Morgunblaðið - 12.01.1977, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. JANUAR 1977
S jö milljón konur
misstu fyrst vinn-
una við samdrátt
er á aðstöðu karla og kvenna er
það samt svo, að almennt má
segja að konur geti valið milli
25 starfa, en karlmenn milli 300
starfa.
En það er ekki aðeins skortur
á tækifærum, sem veldur mörg-
um konum erfiðleikum. Þar
kemur einnig menntunarskort-
urinn til. Niðurstöður rann-
sókna, sem nýlega voru gerðar I
Frakklandi leiddu i ljós, að
tæplega helmingur þeirra
kvenna sem voru atvinnulausar
höfðu hætt skólanámi sextán
ára gamlar eða jafnvel ennþá
yngri.
Það er eftirtakanlegt, að ýmis
störf sem áður voru sérgreinar
karlmanna, en einhverra hluta
vegna gefa nú ekki eins góða
tekjumöguleika og áður, eru nú
skyndilega talin vera við hæfi
kvenna. Þetta á til dæmis við
um fatasaum. Störf þar sem
vænta má glæstrar framtfðar
eru hinsvegar ennþá yfirleitt
öll á sérsviði karlmanna. Þegar
tölvutæknin kom fyrst til störf-
uðu margar konur við forskrift-
ir, en þegar þessi störf urðu
betur launuð og þar sköpuðust
betri möguleikar á að hækka í
starfi, þá fór strax að bera á því
að þessi störf þættu ekki eins
við hæfi kvenna. I mörgum til-
vikum er það svo nú, að konum
er beinlínis ráðið frá þvi að
fara að starfa á þessum vett-
vangi.
I þessari bók, sem að ofan er
getið, eru fjórtán greinar eftir
höfunda úr ýmsum hlutum
heims, og allir halda þeir því
fram að á öllum stigum samfé-
lagsins sé stöðugt verið að taka
ákvarðanir er varði konur, án
þess að þær séu hið minnsta
spurðar álits. Því er mælt með
þvl að konur eigi sina fulltrúa í
öllum nefndum og ráðum sem
annast samning og ákvarðana-
töku, ekki aðeins á vinnumark-
aðinum og I einstökum fyrir-
tækjum heldur einnig i skólum
og menntastofnunum.
TALIÐ ER að samdráttur und-
anfarin ár i iðnvæddu löndun-
um hafi valdið því að um sjö
milljónir kvenna hafi misst at-
vinnuna, að því er segir í
skýrslu sem tölfræðideild Al-
þjóða vinnumálastofnunarinn-
ar birti fyrir fáeinum vikum.
Þessi skýrsla er byggð á upplýs-
ingum, sem fengnar voru frá 18
löndum í Vestur Evrópu,
Bandaríkjunum, Kanada, Jap-
an, Ástralíu og Nýja Sjálandi.
Konur eru um 40% þeirra
sem atvinnulausir eru í þessum
löndum, en eru þó ekki nema
35% vinnuaflsins. Með örfáum
undantekningum sýna tölurnar
fram á það, að konunum er yfir-
leitt sagt upp á undan karl-
mönnunum. I Svíþjóð var það
til dæmis þannig i júní, að
helmingur allra þeírra, sem
voru á atvinnuleysisskrá, voru
konur. I Belgíu voru helmingi
fleiri konur atvinnulausar en
karlar. I Frakklandi fjölgaði at-
vinnulausum körlum frá því í
mai 1975 og þar til í mai 1976
um rúmlega 26 þúsund, en á
sama tima fjölgaði atvinnulaus-
um konum um 88 þúsund. I
Japan er talið að fjölmargar
konur hafi „dregið sig í hlé“,
eins og það er orðað. Með öðr-
um orðum, hætt að vinna og
láta ekki einu sinni skrá sig
atvinnulausar.
Þegar atvinnuástandið fer
svo batnandi á nýjan leik, þá
hefur það sýnt sig að körlum er
það auðveldara en konum að
komast f vinnu eftir að hafa
gengið atvinnulaus. Það er ekki
bara að konurnar séu með þeim
fyrstu, sem sagt er upp, heldur
eru þær lfka með þeim siðustu
sem eru endurráðnar.
Frá þvi í júlí 1975 til jafn-
lengdar 1976 var það þannig í
Vestur-Þýzkalandi, að hlutfall
kvenna á meðal hinna atvinnu-
lausu hækkaði úr 44 prósent í
50 prósent á þessu tímabili. At-
vinnulausum konum fjölgaði á
þessu timabili um 107 þúsund,
en á sama tíma fækkaði at-
vinnulausum körlum um 17
þúsund.
Svipuð hefur þróunin verið í
Bandarikjunum. Frá þvi í ágúst
1975 og þar til í ágúst 1976
fækkaði atvinnulausum körlum
um 425 þúsund en atvinnulaus-
um konum fjölgaði hins vegar
um 80 þúsund.
Hvað Bretland snertir þá var
það þannig á tímabilinu frá því
í júlí 1974 til júlí 1975 að at-
vinnulausum körlum fjölgaði
um 64 prósent. Hjá kvenfólki í
Bretlandi varó aukningin á
þessu sama tfmabili hinsvegar
127 prósent. Næsta ár þar á
eftir varð heldur minni aukn-
ing en munurinn hélst, — 37
prósent hjá körlum, 94 prósent
hjá konum.
Skortur á menntun
og tækifærum
Það sem gerir það að verkum,
að velflestar konur lenda 'í
keimlikum störfum byggist á
þróun, sem hefst snemma á
skólaskeiðinu, að þvi er segir i
nýrri bók frá ILO, „Women
Workers and Society". Skóla-
kerfið mótar það strax f upp-
hafi talsvert I hvaða störf kon-
ur fara.
í Svíþjóð þar sem verulegt
átak hefur verið gert til að
breyta þessu og jafna þann
mun sem þarna hefur verið og
„Marco Polo”
vorra daga stadd-
ur í Reykjavík
ANDRÉ Brugiroux, land-
könnuðurinn franski, sem
nefndur hefur verið „Marco
Polo" vorra daga, er nú
staddur í Reykjavik til að
sýna kvikmynd um ferðir sín-
ar og skýra frá reynslu sinni á
ferðalagi uppgötvana og æv-
intýra um 135 lönd eða sam-
tals 400.000 km, er tók hann
átján ár.
André Brugiroux er höfundur
frönsku metsölubókarinnar „La
terre n'est qu’un seul pays"
eða Jörðin er aðeins eitt land
Hann var sautján ára þegar
hann yfirgaf Paris með tvö dali
í vasanum í þeim tilgangi að
breyta draumi slnum I veru-
leika, sem var að ferðast kring-
um hnöttinn, ekki sem ferða-
maður I þess orðs merkingu
heldur til að fræðast um mann-
kynið, eðli þess og háttu. Að
loknum niu árum I ýmsum
Evrópulöndum, þar sem hann
lærði fimm tungumál og eftir
þriggja ára dvöl I Kanada til að
safna fyrir ferðakostnaðinum,
hóf hann ferðalagið með það i
huga að uppgötva heiminn
upp á eigin spýtur
Hann ferðaðist sem „putta-
lingur" á ölfum hugsanlegum
farartækjum og lifði spart i sex
ár. Á öllum þeim tima gisti
hann aðeins eina nótt á hóteli
og var það í Moskvu. Brygiroux
ferðaðist um þvera og endi-
langa Ameriku, eyjarnar I
Kyrrahafinu, Suð-austur Asiu,
Siberiu, Austurlönd nær, Ind-
land, íran og Afriku.
í kvikmynd þeirri, sem hann
ætlar að sýna íslendingum,
ferðast áhorfendur með honum
til Alaska þar sem kuldinn er
45 gráður fyrir neðan frost-
mark, eyðimerkur Ástraliu, þar
sem er 60 stiga hiti. í myndinni
er einnig að sjá hausaveiðara i
Borneo, Búddamunka ( Ban-
*
Kirkja Oháða safnaðarins:
Fékk fullkomin
hljóðupptökutæki
UM hátfðarnar voru tekin f notk-
un hljóðupptökutæki f kirkju
Óháða safnaðarins.
Tækin eru að sögn hin vönduð-
ustu og eru gjöf frá Kvenfélagi
safnaðarins. Við aftansöng á
gamlárskvöld voru hljóðupptöku-
tækin formlega afhent og var
meðfylgjandi mynd tekin við það
tækifæri. Það er frú Álfheiður
Guðmundsdóttir, formaður
kvenfélagsins, sem afhendir tæk-
in formanni safnaðarins Sigurði
Magnússyni.
Fram kom við þetta tækifæri,
að með tilkomu þessara nýju
tækja skapast góðir möguleikar
fyrir tal- og tónupptökur, en
kirkja safnaðarins er vel fallin til
hverskonar tónleikahalds sökum
góðs hljómburðar, að þvf er segir í
fréttatilkyningu.
Formaður safnaðarins lét þess
getið, að þessi gjöf væri aðeins
lítill hluti þess sem kvenfélags-
konurnar hefðu lagt af mörkum
til kirkjunnar. Þær væru jafnan
burðarásinn í safnaðarstarfinu
þegar kæmi til meirihattar fram-
kvæmda.
Að því er bezt er vitað munu
þessi tæki hin fyrstu sinnar teg-
undar í fslenzkri kirkju.
Órn og Órlygur:
íslenzk verkalýðs-
hreyfing 1920—1930
,(JT Er komið ritið Islenzk verka-
lýshreyfing 1920—1930 eftir Svan
Kristinsson lektor. Ritið er annað
verkið í ritröðinni Islenzk þjóð-
félagsfræði sem Félagsvisinda-
deild Háskóla Islands og Bókaút-
gáfan Örn og örlygur standa að.
Ritið Islenzk verkalýsðhreyfing
skiptist í tvo meginhluta. I fyrri
hlutanum er fjallað um efnahags-
grundvöll og verkalýshreyfingu,
m.a. atvinnuhætti og stéttir og
atvinnuástand við sjávarsíðuna. I
siðari hlutanum er fjallað um bar-
áttu verkalýðshreyfingarinnar
m.a. hugmyndafræði, viðurkenn-
ingu á samningsrétti, kauptaxta,
rétti til vinnu, félagatal og verk-
föll. Ritið er 59 blaðsíður.
Innan skamms mun koma út
þriðja verkið í ritröðinni Islenzk
þjóðfélagsfræði. Ber það heitið
Tvær ritgerðir og er eftir Harald
Ólafsson lektor. Ritgerðirnar
fjalla um sálnahugmyndir, trú og
galdur.