Morgunblaðið - 05.02.1977, Blaðsíða 39

s.
MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDA^GUR 5. TEBRUAR 1977
39
Steindór Steindórsson
járnsmiður - Minning
F. 14. apríl 1921.
D. 30. janúar 1977.
Steindór Steindórsson járn-
smiður varö bráðkvaddur hinn 30.
jan. sl. Hann hafði farið upp f
Fjall til að taka myndir fyrir sjón-
varpið en notaði jafnframt tæki-
færið til að njóta útivistar og
hollustu með barnabörnum sfn-
um. Sjálfur hafði hann á unga
aldri verið mikill skíða- og göngu-
maður, var t.d. i gamla Skíða-
staðafélaginu og hafði þvf sanna
ánægju af því að njóta fjallalofts-
ins með niðjum sinum. I þetta
skipti átti hann ekki afturkvæmt.
Þá kvaddi góður drengur of
snemma.
Steindór var sonur hjónanna
Steindórs járnsmiðs Jóhannes-
sonar Einarssonar frá Breiðs-
stöðum í Gönguskörðum og Sigur-
bjargar Sigurbjörnsdóttur. Hún
var öxndælingur að ætt, fædd á
Efstalandi. Móðir hennar, Þóra,
var yfirsetukona og gat sér sér-
stakt orð, þótt hún væri ólærð.
Hún var dóttir Björns á Féegg-
stöðum i Hörgárdal Benedikts-
sonar upprekstrarmanns Möðru-
vallarkirkju,
Móðir Steindórs eldra var
Guðbjörg Árnadóttir Guðmunds-
sonar Tómassonar frá Vindheim-
um f Skagafirði, en þeir
Guðmundur og Þorgrímur, faðir
Grims stórskálds, voru bræður.
Steindór járnsmiður eldri var
með bezt menntuðu mönnum f
sinni iðn hér á landi og hafði
stundað framhaldsnám í Dan-
mörku. I aprfl 1914 hóf hann
rekstur járnsmiðju hér á Akur-
eyri á Torfunefi bak við húsið
Hafnarstræti 90 unz hann byggði
nýtt verkstæði við Kaldbaksgötu
1928, þar sem það stendur enn.
Fljótt gætti þess hjá syni hans
Steindóri að snemma beygist
krókurinn að því er verða vill. Sjö
og átta ára vandi hann komur
sfnar f smiðjuna og 11 ára var
hann kominn á launaskrá. Að vísu
sem sópari og til að taka til, en
þetta var byrjunin. Sfðan kom það
af sjálfu sér að hann vann með
föður sínum og tók við rekstrin-
um. 6. nóv. sl. lifði hann svo þann
mikla gleðidag í lffi hvers sjálf-
stæðs athafnamanns að synir
hans tveir, Steindór Geir og
Sigurgeir, útskrifuðust sem
nemendur hans í plötu- og ketil-
smfði, reiðubúnir að taka þátt í að
byggja upp þessa litlu en rót-
grónu vélsmiðju með föður
sfnum. Þeir voru með stórhuga
verkefni í takinu og sáu fram á
bjartari tfma. Nú mun þriðji
ættliðurinn hrinda þvf f fram-
kvæmd, minnugur þess að
„sjaldan bautasteinar
standa brautu nær
nema relsi niður af nið.“
Steindór járnsmiður var óvenju
hagur maður og lék allt f höndum
hans. Hann var frábærlega vel að
sér f sinni iðn, og kunni glögg skil
á margvfslegum tæknibúnaði.
Þannig smiðaði hann allar vélar í
verkstæði sitt og sat aldrei auðum
höndum. Ef tóm gafst til hafði
hann nægar hugmyndir að vinna
úr. Það hafði líka verið svo, allt
frá þvf vélsmiðjan var stofnuð, að
nokkur áherzla var lögð á að gera
tilraunir með framleiðslu á ýms-
um nýjungum samhliða hinum
daglega rekstri og var árangurinn
f mörgum tilvikum góður.
Steindór Steindórsson var gjör-
hugull náttúruskoðari, einkum
þótti hann glöggur á háttalag
fugla og dýra, en einnig þekkti
hann vel til steina. Hann unni
útivist og gaf sig að hvers konar
veiðiskap. Hann var stofnandi og
fyrsti formaður Sjóferðafélags
Akureyrar og pantaði fyrsta segl-
bátinn norður hingað. Af sömu
rót var ugglaust runninn áhugi
hans á myndatöku hvers konar.
En í þeirri grein var hann með
ólíkindum vel að sér og átti m.a.
fyrstu kvikmyndaökuvél á Akur-
eyri. Framan af einbeitti hann sér
að myndum úr náttúrunni og var
mjög fundvís á skemmtileg og
falleg „mótfv“. Hann var kvik-
myndatökumaður Sjónvarpsins á
Akureyri frá fyrstu tfð og sl. vor
varð hann formaður Félags kvik-
myndatökumanna Sjónvarpsins.
Af einstökum verkefnum sem
eftir hann liggja má nefna lax-
veiðimynd fyrir Laxveiðifélagið
Strauma.
Steindór Steindórsson var
vænn drengur, grandvar og
prúður. Hann var dulur í lund en
kunni vel að meta glettni og
gamansemi. Heiðarleika hans var
við brugðið. Um skeið átti hann
dapra daga en reif sig upp úr
erfiðleikunum með hjálp AA.
Félagar hans þar segja að hann
hafi haft sérstakar mætur á
þessari málsgrein: „Við gerðum
rækilega og óttalaust reiknings-
skil f lffi okkar."
Steindór Steindórsson stóð við
þessi orð. Ófáar fjölskyldur á
Akureyri kveðja hann nú og
minnast þessa manns með klökk-
um huga sem svo mikið hafði
reynt, áttaði sig á elleftu stund en
mundi ávallt hversu tæpt hann
hafði staðið. Hann taldi aldrei
eftir sér að rétta bróðurh önd, ef
til hans var leitað og skipti þá
engu hverju var að sinna. í
lfkingamáli var hann mörgum sá
sterki járnsmiður sem braut
hlekki Bakkusar eða sá völundur
sem leysti þá hnúta sem Diónysos
reið. Þess er að vænta að minning
um hollvin komi f stað návistar
hingað til og hans starf verði ekki
til einskis.
Steindór Steindórsson var
kvæntur Guðbjörgu Sigurgeirs-
dóttur, vænni konu, og er hennar
söknuður mikill þvi að sólardagar
voru framundan. Þau áttu fjögur
börn, en barnabörnin eru orðin
sex.
Ég lýk þessum orðum með inni-
legri kveðju til ættingja og vina
Steindórs Steindórssonar. Þegar
ég heyrði fráfall hans fannst mér
bærinn minnka. Svo miklu sárari
er söknuður þeirra er nær honum
stóðu.
Halldór Blöndal
í dag verður Steindór Stein-
dórsson járnsmiður jarðsung-
inn frá Akureyrarkirkju, en
hann varð bráðkvaddur s.l.
sunnudag.
Steindór járnsmiður — en
þannig kynnti hann sig venjulega
— fæddist hér á Akureyri í svo-
kölluðu Gefjunarhúsi. Foreldrar
Steindórs voru Steindór Jóhanns-
son og Sigurbjörg Sigurbjarnar-
dóttir. Siðar fluttist fjölskyldan
að Gilsbakkavegi 1 og bjó þar f 8
ár. Eftir það fluttust þau f eigið
húsnæði að Strandgötu 51, en
sambyggð ibúðarhúsinu er vél-
smiðja Steindórs, sem nú er orðin
62 ára gömul.
Steindór var fjölhæfur smiður á
járn og einnig á tré. Vélsmiðja
Steindórs hefur alla tíð séð um
smfði á margs konar hlutum fyrir
bændur. Má þar nefna hinar
landsfrægu heyskúffur, sem voru
hafðar á sláttuvélum, fyrsta á
hestavélum, en síðar á traktor-
svélum. Var bygjað á þeim smíð-
um á tímum föður Steindórs.
Störfuðu þeir feðgar lengi saman,
en síðgr smfðaði Steindór marga
gagnlega hluti á eigin spítur. T.d.
mætti nefna flagýtur á traktora,
grindur í gróðurhús, klafabönd og
brynningartæki í fjós, sem fóru
um allt land, loftbrautir í slátur-
hús, allt járnverk f skip o.fl. o.fl.,
en það yrði of langt mál að telja
upp öll þau viðfangsefni, sem
Vélsmiðja Steindórs hefur ann-
ast.
Árið 1946 sigldi Steindór til
Svíþjóðar og dvaldi við nám í
Stokkhólmi um tima.
Steindór tók sfðan við rekstri
vélsmiðjunnar af föður sfnum
1949, en 1949, en framkvæmda-
stjóri fyrirtækisins varð hann
1951 og var það til dauðadags.
5 júlf 1945 kvæntist Steindór
eftirlifandi konu sinni,
Guðbjörgu Sigurgeirsdóttur, ætt-
aðri frá Reykjavfk. Þeirra börn
eru: Halldóra, gift Birni Jónssyni
málarameistara hér á Akureyri,
Sigurbjörg, gift Bernharði Stein-
grfmssyni auglýsingateiknara, en
þau eru búsett f Reykjavík, Stein-
dór Geir, en unnusta hans er
Anna Pétursdóttir og eru þau bú-
sett á Akureyri og yngstur er
Sigurgeir, en konuefni hans er
Rósa Gestsdóttir og eru þau einn-
ig búsett á Akureyri. Barnabörn
þeirra Guðbjargar og Steindórs
eru orðin 6 6. nóvember sl. út-
skrifaði Steindór heitinn sfðustu
nemendur sfna f plötu- og ketil-
smiði. Voru það synir hans, Stein-
dór Geir og Sigurgeir. Var það
stór dagur hjá Steindóri heitnum.
Veit ég sem þetta rita, að einlæg
von Steindórs heitins var sú, að
Vélsmiðja Stgjndórs yrði starf-
rækt enn um sinn.
Eitt af aðaláhugamálum Stein-
dórs heitins var ljósmyndun og
framköllun. T.d. útbjó hann fram-
köllunarvél, sem trúlega hefur
verið sú fyrsta sinnar tegundar
hér á landi, en þá mun Steindór
hafa verið rúmlega tvítugur.
Starfaði hann sfðan mikið fyrir
sjónvarpið við myndatökur eftir
að það kom til sögunnar.
Steindór hafði fjölmörg önnur
áhugamál. Hann hafði t.d. mikinn
áhuga á flugi og vantaði ekki
nema 3—4 tíma í. eirikaflug-
mannsréttindi. Hann starfaði
einnig mikið fyrir ýmis félaga-
samtök, svo sem: Rotary,
sjóstangaveiðifélagið o.fl., en sfð-
ast en ekki sfst fyrir AA-deildina
hér á Akureyri.
Steindór kom fyrst á fund hjá
AA-samtökunum f nóvember
1973. Sat hann eftir það alla fundi
deildarinnar þegar hann gat
komið því við og var staddur f
þænum. Við AA-félagar eigum
Steindóri mjög mikið að þakka.
Hann var einn af okkar ötulustu
félögum. Það eru margir, sem
byrjað hafa sfna göngu innan AA-
samtakanna með þvf að eiga við-
tal við Steindór. Hann rétti sína
hjálparhönd til fjölmargra
manna, sem áttu við áfengis-
vandamál að strfða. Skipti þá
engu hverju varð að sinna, ef
hringt var og einhver þurfti á
hjálp að halda, var Steindór jafn-
an reiðubúinn til að veita sína
einlægu hjálp. Ég ,sem þessar lín-
ur rita í nafni félaga okkar, fór
oft inn á heimili fólks, ásamt
Steindór þar sem Bakkus hefur
verið að leggja allt f rúst, en með
vel völdum orðum og rökréttri
hugsun Steindórs, var oftast hægt
að bæta úr þeim vandræðum, sem
áfengið veldur þeim, sem ekki
hafa hemil á drykkju sinni. Stein-
dór vann að þvi að með oddi og
egg, að áfengissjúklingum væru
ætluð 2—3 rúm á sjúkrahúsi, svo
hægt yrði að sinna þessum sjúkl-
ingum eins og öðrum algengum
sjúkdómstilfellum. Steindór
reyndi að fá almenning til að
skilja þennan sjúkdóm og viður-
kenna að um raunverulegan sjúk-
dóm væri að ræða, en ekki ein-
tóman ræfildóm.
Um vfða veröld er það læknis-
fræðileg staðreynd, að um sjúk-
dóm er að ræða, sem hægt er að
halda algerlega skaðlausum, t.d.
með AA-aðferðinni. Steindór
sannaði þetta kannski best með
árangri sfnum i AA-samtökunum.
Hann lýsti þvf yfir, að eftir sinn
fyrsta fund hafi sér gersamlega
horfið öll löngun í áfengi. Hann
vissi að eitt staup af víni var of
mikið fyrir áfengissjúkling og
30—40 staup o lítið. Hafði Stein-
dór miklar mætur á eftirfarandi
málsgrein: Við gerðum rækilega
og óttalaust reikningsskil í lffi
okkar.
Einnig trúði Steindór þvi, að
Framhald á bls. 27
verður haldin laugardag og sunnudag frá
kl. 2 — 6 að Suðurlandsbraut 14, bakhúsi.
Sýndir verða:

LADA 1200, LADA 1200 STATION,
LADA 1500 TOPAZ,
VOLGA, VOLGA STATION,
UAZ452 TORFÆRUBÍLL,
UAZ 469B TORFÆRUBÍLL.