Morgunblaðið - 03.07.1977, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JULt 1977
19
ORKAi
Eru vindafls-
mennirnir að
berjast við
vindmyllur?
Menn komust
snemma upp á lag
með það að láta
vindinn vinna fyrir
sig. Öldum saman
gengu hafskip fyrir
Nú er hann hins vegar aftur
hafinn til vegs. Nú eru menn
farnir að hafa þungar áhyggjur af
mengun og hættunni af kjarn-
orku, — og vilja helzt ekki annað
en ,,náttúrulega“ orku. Og það er
sem sé farið að reisa vindmyllur á
nýjan leik. Rannsóknaráðuneytið
i Vestur-Þýzkalandi var á dögun-
um að veita þrjár milljónir marka
(rúmar 240 millj. Isl. kr.) til bygg-
ingar vindmyllu, sem á að fram-
leiða rafmagn.
Upp eru risin fyrirtæki, sem
ekki gera annað en smiða og reisa
vindmyllur. Eru þeir vindmyllu-
smiðir ákaflega bjartsýnir og stór-
huga. „Kjarnorkuverið, sem reisa
á við Saxelfi, mun framleiða 1300
megawött rafmagns, þegar það er
komið upp. En það þyrfti ekki að
reisa nema 450 vindmyllur til að
framleiða annað eins“, sögðu þeir
i vindmyllusmiðjunni Winson.
Þær myllur eru 100 metra há
möstur með rellum efst, rellurnar
tvíblaða og 70 metrar á lengd.
Þær snúast svo fyrir vindi og geta
framleitt þrjú megawött raf-
magns.
Einhverjum þykir kannski ærið
að verja þremur milljónum
þýzkra marka til þess :ð smiða
þriggja megawatta vindmyllu. En
FORNMINJARI
Slætt eftir
víkingum
sem voru
vegnir á
tíundu öld!
HAITHABU hér forðum hafnarborg,
sem fðir munu kannast viS nú á
dögum. En hún stóð meS miklum
blóma fyrir svo sem þúsund árum.
Hún var þar. sem nú er nokkrum
kilómetrum sunnan viS Slésvik.
Haithabu var ein
— DIETER
NEUENFELD.
aSalstöS vikinga-
ferSa i Evrópu i
nærri þrjár aldir. Hún var helzta höfn
Hins heilaga rómverska keisara-
dæmis viS Eystrasalt og um hana
verzlaSi keisaradæmiS viS norSur-
landamenn.
Nú liggur Haithabu á mararbotni
— eSa undir mararbotni, öllu heldur.
Borgin var lögS i rústir um miSja
elleftu öld, og siSan hefur ekkert
veriS til marks um hana nema stakar
fjalir úr skipum, bútar úr möstrum og
burSarstólpar. sem reknir höfSu ver-
ið i jörSu og voru aS finnast endrum
vindi. Á landi uppi
knúði hann korn-
myllur og áveitudæl-
ur. En þegar stöð-
ugra og viðráðan-
legra vinnuafl, gufa,
rafmagn og síðast
kjarnorka kom til
sögunnar hættu
menn að mestu að
hagnýta sér vindinn.
Comfort kveSur þaS ótrúlega út-
breidda grillu. aS flestir eldri en sjö-
tugir séu lasburSa, jafnvel hálfkar-
lægir, og kalkaSir, eSa snarruglaSir.
„75% allra eldri en 65 ára eru viS
ágæta heilsu og verSa viS ágæta
heilsu allt til dauSadags," segir
hann. „ASeins 10—15% manna
eldri en 65 ára eru heilsutæpir eSa
veikir og þeir eru flestir haldnir fleir-
um en einum kvilla.
ÞaS er lika endileysa. aS allir
kalki, þegar aldurinn færist yfir þá.
ÞaS kalka ekki nærri allir, framvegis
munu æ færri kalka. ÞaS er því aS
þakka. aS nú orSiS er hægt aS ráSa
bót á of háum blóSþrýstingi. ÞaS er
mjög mikils vert. En menn voru ekki
búnir aS átta sig á þvl, þegar ég var
að læra til læknis. EftirleiSis mun
kölkuðum öldungum fara sifækk-
andi."
Ég vék þá aS þvi, aS nú orðiS eru
launamenn neyddir meS lögum til
þess að hætta störfum um sextugt
eSa hálfsjötugt. En öldungarnir. sem
Comfort segir frá I bók sinni, eiga
það allir sameiginlegt, að þeir voru
ekki neyddir til þess að setjast I
helgan stein. Þeim var leyft að halda
áfram eins og ekkert hefði I skorizt,
enda voru þeir allir bráðhressir þótt
komnir væru á niræðis- og tiræðis-
aldur.
Nú er ekkert við því aS segja, að
menn hætti störfum úm sextugt eSa
hálfsjötugt — ef þeir taka sór þá
eitthvaS annaS fyrir hendur. Og þeir,
sem vita meS löngum fyrirvara, aS
þeir komast á eftirlaun um hálfsjö-
tugt hafa nógan tima til þess að velja
sér „næsta ævistarf." Enginn skyldi
hins vegar hugsa til hvildar. þ.e.a.s.
letilifs, i ellinni, aS þvi er Comfort
segir. Sliku lifi geti enginn heilbrigð-
ur maður unað til lengdar. Comfort
sagSi mér sögukorn til dæmis um
þetta. „í flugvélinni á leiSinni hing-
að gaf ég mig á tal viS mann nokk-
urn. ÞaS kom i Ijós, aS hann þurfti
ekki að ferðast mikiS i starfi. Kvart-
aði hann um þetta við mig og klykkti
það er reyndar jafnmikið og
Vestur-Þjóðverjar vörðu i fyrra
til auglýsingaherferðar fyrir
kjarnorku. Og ýmsar aðrar þjóðir
eru búnar að leggja mun meira i
vindmyllusmíði. Má nefna Bnda-
ríkjaménn, ísraela — og meira að
segja Dani, sem eru búnir að
verja þrisvar sinnum meira en
Þjóðverjar til vindorkurann-
sókna. — DIETER STACKER.
FLORRIE HALL
— Var 77 ára þegar þeir reyndu
að hafa hana ofan af mótorhjól-
inu með þvi að neita henni um
skyldutrygginguna; en hún hark-
aði hana út hvernig sem þeir létu.
út meS þvi, aS hann væri aS hugsa
um að setjast I helgan stein þegar
hann yrSi 62 ára.
„Og hvaS ætlarSu þá aS taka þér
fyrir hendur?" spurSi ég.
„Fiskiri," sagSi hann.
„ Hve lengi ætlarSu að stunda
það? ÆtlarSu að gera það að atvinnu
þinni?"
„Nei, nei," sagði hann. „Ég ætla
bara aS renna fyrir lax."
„Þú getur rennt fyrir lax I tvo
mánuði," sagSi ég, „eSa tvo og hálf-
an. En þá verSurSu lika búinn aS
landa svo mörgum löxum. að þú
munt ekki mega til þess hugsa að sjá
lax framar."
Hafi menn hins vegar nóg aS
starfa munu þeir „lifa fram I andlát-
iS." Einn öldungurinn F bók Comforts
kemst svo aS orði: „ÞaS er sama hve
gamall ég verð — ég á alltaf eftir 1 5
ár að ellimörkunum." Og þetta hefur
höfundurinn eftir frænku sinni hálf-
niræðri: „Næsti maður. sem hefur
orð á þvi hvað ég sé nú ern — hann
verSur barinn!" MARY STOTT.
og eins. Að öðru leyti var Haithabu
alveg horfin f eðjuna á sjávarbotni.
Nú hefur lengi verið vitað, að
margt mundi merkilegra gripa í
Haithabu. Á blómaskeiði borgarinnar
bárust þangað flestar tegundir varn-
ings, sem einhvers virði þótti á mið-
öldum. Má af þvf nefna sverð, járn-
grýti, gler, leirmuni, alls kynsfatnað,
skartgripi, vfnföng, sfld, hvalfitu, raf,
loðskinn, myllusteina, trémuni — og
þræla, sem vfkingar höfðu fangað á
ránsferðum sfnum. Fyrir röskum
tuttugu árum fundu fornleifafræð-
ingar þarna á botninum dálftið, sem
sýnt þótti, að varpa mundi Ijósi á
sitthvað f sögu vfkinga — ef mönn-
um tækist að ná þvf óskemmdu upp.
Þetta er vfkingaskip. Það mun
hafa sokkið á tfundu öld. Skipið
liggur f botnleðjunni og eru ekki
nema rúmir fimm metrar niður að
því. Það mun hafa sokkið í miðri
orrustu. Fornleifafræðingar vonast
þess vegna til að finna f því beina-
grindur skipverja, hertygi þeirra og
annan búnað. Auk þess er þess að
vænta, að þarna gefist einstæðar
upplýsingar um skipasmfði, skipa-
kost og siglingar, vopnabúnað, verzl-
un og menningu víkinga yfirleitt.
En það verður náttúrulega ekki
fyrr en búið er að koma skipinu á
þurrt. Ætlunin er að ná þvf upp með
nýrri aðferð. Það á að slaka niður
eins konar köfunarskál svo stórri, að
hún tekur vel út yfir skipið á alla
vegu. Þvf næst verður grafið niður
ollum megin við það og niður undir
það — og skálinni lokað undir þvf.
Loks verður skipið allt og jarðvegur-
inn umhverfis tekin upp ósnert og f
heilu lagi. Geta fornleifafræðingar
svo unnið við það á landi uppi að
grafa skipið úr leðjunni. Björgun
þessi mun verða geysidýr og varla
verður henni lokið fyrr en eftir sex
eða sjö ár. En það er von mikilla
dýrgripa, ef vel tekst, og þvf verður
ekkert til sparað. Áætlað er að verja
sumrinu núna til að gera uppdrætti
af botninum og athuga allar aðstæð-
ur þa. Næsta sumar verður köfunar-
skálin svo smfðuð og prófuð og árið
1979 eiga björgunaraðgerðirnar svo
að verða komnar vel á veg.
Nýjasta bleian frá
Möínlycke heitir KVIK
Hún er T-laga og er með festingum á hliðunum.
Kvik bleian er örugg þar sem hún situr rétt
á barninu, og færist ekki aftur.
CATERPILLAR
TIL SOLU
D6C jarðýta árgerð 1 967
Hy Mac beltagrafa árgerð 1972
JCB beltagrafa árgerð 1971
D4D jarðýta árgerð 1974
Óskum eftir
vinnuvélum ó söluskrá
VÉLADEILD
HEKLAhf
Laugavegi 1 70—172 — Sími 21240
nýjum sumarvörum
Hafnarstrætl
Hafnarstræti