Morgunblaðið - 08.02.1977, Blaðsíða 17

17
—..... ..... .......
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRUAR 1977
boðsdagsins, svo hann gæti unnið
fyrir sínu barnmarga heimili.
Ekki datt Marzelliusi i hug að
gefast upp eða flytja burt úr bæn-
um, eins og svo margir hafa gert á
ísafirði fyrr og siðar. Hann tók nú
til við bátaviðgerðir og smíðar að
nýju.
Árið 1934 verða straumhvörf í
lífi Marzelliusar, er Björgvin
Bjarnason, útgerðarmaður, réði
hann til að fara til Danmerkur til
að hafa eftirlit með byggingu 3ja
60 tonna vélbáta, sem Hugafélag-
ið á ísafirði var að láta dbyggja
þar. Var Marzellius tæpt ár í Dan-
mörku við þetta eftirlitsstarf, sem
hann leysti vel af hendi með mikl-
um ágætum, jafnfram þvi sem
það varð honum dýrmæt reynsla
og skóli í bátabyggingum. Einnig
náði hann i Danmörku í viðskipta-
sambönd, m.a. í eikarkaupum,
sem komu honum að miklu gagni
síðar.
Skömmu eftir heimkomuna fer
hann að byggja báta sjálfur og
árið 1939 stofnar hann fyrirtækið
M. Bernharðsson h.f., skipasmiða-
stöð, en sama árið lauk hann
smíði á vélskipinu Richard, sem
var 91 brútto smálest að stærð,
traustbyggt happaskip. Síðan hef-
ur M. Bernharðsson h.f., skipa-
smíðastöð byggt fjölmörg stór tré-
skip fyrir ýmsa aðila um land allt,
sem öll hafa reynst vönduð og
traust. Fyrirtækið hefur vaxið og
dafnað, komið sér upp myndar-
legri starfsaðstöðu til skipasmíða
og byggt dráttarbraut i Suður-
tanga, fyrir 400 smálesta skip.
Á síðari árum hefur Marzellius
hafið byggingu stálskipa, og er
m.a. nú I byggingu í söðinni ca 300
smálesta stálskip fyrir Einar
Guðfinnsson í Bolungarvík, sér-
byggt til línuveiða, en jafnfram
byggt til tog og loðnuveiða.
Auk skipabygginga hefur M.
Bernharðsson h.f. rekið verzlun
með hverskonar skipavörur og
annast alhlið viðgerðarþjónustu
fyrir báta og skip. Þetta mikla
þjónustufyrirtæki hefur um langt
árabil verið forsenda fyrir út-
gerðarstarfsemi á ísafirði og
raunar Vestfjörðum öllum.
En Marzellius hafði fleiri járn í
eldinum. Hann rak jafnframt
verktakastarfsemi, byggði ibúðar-
hús, lagfærði gömul hús, steypti
steinker til hafnargerða og vann
að hafnargerðum bæði á ísafirði
og viða á Vestfjörðum. Meðal ann-
ars byggði hann hafnarbakkann á
Neðstakaupstað á ísafirði.
Hvarvetna blasa við augum mann-
virki, sem hann hefur gert. Verk
hans tala á isafirði. Með miklu
stolti gat hann litið yfir farinn
veg og glaðst yfir miklu og far-
sælu æfistarfi.
Árið 1927 kvæntist Marzellius
eftirlifandi konu sinni Albertu
Albertsdóttur frá isafirði, sem þá
var ekkja með þrjú börn. Með
henni eignaðist hann 10 börn og
eru 8 þeirra á lifi, dugnaðar og
myndarfólk. Er Alberta mikil
myndar- og sómakona. Geta má
nærri að hlutskipti hennar hafi
oft verið erfitt með svo stóran
barnahóp, er þar við bættist mikil
gestagangur alla tið, en um
höfðingskap og risnu voru þau
hjón samtaka eins og í öllu öðru.
Kýnni okkar Marzelliusar hafa
staðið í þrjá áratugi og er vinátta
okkar jafn gömul. Við hjónin
byrjuðum búskap i húsi hans á
ísafirði og bjuggum þar í 15 ár.
Þar fæddust börnin okkar og
stigu sín fyrstu spor. Er þvi margs
að minnast frá þessum árum og
skemmst frá því að segja, að betra
sambýlisfólk er ekki hægt að
hugsa sér. Eigum við öll þaðan
ótal dýrmætar minningar, sem
aldrei gleymast. Þrátt fyrir annir
og erfið störf gaf Márzellius sér
jafnan tíma til að spjalla vinsam-
lega við börn, sem dáðu hann
mjög.
Marzellius var hraustmenni
mikið og vinnugarpur. Hann lagði
nótt við dag og vann oft margra
manna verk, ekki aðeins 8 klst. á
dag heldur oftast 15—16 klst.
Framkvæmda- og vinnugleði hans
var einstök. Fátt óx honum í aug-
um, ef um verklegar framkvæmd-
ir var að ræða. Hann var jafnan
reiðubúinn til starfs og þjónustu
á nóttu sem degi, ef á þurfti að
halda. Hin siðari ár mun hann
hafa verið vel efnaður maður, en
það breytti engu háttum hans.
Það var sannarlega mikið happ
fyrir ísafjörð, að hann varði sín-
um miklu starfskröftum þar alla
æfi. Án atorku hans og stórhugar
er vafasamt, að Isafjörður væri
nú einn þróftmesti útgerðar- og
fiskiðnaðarbær landsins.
Ég, kona mín og börn kveðjum
hann með söknuði og sendum
Albertu og fjölskyldunni allri
samúðarkveðjur.
Ásberg Sigurðsson.
Einn af mestu athafnamönnum
íslands er látinn. Marzelíus Bern-
harðsson, skipasmiður, ísafirði,
andaðist 2. þ.m. á áttugasta
aldursári. Með honum er horfinn
af sjónarsviðinu maður mikilla af-
reka. Hann var máttarstólpi sinn-
ar heimabyggðar og landskunnur
af verkum sinum.
Marzelius Bernharðsson var af
gamla skólanum. Hann var sjálf-
menntaður og varð að bjarga sér
sjálfur. Hann fór ungur að heim-
an úr sveitinni til sjós á ísafirði.
Veganestið var lítið í veraldlegum
fjármunum en þeim mun meira í
því sem mölur og ryð fá eigi
grandað. Marzelius hafði fengið í
vöggugjöf þá eiginleika sem öll-
um er ekki gefið. Dugnaður,
kjarkur og einbeitni hans voru
með ólíkindum. Ekki liðu nema
nokkur ár þar til hann var orðinn
af eigin rammleik einn helzti at-
vinnurekandinn á ísafirði. Hann
rak útgerð margra fiskiskipa og
umfangsmikla fiskverkun.
En skjótt skipast veður í lofti.
Innan tíðar hefir Marzelíus orðið
að láta af þessum atvinnurekstri.
Var honum skorinn svo naumur
stakkur af peningavaldinu að fá-
dæmi voru þá, ef ekki eindæmi,
og engum myndi til hugar koma
nú til dags. Þótt fyrirtækið yrði að
hætta rekstri, stóð það raunar fyr-
ir sínu. Þeim mun hastarlegri
urðu þessi málalok fyrir mann
eins og Marzelius, sem vildi gera
rétt og þoldi eigi órétt.
Margur maður myndi hafa lagt
árar í bát við sjálfstæðan atvinnu-
rekstur þegar hér var komið. En
Marzelius var af þeim efnivið, að
slíkt kom ekki til mála. Hann átti
öxi og tók til við að höggva til
spýtur, sem mátti nota í báta.
Hann byrjaði smátt. En mjór er
mikils vísir. Þetta var upphaf
Skipasmiðastöðvar Marzelíusar
Bernharðssonar, einnar af
stærstu og fullkomnustu skipa-
smíðastöðva landsins um áratugi.
Þarna var smiðaður mikill fjöldi
skipa sem prýtt hafa fiskiskipa-
flota landsmanna. Marzelíus var
einn af helztu forustumönnum is-
lenzks iðnaðar i skipasmiði, tré-
skipasmíði og síðar stálskipa-
smíði. Öll sú saga sýnir hver af-
burðamaður Marzelius var að
hæfileikum og atgjörvi öllu.
Maðurinn af gamla skólanum
reyndist þegar út í lífið kom vera
maður, sem fór nýjar leiðir og
hagnýtti nýja tækni til framfara
og hagsældar.
En áhugamál Marzelíusar náðu
langt út fyrir rekstur eigin fyrir-
tækis. Hann var félagshyggju-
maður i orðsins bezta skilningi.
Hann lét sig miklu skipta mál
heimabyggðarinnar og þjóðmál.
Hann var um árabil bæjarfulltrúi
á isafirði og starfaði í bæjarráði,
hafnarnefnd og á öðrum sviðum
að málefnum bæjarins. Hann var
stór á þessum vettvangi eins og I
einkarekstrinum. Spor hans má
marka í ýmsu, en annað náði ekki
fram að ganga, svo sem hinar ris-
miklu hugmyndir hans um fram-
tíðar sundahöfn og uppfyllingu
undir íbúðarhúsahverfi. Tveim
vikum fyrir andlát hans töluðum
við saman í sima um ný slipp-
mannvirki, sem nauðsyn væri að
koma upp í stað þeirra, sem
Marzelíus hafði á sinum tíma
komið upp og eru nú orðin bæði
of lítil og úr sér gengin. Það mátti
ekki biða að bæta hér úr til að
gera mögulegar viðgerðir á fiski-
skipaflota Vestfirðinga jafnt
hinna stærstu sem hinna smærri
skipa. Þannig var Marzelíus i
framkvæmdahug til hinztu stund-
ar. Og metnaður hans fyrir Ísa-
fjarðarkaupstað var mikill og
ódrepandi.
Marzelíus Bernharðsson var
alla tíð mikill sjálfstæðismaður.
Hann var traustur flokksmaður,
starfaði mikið i flokkssamtök-
unum enda reyndar einn af
helztu forustumönnum flokksins
á Ísafirði um áratugaskeið. Fund-
um okkar Marzelíusar bar saman
á þessum vettvangi á síðari árum.
En rætur okkar kynna stóðu
miklu dýpra. Hann var fæddur að
Kirkjubóli í Valþjófsdal í
Önundarfirði 16. ágúst 1897, þar
sem foreldrar hans bjuggu. Á
þessari tvibýlisjörð bjó þá einnig
mitt fólk, þar sem ég fæddist
löngu siðar. Ég var svo í bernsku í
mörg sumur í sveit að Hrauni á
Ingjaldssandi, hjá foreldrum
Marzelíusar, sem þangað voru þá
flutt. Mér eru kærar endur-
minningarnar um þessi sæmdar-
hjón, Bernharð Jónsson og Sígrfði
Finnsdóttur og mánnmörgu fjöl-
skylduna, unga og aldna. Ég
mirinist ætið þessara daga, þegar
ég heyri talað um fyrirmyndar
búskaparlag og heimilishagi f
sveit, áður en nýja tæknin kom til
sögunnar. Marzelius var þá farinn
að heiman og þegar farinn að
stunda sín miklu umsvif á isa-
firði. Á heimilinu dáðu hann allir.
Ég var þvi alinn upp við mikla
aðdáun á Marzeliusi Bernharðs-
syni. Ég þekkti hann ekki þa og
fjarlægðin gerir fjöllin biá og
mennina mikla. Það var ekki fyrr
en löngu seinna, að ég kynntist
sjálfur þessum manni. Þá kunni
ég að meta hann þeim mun meir
sem ég kynntist honum betur.
Marzelius var gæfumaður í
einkalífi sinu. Hann átti hina
ágætustu eiginkonu og mörg
mannvænleg börn. Alberta
Albertsdóttir stóð við hlið hans í
blíðu og striðu og bjó honum það
heimili, sem hann átti athvarf á
frá löngum og ströngum vinnu-
degi, sem hann hafði tamið sér frá
barnsaldri. Heimilið var stórt og
myndarlegt, þar sem saman fór
mikill gestagangur og rausn. Er
ég einn þeirra mörgu sem naut
þess í ríkum mæli. Með þakklæti i
huga flyt ég frú Albertu og fjöl-
skyldu minar innilegustu sam-
úðarkveðju.
Þorv. Garðar Kristjánsson.
Davíd Oddsson:
Engin hagkvæmni í samein-
ingu æskulýds- og íþróttaráðs
Alfreð Þorsteinsson (F) lagði
fram eftirfarandi tillögu á síðasta
fundi borgarstjórnar: „Borgarstjórn
samþykkir að sameina iþróttaráð og
æskulýðsráð, og taki breytingin gildi
vorið 1978. Settar verði starfsreglur
fyrir hið nýja ráð. Meginhlutverk
þess verði að efla starfsemi hinna
ýmsu íþrótta- og æskulýsðfélaga í
borginni eftir nánari reglum, sem
settar verði. Alfreð sagðist vilja gera
tilraun til að fá botn i stjórn æsku-
lýðsmála hér í borg. Víða á Norður-
löndum væru svokölluð tómstunda-
ráð sem gegndu sama hlutverki.
Flutningsmaður sagðist ekki sjá nein
skynsamleg rök fyrir þvi að tóm-
stundastarfi sé skipt eftir aldurshóp-
um Davfð Oddsson (S) sagðist ekki
hafa séð að sameining þessara
tveggja ráða hefði í för með sér
hagkvæmni. Hann sagðist telja að
samstarf æskulýðsráðs og iþrótta-
ráðs ætti að vera gott og reyndar
hefði hann ekki orðið var við kala
þar á milli. í lok málsins sagði
Davíð, að hann myndi greiða at-
kvæði gegn tillögunni þar sem hún
fæli ekki i sér neinn kost fyrir hvor-
ugt ráðið Margrét Margeirsdóttir
(Abl) sagði að milli unglinga ætti að
leggja áhersla á samvinnu Hún
sagðist telja sameiningu sem þessa
skerðingu á starfsemi Æskulýðsráðs
Þá kom fram hjá Margréti að hún
teldi því fé sem varið væri til æsku-
lýðsmála vel varið, þvi siðar skilaði
það sér margfaldlega Páll Gislason
(S) sagði að tilfagan væri mjög van-
undirbúin. Sums staðar hefði feng-
ist góð reynsla af þessu, annars
staðar ekki, og því mætti athuga
málið nánar. Hann legði þvi til að
tillögunni yrði vísað til borgarráðs.
Alfreð Þorsteinsson tók aftur til
máls og sagðist vera á móti þeirri
æskulýðspólitik sem rekin hefði ver-
ið í borginni. Rökstuðningur með
sameiningunni væri að eftir yrði eitt
ráð og þá ódýrara i rekstri. Sumt hjá
æskulýðsráði mætti missa sig.
Björgvin Guðmundsson (A) sagðist
andvígur tillögu Alfreðs vegna þess
að þar væri gert ráð fyrir skerðingu
á starfsemi æskulýðsráðs. Björgvin
sagði að ekki væri hægt að fá alla
unglinga til að ganga i íþróttafélög
eða skátafélög. ekki væri hægt að
þvinga unglinga inn í félög. Senni-
legast vildi Alfreð leggja æskulýðs-
ráð niður Best væri því að þessi
tillaga yrði felld. Davíð Oddsson
sagði að afstaða Alfreðs Þorsteins-
sonar væri óábyrg og þessi borgar-
fulltrúi hefði alið á tortryggni i garð
æskulýðsráðs. Hjá Davið kom fram
að nýlega var haldinn árlegur fundur
æskulýðsráðs og frjálsra félaga og
sagðist Davið ekki hafa þar orðið var
við neinn kala þar í garð æskulýðs-
ráðs Borgarfulltrúinn sagði að okk-
ur bæri að sinna hinum ófélags-
bundnu unglingum Hann sagðist
ekki geta greitt atkvæði gegn tillögu
Páls en um tillögu Alfreðs gegndi
öðru máli Sveinn Björnsson sagð-
ist andvígur tillögu Alfreðs Þor-
steinssonar. Hann sagðist vilja taka
fram að iþróttahreyfingin hefði ekki
lotið í lægra fyrir æskulýðsráði
Elín Pálmadóttir (S) sagðist telja
Lóðabrask óþolandi
— sagði Björgvin Guðmundsson
Björgvin Guðmundsson (A) kvaddi
sér hljóðs á fundi borgarstjórnar 3
febrúar vegna afturköllunar á lóðaút-
hlutun til einstaklings. En málið er
að borgarráð afturkallaði á fundi
sinum \ febrúar lóðaúthlutun til
einstaklings hér í borg Viðkomandi
maður hafði fengið lóðinni úthlutað
i mai 1976 en verið búinn að setja
hana á fasteignasölu Björgvin sagði
að all oft væru auglýstar lóðir hér í
borg og erfitt væri að fylgjast með
hvað þar væri á ferðinni Þannig
væri einnig oft erfitt að sanna að
lóðir væru komnar í sölu. Hann teldi
því æskilegt að skrifstofustjóri
borgarverkfræðings fylgdist vel með
að lóðir væru í sölu sem reyndar
hefði gerst og einnig ef framkvæmd-
ir hæfust ekki á réttum tima Það
væri óþolandi að þeir sem fengju
úthlutað lóðum settu þær i sölu og
bröskuðu siðan með þær ,
Hann osk-
aði eftir þvi við borgarstjóra að eftir-
lit yrði með þessu haft
að íþróttir væru ekki einungis æsku-
lýðsmál heldur væri framlög og
stuðningur borgarinnar ætlaður öll-
um aldurshópum. Hún sagðist vilja
taka undir þau orð að íþróttastarfið í
borginni væri þýðingarmikið og
þess vegna gæti hún ekki skilið
hvers vegna skyldi endilega sameina
það æskulýðsstarfi fyrir ungmenni
hvort sem þau hefðu áhuga fyrir
íþróttum eða ekki. Elín sagði það sitt
álit að farsælt yrði að íþróttafélögin
væru ekki einungis miðuð við æsku-
fólk heldur gætu þar allir aldurshóp-
ar átt sameiginlegt áhugamál. í því
sambandi væri vert að íhuga hvort
ekki bæri að efla iþróttir t d. þar sem
öll fjölskyldan gæti verið saman
komin. Af gefnu tilefni vildi hún taka
fram að allt of mikið hefði verið gert
af því að aðgreina aldurshópa Hins
vegar væri það vissulega rétt að
nauðsynlegt væri að ná til ung-
menna, sem ekki ættu kost á sam-
veru og tómstundum með foreldrum
sinum eða öðrum eldri. í þvi sam-
bandi gegndi æskulýðsráð stóru
hlutverki. Hún sagðist því telja rangt
að gera iþróttir að sérstöku æsku-
lýðsmáli og öfugt. Elín Pálmadóttir
sagðist telja að full ástæða væri til
að auka samskipti og samvinnu
borgarnefndanna allra, fræðsluráðs,
félagsmálaráðs, æskulýðsráðs og
íþróttaráðs auk samskipta við frjálsu
félögin sem störfuðu fyrir fjárfram-
lög frá borginni Raunar væri að
hefjast samvinna milli ráða, a m k. á
sumum sviðum Hún sagðist þvi
efast um að rétt væri að fella tvö
umrædd ráð saman; þau hefðu
bæði ærin verkefni hvort á sínu
sviði. Alfreð Þorsteinsson sagði að
ýmislegt i starfi æskulýðsráðs ætti
rétt á sér, t d siglingar Annað væri
sumt litils virði svo sem ýmiss konar
skemmtanahald, þar sem ungling-
armr væru mataðir Samþykkt var
með 11:3 að visa tillögunni til borg-
arráðs. Þorbjörn Broddason gerði
grein fyrir afstöðu fulltrúa Alþýðu-
bandalagsins og sagði að þau teldu
tillöguna óþurftartillögu og greiddu
því atkvæði gegn henni
Olíutankur fluttur
af bakka Elliðaáa
Fyrir nokkru ræddi Elín Pálma
dóttir borgarfulltrúi á fundi
borgarstjórnar flutning á oliutanki
Landsvirkjunar af bakka Elliða-
ánna. Málið hafði áður verið rætt i
skipulagsnefnd. Hjá Elínu kom
fram að umhverfismálaráð hafði
þegar það tók að athuga oiíutanka
i borginni óskað eftir að Lands-
virkjun flytti tankinn sem stendur
við Elliðaárnar og frá honum yrði
gengið tryggilega fjær ánni.
í máli Elínar kom fram að talið var
of áhættusamt að hafa slíkan tank
sem farinn er að eldast á árbakk-
anum ef slys yrði og olian læki út
Landsvirkjun tók vel í þetta mál óg
nú hefur Reynir Vilhjálmsson gert
tillögu um staðsetningu tanksins,
sem reyndar þarf að vera i nánd við
toppstöðina, en i tillögu Reynis er
gert ráð fyrir að tankurinn verði
færður upp i brekkuna í nánd við
kartöflugeymslurnar Verður tankur-
inn væntanlega grafinn niður þann-
ig að hann verði minna áberandi í
landslaginu Kringum hann verður
skál sem tæki hugsanlegan leka ef
slys yrði Hefur umhversismálaráð
fyrir sitt leyti fallist á tillöguna í lok
máls sins sagðist Elín vona að þetta
yrði upphafíð að meiri varkárni i
slíkum málum
FRA
BORGAR-
STJÓRN