Morgunblaðið - 03.01.1979, Blaðsíða 27

Morgunblaðið - 03.01.1979, Blaðsíða 27
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. JANÚAR 1979 27 Sími50249 Við erum ósigrandi Bráöskemmtileg ný gamanmynd meö hinum vinsælu Trinity-bræör- um. Bud Spencer, Terence Hill. Sýnd kl. 9 —1Sími 50184 Nóvember-áætlunin Hörkuspennandi sakamálamynd. Sýnd kl. 5 og 9. www AFL | FRAM- ' FARA MANNHEIM 4-gengís Diesel-vélar fyrir hjálparsett. 33 hesta viö 1500 sn. 39 hesta við 1800 sn. 43 hesta við 2000 sn. 44 hesta við 1500 sn. 52 hesta við 1800 sn. 57 hesta við 2000 sn. 66 hesta við 1500 sn. 78 hesta við 1800 sn. 86 hesta við 2000 sn. 100 hesta við 1500 sn. 112 hesta við 1800 sn. 119 hesta við 2000 sn. með rafræsingu og sjálf- virkri stöðyun. StaarGMuigioiir & ©js «SIU«GOTU IS-SlMAI U60O 2Ua>— ros 6h5- m ——■— ® SlKfí Hitamælar ©ÖMiíllgiygjyir (Scq) Vesturgötu 16, simi 13280 Snurpuvír fyrirliggjandi Stærstu og aflahæstu nótaskipin t.d. „Siguröur“ nota snurpuvír frá okkur. Jonsson & Júltusson, Ægisgötu 10, sími 25430. Hjónaklúbbur Garðabæjar heldur Þrettándadansleik (ekki grímuball) laugardag- inn 6. janúar kl. 20.30 Miðapantanir í símum 51524, 43917 og 42610 Stjórnin jazzBaLLeccskóLi búpu J.S.B. ___ ★ Líkarpsrækt og megrun fyrlr dömur á öllum aldrl. ( 0* Morgun- dag og kvöldtímar. ★ T(mar tvisvar eða tjórum sinnum í viku. / —J * Sérstakur matarkúr fyrir þær sem eru í megrun. ( f * Sér flokkur fyrir þær, sem vilja rólegar og léttar æflngar. n Vaktavinnufólk athugið „lausu tímana“ hjá okkur. * Sturtur — sauna — tæki — Ijós. LL * Muniö okkar vinsæla sólaríum. j f\ ★ Hjá okkur sk(n sólin, allan daginn, alla daga. Athugið: Byrjenda, framhalds- og lokaðir flokkar. ★ Upplýsingar og innritun í sfma 83730. I QazzBaLLectsKOLi bqpu gangi aðskildum, og loks endur- vinnslu sem felst í því að vinna sameiginlega úr aðgreindum úr- gangsefnum gagnlega hluti. — Framleiðsluvörur verður að minnsta kosti að framleiða á þann hátt að þær endist vel og hanna þannig að auðvelt sé að gera við þær. Skipulögð framleiðsla til að fleygja eftir notkun verður að heyra fortíðinni til. Til dæmis er aðeins fimmti hluti hjólbarða í Bandaríkjunum styrktur, þrátt fyrir það að styrkingin endist á við nýtt dekk.“ Það er sama hversu hetjuleg barátta er hafin til að draga úr magni eyddra efna á ári hverju, þá verður alltaf að eyða einhverju magni. Áhrifaríkasta og hag- kvæmasta leiðin til að koma slíkum efnum i nothæft ástand, er samkvæmt könnuninni sú að fá neytendur til að aðgreina sorpið á heimilum sínum og vinnustöðum. „Það er ekki nálægt því eins erfitt og margir úrtölumenn vilja vera láta, að fá sorpið aðgreint," segir Hayes. „íbúar margra borga í Bandaríkjunum aðgreindu sorp sitt fram á sjötta áratuginn. Úr því það olli kynslóð foreldra okkar engum erfiðleikum, hví ætti það veitast okkur svo erfitt?" Víða er endurvinnsla nú aftur að verða sjálfstæð. í Svíþjóð verður þess krafist með lögum frá 1980 að Tvo þrið ju hluta efnislegra verð- mæta má endurnýta Að minnsta kosti tvo þriðju hluta þeirra efnislegu verðmæta, sem við notum. má endurnýta, án þess að það hafi áhrif á lífshætti mannsins, að því er fuliyrt er í skýrslu. sem Worldwatch-stofn- unin í Washington gaf út nýlega. Þegar er fyrir hendi tæki til að endurvinna efni í slíkum mæli. Það sem á skortir er almennur félagslegur vilji til þess að skapa samfclag, er viðheldur sér sjálft. „Skoðanakannanir gefa til kynna að Bandaríkjamenn og borgarar annarra iðnaðarlanda hafi viljað til að skera niður neyzlu efnislegra gæða eða setja hagsýnismat á óhófsneyzlu í stað gróðasjónarmiða einna,“ segir Denis Hayes, stjórnandi rann- sóknarverkefnisins, sem ber nafn- ið „Viðhald, endurvinnsla, endur- nýting — Fyrasta skrefið til jafnvægisþjóðfélags'*. En ekki dugir viljinn einn. Endurnýting hlýtur að vera stjórnarmöndull í öllum efnahagsmálum, ef við ætlum að læra að búa við tak- markaðar birgir af málmum, orku og auðlindum." Hays lýkur skýrslu sinni á þvi, að ef öll framleiðsla sé hönnuð með mikla endingu og endur- vinnsluhæfni í huga, þá mætti minnka eyðsluflauminn í iðnaðar- heiminum niður í smásprænu. Ef málmbirgðum okkar væri al- mennilega stjórnað, þá mætti ef til vill minnka niður í ekki neitt þann hluta auðlinda okkar, sem varpað er að eilífu á glæ. Um 70 hundraðshlutar af öllum málmi er notaður aðeins einu sinni og síðan fleygt, að því er könnun þessarar aiþjóðastofnunar gefur til kynna. Það er alls ekki gefið mál að sóa þurfi auðæfum. Slíkt er komið undir dómgreind og aðstæð- um. Gömul dagblöð frá einni mann- eskju eru endurunnin í ein- angurnarefni eða gerviþræði til nota fyrir aðra,“ segir Hayes. „Pappahylki til nota einu sinni, sem fleygt er umhugsunarlaust í Japan, mundi koma að notum aftur og aftur í þorpi í Tanzaníu. Aftur á móti eru Japanir ákafir kaupendur bandarískra bíla í brotajárn, sem bentir til þess að þessa árs Buick se Datsun morgundagsins." „Tapið af því að ekki er fyrir hendi neitt endurnýtingasiðgæði verður okkur sífellt dýrara," heldur hann áfram. Nú þegar er fimmta hluta orkukostnaðar Bandaríkjanna eytt í framleiðslu á efnum og hlutfall fer sívaxandi, um leið og dýrari orka fer til að framleiða stöðugt lélegri tegundir af málmi. Endurvinnsla mundi draga úr orkunotkun til framleiðslu á efnum, niður í brot af því sem hún er nú. Til dæmis þarf aðeins 4 prósent orku til að endurvinna ál á móti því sem nota verður til að vinna álmelmi úr bauxit. Hays segir að allsherjar endurvinnslu- áætlun, sem næði til þjóðarinnar allrar, ætti að vera ofarlega á verkefnaskrá Carterstjórnarinnar í baráttunni við verðbólgu. Kostanður sóundarþjóðfélagsins við umhverfisbætur er ekki síður vandamál, segir höfundur skýrsl- unnar. Endanlegur kostnaðuar af umhverfistjóni vegna náma- vinnslu og orkuframleiðslu hefur enn ekki verið gerður upp á landsvísu, og þvi sýnir kostnaður- inn við það hvorki álagið sem það veldur né langtímakostnaði þjóð- félagsins vegna kæruleysislegrar notkunar á fágætum auðlindum. Til dæmis er landnotkunarvand- inn, sem úrgangur veldur, að vaxa sveitarfélögum yfir höfuð, segir Hays. I Bandaríkjunum er næstum heilu tonni á mann af föstum úrgangsefnum safnað árlega frá íbúum, verzlunarfyrirtækjum og iðnaðarfyrirtækjum. Mest af því er á opna öskuhauga, sem nú orðið krefjast 500 nýrra öskuhaugastaða á ári. Eigi að létta þessa byrði, að áliti Ha.ves, kostar það þrenns konar átak til endurnýtingar, þ.e. lengri nýtingu og minna bruðl, með áherzlu á litlum, einföldum, við- gerðarhæfum og endiringargóðum framleiðsluvörum, í annan stað aðgreiningu á sorpi, sem gerir neytandanum skylt að halda úr- pappírsúrgangur verði aðgreindur frá öðru sorpi frá heimilum, verzlunum og skrifstofum. I Vest- ur-Þýzkalandi eru þegar endur- unnin 260 þúsund tonn af notuðu gleri — um 10 hundraðshlutar af glerumbúðum. Hayes telur ólíklegt að hægt yrði að endurvinna allan úrgang frá þéttbýli þó að ne.vtendur skiluðu honum aðgreindum. Ein- hverjar sorpeyðingarstöðvar væru nauðsynlegar, einkum í nánd við borgir. Slíkar stöðvar geta náð úr dýrmætu efni og jafnframt fram- leitt nægilegt rafmagn úr sorpinu til að fullnægja eigin orkunotkun og jafnvel nokkra umframorku til sölu. Leningradborg með sína 4,3 milljón íbúa, reiknar með að geta nýtt sitt borgarsorp i risasorp- vinnslustöð á árinu 1985. , „Þrátt fyrir tæknilegan, efna- hagslegan og umhverfislegan hag af endurnýtungu í samfélaginu, þá mun það ekki eiga auðvelt upp- dráttar, segir Hayes, því hagsýni og endurvinnsla krefjast beytinga á hugarfari og rótgrónum siðvenj- um.“ „Almenningur ætti að hvetja til endurvinnslu. Hlunnindi vegna fágætis hafa til dæmis í för með sér undirboð, sem eru hvatning til notkunar á frumefnum. I Banda- ríkjunum eru flutningsgjöld með járnbrautum lægri fyrir málma en framleidda hluti. Misræmisgjöld og reglur af þessu tagi ætti að banna,“ segi'r höfundur könnunar- innar. „Stjórnvöld ættu að auki að taka sér það mikilvæga hlutverk að auðvelda og koma jafnvægi á markað fyrir endurunnar vörur, annað hvort með styrkjum eða sem beinn kaupandi," segir Hayes. „Stefnumarkandi frumkvæði til að efla stuðning við endingargróða og nýta framleiðslu þyrfti að fylgja átak í fræðslumálum á þessu sviði," heldur hann áfram. „Lög sem fyrirskipa samvinnu og átak um endurnýtingu duga skammt ein sér. Ef við ætlum að gera okkur sem mestan mat úr því sem til er, þá krefst það stuðnings almennings á breiðum grundvelli."

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.