Morgunblaðið - 03.07.1977, Qupperneq 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JULl 1977
Nýkomin styrktarblöð og
augablöð í eftirtaldar bifreiðir
Bedford 5 og 7 tonn augablöð aftan
Datsun diesel 70—77 augablöð aftan
Mercedes Bens 1413 augablöð aftan og framan
Mercedes Bens 1413 krókblöð aftan og framan
Mercedes Bens 322 og 1113 augablöð aftan og framan
Scania Vabis L76 augablöð aftan og framan
Volvo 375 augablöð framan
214" og 2V2" styrktarblöð í fólksbíla.
Mikið útval af miðfjaðraboltum og fjaðraklemmum.
Smíðum einnig fjaðraklemmur eftir máli.
Sendum í póstkröfu hvert á land sem er.
Bílavörubúðin Fjöðrin h.f.
Skeifan 2, sími 82944.
Fyrri sendingar seldust upp á nokkrum dögum.
Næsta sending á leiðinni. Pantið strax.
| | Hámarkshraði 155 km, Q Bensíneyðsla
um 10 lítrar per 100 km. Kraftbremsur
með diskum á öllum hjólum jV Radial —
dekk j Tvöföld framljós með stillingu [j
Læst benzinlok Q, Bakkljós [J Rautt Ijós í
öllum hurðum [ Teppalagður Q, Loftræsti-
kerfi [J Öryggisgler [J 2ja hraða miðstöð jjj
2ja hraða rúðuþurrkur [ Rafmagnsrúðu-
sprauta [[ Hanzkahólf og hilla [[ Kveikjari
Q Litaður baksýnisspegill [J Verkfærataska
Gljábrennt lakk [ Ljós i farangurs-
geymslu [_ 2ja hólfa karborator [ , Syn-
kromeseraður gírkassi [ Hituð afturrúða
Hallanlég sætisbök [J, Höfuðpúðar.
Aðeins
kr. 1250 þus-
Leitið uppiýsinga
sem fyrst.
FIAT EINKAUMBOÐ A ISLANDI
Davíð Sigurðsson hf
SIÐUMULA35 sími «5855
— Reikað um Vesturbyggðir
Framhald af bls. 16
að Gimli, höfuðstaðar byggðar-
innar að fornu og nýju.
Sú var tíðin að Gimli mátti
heita alíslenskur bær þar sem ís-
lensk tunga hljómaði á strætum.
Nú eru þeir timar liðnir en
landarnir eru þar samt ennþá
fjölmennir, þeir munu ráða miklu
i bæjarmálum og islensk nöfn eru
áberandi á fyrirtækjum. í bænum
er nú einkennilegt samband
ólíkra atvinnuvega. Þar er snotur
höfn þar sem fiskibátar voru áður
fyrr einráðir en nú eru skemmti-
bátar þar mest áberandi. Veiðar
eru þó enn stundaðar á vatninu
bæði sumar og vetur. En það eru
sumargestirnir sem ráða bæjar-
bragnum yfir sumarmánuðina og
tvöfalda þá ibúatölu hans. Tölu-
verður iðnaður er i bænum og
mest áberandi mikið brugghús
sem framleiðir viskí og fleiri
drykki. Töluverður landbúnaður
er í héraðinu út frá bænum, bæði
akuryrkja og nautgriparækt,
einkanlega holdanaut.
Fyrir norðan Gimli strjálast
byggðin töluvert en þar eru tvö
lítil þorp, Arnes og Hnausar. i því
fyrrnefnda fæddist land-
könnuðurinn frægi, Vilhjálmur
Stefánsson, og þar er minnisvarði
hans. Norðurtakmörk hins ís-
lenska landnáms voru við íslend-
ingafljót og þar er bærinn
Riverton. Þarna er Islenska
byggðin breiðust til vesturs frá
vatninu og eru þetta mjög blóm-
leg landbúnaðarsvæði með bæinn
Árborg sem miðstöð. Afar víð-
lendi eyja, Mikley eða Hekla Is-
land, er úti í vatninu austur af
Riverton og var á henni alislensk
byggð. Nú stendur hún yfirgefin
þvi að eyjan var gerð að þjóð-
gerði. Fyrir norðan Nýja-ísland
er heldur litið um fastar byggðir
við Winnipegvatn en sportveiði-
menn sækja þangað í stórhópum
til fiskiveiða og fugladráps.
Hið nýja landnám reyndist síð-
ur en svo gósenland því að
staðarvalinu réðu ekki- landgæði
heldur að þar var skógur til húsa-
gerðar og eldiviðar, gott graslendi
til heyskapar og beitar og fiski-
gengd í vatninu. Því var það að
íslendingar fullnýttu aldrei hið
úthlutaða landsvæði og um alda-
mótin fóru innflytjendur frá
Austur-Evrópu að setjast að á
hinu ónumda landi, vestan við
íslensku byggðina. Flest var þetta
fólk frá Úkrainu, dugmikið og
vant við kröpp kjör. Samskipti
þess við landana urðu strax vin-
samleg og árekstralaust en blóð-
blöndun frekar lítil.
KUNNUGLEG NÖFN.
Um 80—100 km vestur af
Winnipegvatni er Manitobavatn
og jafnast engan veginn á við það
að víðáttu, er þó um 200 km á
lengd frá suðri til norðurs. Hin
mikla landspilda á milli vatn-
anna, oft nefnd Millivatnasvæðið,
er yfirleitt rýrt land til búskapar.
Allt þetta land var undir jökli á
ísöld, jarðvegurinn að mestu ís-
aldarleir hlaðinn kastgrjóti og
skógurinn, eftir fyrstu nytjar,
einungis til eldiviðar og mest til
trafala því í honum var jarðvegur
skástur en enginn leikur að fjar-
lægja hann. En svo komu öflugar
vélar til sögunnar sem rifu hann
upp með rótum og aðrar til að tina
upp grjótið og akuryrkja óx mik-
ið, einkanlega er tilbúinn áburður
var fáanlegur. Þetta land reyndist
þó hentugt til eldis holdanauta
þvi að beitilandið var gott og það
varð arðbær atvinnugrein, ekki
síst er bændur gátu ræktað eigið
kjarnfóður. En fiskurinn í vötn-
unum laðaði landnemana á þessar
slóðir og hann varð mikil búbót,
einkanlega er samgöngur urðu
greiðari. Meðfram Manitobavatni
að austan myndaðist dreifð, ís-
lensk byggð á alllöngu svæði og
varð miðstöð hennar bærinn
Lundar. Töluvert norðar voru svo
byggðir kenndar við Voga, Siglu-
nes og Heyland, frekar fámennar
en alíslenskar lengi vel. Vestan
við vatnið og nokkru norðar var
svo fámenn, alíslensk byggð
kennd við Rykjavik. Vestan við
Manitobavatn og nær suðurenda
þess er einnig islensk byggð
kennd við bæinn Langruth. Þar
eru landgæði meiri og byggðin
blómgaðist á kornrækt.
Vestur og norður af
Manitobavatni er þriðja stórvatn-
ið, Winnepegosisvatn. Við suður-
enda þess er bærinn Winni-
pegosis og töluverð íslensk byggð.
Þá er ótalin byggð enn norðar og
vestar kennd við Swan River
(Álftá) en þar er mikill myndar
búskapur, bæði nautgripa- og
kornrækt. Munu nú upptaldar all-
ar íslenskar byggðir sem nokkuð
kveður að í norðurhluta Manitoba
en vist er um það að hvar sem
maður fer um þessar slóðir á mað-
ur von á landa.
HÖFUÐBORGIN
Winnipeg hefur frá fyrstu tíð
verið höfuðborg vestur-islendinga
í Kanada og islenska byggðin þar
raunar jafngömul Nýja-íslandi
því að þar urðu eftir 40—50
manns úr fyrsta hópnum. Þeim
vegnaði þar allvel og árið 1900 er
talið að þar hafi verið búsettir
4000 íslendingar. Siðar er talið að
fjöldi þeirra hafi komist upp í
10.000 og voru á þeim árum tölu-
vert áberandi aðili í borgarlífinu.
Fram undir miðja þessa öld var
íslenskur byggðakjarni i vestur-
hluta borgarinnar, á báða vegu út
frá götunni Sargent Avenue, sem
var verslunargatan með islensk
nöfn á flestum fyrirtækjum. Nú
hefur þessi kjarni liðast í sundur
að mestu, allmargir af eldri kyn-
slóðinni búa enn á þessum slóðum
en annars eru landarnir dreifðir
út um alla borgina. Og það munu
engar ýkjur að þeir standa í farar-
broddi afar víða, langt fram yfir
það sem fjöldi þeirra gæfi ástæðu
til. Þessi staða þeirra í litríku og
framsæknu þjóðlifi í mótun er
fyrst og fremst að þakka þvi ofur-
kappi sem landnemakynslóðin
lagði á að mennta hina uppvax-
andi kynslóð og skapa henni sem
best tækifæri til þroska og gengis.
BYGGÐIRNAR DREIFAST.
Eins og ég hefi þegar minnst á
biðu landmenamanna í Nýja-
islandi miklir erfiðleikar og
þrengingar og bar margt til.
Landgæði voru rýr, vetrarriki
mikið, vatnið flæddi yfir byggð-
ina og þó að það væri fullt af
góðfiski skorti tæki til að afla
hans og aðstæður til að koma hon-
um á markað því að byggðin var
svo fjarri öðrum mannabyggðum,
einangruð af vegleysum nema á
vetrum er vatnið var isilagt. Svo
barst bólusótt i nýlenduna og
varð henni veruleg blóðtaka. Það
fóru einnig að berast fréttir um
frjósöm og ónumin landsvæði sem
hópurinn hafði farið framhjá á
leiðinni norður á þennan hjara og
svo komu til sögunnar ákafar trú-
máladeilur sem klufu ibúa
byggðarinnar I tvær stríðandi
fylkingar. Utkoman varð sú að
Nýkomin einlit handklæði tvær stærðir
Terlin blúndudúkar og sængurfatadamask.
Póstsendum um a/lt /and.
Vefnaðarvörubúð V.B.JC. h.f.
Vesturgötu 4.