Morgunblaðið - 05.02.1977, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. FEBRÚAR 1977
15
„Aðferðir Napóleons
voru beztar. Hann leysti
upp löggjafarþingin, og
það var hann sjálfur sem
valdi mennina sem
stjórnuðu honum.“
stundum. Ekki skil ég hvers
vegna de Gaulle vildi um fram
allt halda þjóðaratkvæöagreiðslu
um mál, sem voru í rauninni lítils
háttar.
Pompidou: Það er rétt hjá yður.
Ég réð honum frá því að efna til
þjóðaratkvæðagreiðslu. Kosn-
ingaefnið skipti hershöfðingjann
engu höfuðmáli. Honum var
fremur hugað, að vinna aftur
traust þjóðarinnar. En kosninga-
efnið, sem var lítilvægt, villti
menn af leið.
Maó: Þið eigið við vanda að etja
þar, sem franski kommúnista-
flokkurinn er. Við erum lítt hrifn-
ir af honum. Hann er mjög endur-
skoðunarsinnaður:
Pompidou: Sovézk blöð eru alltaf
að hafa eitthvað eftir honum
þessa dagana. Og heimsókn mín
til Kína er ekki alls ótengd því.
Maó: Já, viðbrögð Sovétmanna
eru nokkuð öfgakennd. En hvað
snertir Nixon þá á hann óhægt
um vik vegna Watergatemálsins.
Við skiljum alls ekki fjaðrafokið,
sem orðið er af því máli.
Pompidou: Það skil ég ekki
heldur. Það eru allt of margir
tæknimenn og blaðamenn í
Bandaríkjunum. En ég held nú,
að málið verði leitt til lykta innan
tíðar.
Maó: Það hefur ekki verið minnzt
á það í blöðum hér í Kína.
Pompidou: Frönsku blöðin hafa
fjallað fremur lítið um það, óliku
minna en brezku og ítölsku blöðin
til dæmis. En þetta mál hefur
valdið Nixon erfiðleikum í skipt-
um við þingið. Þingið var
einangrunarsinnað fyrir.
Maó: Sú einangrunarstefna er
skaðvænleg Evrópumönnum; hún
er ekki jafnískyggileg okkur Kín-
verjum.
Pompidou: Því sagði ég Nixon,
þegar við hittumst á íslandi, að
bandarískt herlið yrði að vera um
kyrrt i Evrópu. Hann hafði ekki
borið þá ósk upp við mig. Ég bar
þetta upp fyrirvaralaust —
honum til hjálpar. Ekkert er til
ævinlegrar frambúðar. En eins og
stendur kemur dvöl herliðsins að
gagni.
Maó: Rétt er það. En hvað er að
frétta af samningaviðræðum um
fækkun í herliðinu? Haldið þér,
að einhver árangur verði af
þeim?
Pompidou: Við Frakkar tökum
ekki þátt í þeim.
Maó: Að sjálfsögðu ekki. Þeir
vilja nefnilega, að þið dragið úr
herbúnaði og minnkið við ykkur
karnorkuvopn. '.. . Vilja Banda-
ríajamenn í raun og veru
einangra sig? Það er mér til efs.
Pompidou: Bandaríska ríkis-
stjórnin vill það áreiðanlega ekki.
Maó: Bandaríkjamenn skárust
mjög seint í leikinn i heims-
styrjöldunum báðum. En þeir
skárust nú samt í leikinn. Þeir
hafa ekki fylgt einangrunarstefn-
unni í verki.
Pompidou: 1 seinni heims-
styrjöldinni var á þá ráðizt. En
þess ber einnig að minnast, að
Roosevelt stefndi að því, að þeir
skærust i leikinn.
Maó: Þá voru demókratar í stjórn.
Pompidou: Já. En í Bandarikjun-
um skiptir mestu máli, að ein-
hverjir hafi full völd. Skiptir
minna máli hvort eru demókratar
eða repúblikanar. Og auk þess var
dr. Kissinger meðal ráðgjafa
Kennedys forseta.
Maó: Kissinger þykir gaman að
skýra málin fyrir manni. Tillögur
hans eru oft ekki sérlega gáfuleg-
ar. . . Á tímum fjórða lýðveldisins
franska urðu stjórnarskipti á
hverju ári.
Pompidou: Jafnvel Frakkar sjálf-
ir áttu fullt í fangi að fylgjast með
þvi, hver var forsætisráðherra
hverju sinni.
Maó: Napóleon kunni til verka.
Hann sleit öllum þingum og sam-
kundum, og hann valdi sjálfur
menn til aðstoðar sér við stjórn-
ina.
Pompidou: Það væri erfitt að
koma þvi við nú á dögum. Fólk er
lengra komið nú en þá var og
óhugsandi, að það setji allt traust
sitt á einn mann.
Maó: Kínverjar reyndu þing í
gamla daga. En menn urðu að
vera ríkir til þess að verða kjörnir
á þing. Þannig er því líka háttað í
Bandaríkjunum, að kjör manns
kostar margar milljónir dollara.
Pompidou: Það er meira hóf á
þessu í Frakklandi. Við erum
ekki sérlega auðugir að fé og það
gefst aldrei vel að hafa peninga
með í ráðum. Og peningar skipta
aldrei höfuðmáli í okkar kerfi
vegna þess, að þjóðin þekkir full-
trúa sína. Auk þess er Frakkland
minna en Bandaríkin. í Kína og
Bandaríkjunum, til dæmis, er
mjög örðugt að komast í kynni við
alla kjósendur.
Maó: Segið mér — hve margir
voru Frakkar í stjórnarbylting-
unni og á tímum Napóleons?
Pompidou: Á þeim tima voru
Frakkar fjölmennastir þjóða í
Evróþu; þeir voru 25—30 milljón-
ir talsins, og fleiri en Rússar. En
það dró úr mannfjölgun í Frakk-
landi á 19. öld.
Maó: Og hve margir eru Frakkar
núna?
Pompidou: 55 milljónir. Yður
hlýtur að þykja það harla lítið.
Maó: Þið eruð þá jafnmargir og
Bretar. Það er annars gott til þess
að vita, að Bretar eru komnir i
Efnahagsbandalagið.
Pompidou: Já, það finnst mér
líka. Við erum að reyna að treysta
böndin milli Breta og meginlands-
ríkjanna. En mig langar, fyrir
mitt leyti, að spyrja yður um
mannfjölgunina í Kína. Tölurnar,
sem við vesturlandamenn fáum
hlaupa yfirleitt á 100 milljónum.
Maó: Jafnvel ég veit ekki fólks-
fjöldann upp á hár. Ég er ekki
viss um það, að Kínverjar séu
orðnir 800 milljónir. Ég dreg jafn-
vel í efa, að við séum orðnir 700
milljónir. Af manntölum virðist,
að Kinverjum fjölgi æ. Hins vegar
virðist jafnframt af þeim, að upp-
skera minnki æ. En ég skal taka
nokkur dæmi um manntölin
hérna. Þegar afar og ömmur
deyja eru nöfn þeirra ekki
strikuð út í skrám; þetta er eink-
um algengt í sveitum. Og ófáir
eru skráðir oftar en einu sinni.
Þeir hafa þá flutzt búferlum, en
nöfn þeirra ekki verið tekin af
skrá þar, sem þéir bjuggu áður. . .
Pompidou: Um uppskeru get ég
sagt það, að franskir bændur eru
alveg jafnséðir í því efni og bænd-
ur í Kína. Þeir hneigjast alltaf til
þess að gera minna úr uppskeru
en efni standa til.
Maó: Bændur f Kína stinga undan
tíunda parti, að minsta kosti. En
ég er meðmæltur því. Ég læt það
kyrrt liggja. Þeir gætu reyndar
skotið fimmtungi undan. Vissu-
lega verður opinber uppskera
minni fyrir vikið — en kornið er
jafnmikið samt. Þess vegna ræð
ég yfirvöldum í sveitum oft að
taka ekki hart á því, er bændur
stinga einhverju undan af
uppskeru sinni. AfsKiptum
verður að stilla í hóf. Eruð þér
ekki sammála mér?
Pompidou: Jú, fyllilega. Ég er
sjálfur af bændaættum. Afi minn
var bóndi.
Maó: Við erum áhugasamir um
sögu Frakka, og einkum þó
frönsku stjórnarbyltinguna.
Franski sendiherrann talar
frönsku með áþekkum hreimi og
Robespierre og Napóleon.
Pompidou: Napóleon talaði með
ítölskum hreimi.
Maó: Já, og menn hlógu að
honum. Robespierré var lögfræð-
ingur.
Pompidou: Hann var ha>staréttar-
lögmaður. Hann var borgarastétt-
ar, en hugmyndir hans hins vegar
ekki. Einungis örfáir menn í
frönsku byltingunni voru úr röð-
um alþýðu. Jafnvel Marat, rót-
tækastur allra vinstri manna, var
læknir. En þessir timar voru
blómaskeið hugmynda.
Maó: Já, þetta voru miklir
umbrotatímar. Það var á þessum
timum, og fyrir áhrif F’rakka, að
lénsskipaninni var útrýmt annars
staðar í Evrópu. Fyrir meira en 20
árum, er ég var enn í Yenan, hitti
ég Rússa og spurði hann álits á
Napóleoni. Hann kvaðst bera
virðingu fyrir keisaranum. Og
jafnvel Marx og Engels þótti
nokkuð til um hann.
Pompidou: Já, ég veit það. En
Napóleon færðist geysilega mikið
í fang. Það var misráðið.
Maó: Hann var óvinveittur Bret-
um. Þess vegna setti hann á þá
verzlunarbannið. Það hefði hann
ekki gert ella.
Pompidou: Of margir eru hlynnt-
ir verzlunarbönnum. En við
Frakkar höfum haft eitt, að
minnsta kosti, upp úr hafnbönn-
um. Það er sykurrófan. Áður
fengum við aðeins reyrsykur frá
hitabeltislöndum. Nú eru sykur-
rófur ræktaðar hvarvetna i
Evrópu. Þetta er jafnvel orðið
þrætuepli okkar og Breta. En við
munum leysa þá þrætu einhvern
veginn.
Maó: Napóleon hefði ekki átt að
etja franska flotanum gegn þeim
brezka. Og þar að auki varð
honum á sú skyssa að fara her-
ferðir gegn Spánverjum og Rúss-
um. Annars byggðist öll hernaðar-
list hans á verzlunarbönnum.
Hann hefði kannski sloppið til
Bandaríkjanna, ef hann hefði
haldið aftur af flota sinum.
Pompidou: Hann var.ekki sérlega
góður flotaforingi.
Maó: Það var Nelson hinn ein-
eygði ekki heldur.
Pompidou: Hann kunni þó að
berjast. Þeir einir eru góðir hers-
höfðingjar og flotaforingjar, sem
sigra i orrustum.
Maó: Ekki er það nú alveg rétt.
Pompidou: Wellington var
enginn snillingur. Þó sigraði
hann Napóleon.
Maó: Við erum komnir á kaf í
mannkynssögu.
Pompidou: Já, en þaðan höfum
við dæmin, enda þótt hlutirnir
breytist vissulega.
Maó: Hún var misráðin, herferð-
in, sem Napóleon fór til Egypta-
lands með 30 þúsund manns.
Pompidou: Það voru leyndar-
dómar austurlanda, sem drógu
Napaóleon. Þeir drógu líka Alex-
ander mikla.
Maó: Alexander var ekki sérlega
mikill maður. Hann ætlaði alla
leið austur til Persíu. En hann dó
áður en hann komst þangað.
Hann dó ungur.
Pompidou: Já, hann dó 33 ára að
aldri.
Maó: Napóleon varð eldri en það.
Pompidou: Hann dó 52 ára
gamall.
Maó: Dó hann af krabbameini eða
ígerð?
Pompidou: ígerð. Slæmri igerð.
Áhangendur Npóleons héldu því
fram, að Englendingar hefðu
eitrað fyrir hann.