
um, þá álítum við að gæzlulið
lameinuðu þjóðanna gæti haft
niklu hlutverki að gegna. Við
dituni það ekki nauðsynlegt.
’-ð sérstakt gæz’ulið innan S.
sé sett á laggirnar sem föst
ilþjóðleg stofnun, heldur teíj-
Jm við nægilegt, að ákveðnar
hersve.íir séu hafðar til taks
'ajá ýmsum þjóðum ,og urmt sé
;ð kalla til þeirra, er vanda
ber að höndum, og þörf er á,
að áliti Sameinuðu þjóðanna.
.4 þennan hátt mundi hið nýja
gæzlulið Sameinuðu þjóðanna
vera einskonar alþjóðlegt
slökkvilið, sem ætti að koma í
veg fyrir, að smáskærur og
innanlandsdeilur brjótist út og
yrðu að alþjóðlegri baráttu.
eða jafnvel leiddu til styrjald-
ar ófarnaðar. Við verðum allt-
af að hafa það í huga, að hvaða
skærur sem brjótast út, og hvar
sem er á hnettinum, geta í okk-
ar samanþjappaða heimi orðið
að mikilli styrjöld. í viðleitni
okkar til að komast hjá bar-
dögum megum við ekki glevma
því, að mörgum fyrri styrjöld-
um í heiminum hefði verið
hægt. að komast hjá með þolin-
mæði, nmburðarlyndi og stö'5-
ugri samningaviðleitni, og enn-
fremur skulum við minnast
þess, að allar þjóðir eru bundn-
ar af ákvæðum sáttmála S. Þ.,
en þar segir í 2. grein, máls-
liðum 3 og 4, að öll ríki verði
að heita því ,,að jafna alþjóð-
legar deilur á friðsamlegan
hátt“ og „að forðast í sambúð-
inni við aðrar þjóðir að beita
valdi eða hóta því, gegn frið-
helgi lands eða stjórnmálalegu
sjálfstæði nokkurs lands.“ Það
virðist því, að þegar þessi há-
tíðlegu loforð eru athuguð
verði talsvert ósamræmi í því,
að stóru þjóðirnar og svo marg
ar aðrar skuli eyða mestum
hluta fjármagns síns árlega til
þess að byggja upp hervald og
leggja á herðar sér hin stór-
felldustu hernaðarútgjöld, sem.
nú á tímum miða aðallega að
því að finna hin geigvær.leg-
ustu tæki til eyðileggingar og
útrýmingar.
Bætt kjör.
ÞaS er vissulega svo augljóst
hversu stórkosílegar kjarabæt-
ur mætti veita öllu mannkyn-
inu ef byrðum vígbúnaðarins
væri létt af að einhverju leyti,
þótt ekki nema litlum hluta
af hernaðarútgjöldunum væri
beint til friðsamlegra og mann-
úðlegra framkvæmda víðs veg-
' ar um heiminn. Á þann veg
væri unnt að bæta lífskjörin,
sérstaklega í hinum fátækari
löndum, þar sem fólkið hefur
orðið að fara á mis við svo mik-
ið af lífsins gæðum. Atvinnu
mætti stórauka, menntun og
menning umundi fleyta fram,
og velfarnaður fólksins mundi
tryggður. Sendinefnd íslands
hefur ætíð hér á þinginu látið
í Ijósi tryggð við slíka hug-
sjón, enda þótt við kunnum
að hafa lítið öðrum að miðla.
En sérhver þjóð, hvort sem
hún er stór eða lítil ,hefur
fyrst og fremst þá skyldu á
herðum sér að skapa traust
þjóðfélag heima fyrir og að
tryggja hverjum þegni sínum
viðunandi lífskjör, og á þann.
veg geta einnig smáþjóðimar,
Framhald á 8. síðu. :