Morgunblaðið - 15.03.1979, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. MARZ 1979
25
vegna þess hversu mjög hefur
dregið úr afla, sem berst á land í
Hull. Er jafnvel talin hætta á að
loka þurfi hinni nýju og fullkomnu
fiskihöfn þar.
— Vegna minnkandi útgerðar
frá Hull hefur hafnarkostnaður og
einnig launakostnaður orðið mun
hærri en t.d. í Grimsby. Við
lögðum áherzlu á að ef þeir í Hull
vildu fá fisk frá íslandi mætti
kostnaðurinn ekki vera hærri þar
en annars staðar. Að öðru leyti er
reynsla okkar mjög góð af Hull og
þar er t.d. öruggari afskipunar-
möguleikar en í Grimsby, þannig
að við viljum ekki missa Hull út úr
myndinni.
BRETAR ÞEKKJA EKKI
SÍN EIGIN FISKIMIÐ
— Það vakti sérstaka athygli
okkar í þessari ferð hversu viðhorf
og allt viðmót hefur gjörbreytzt á
skömmum tíma. Allir þeir, sem við
ræddum við, sama hvort um var að
ræða útgerðarmenn eða verka-
menn, sögðu að þeir hefðu haft
rangt fyrir sér í landhelgisdeilun-
um við Islendinga. Varðandi út-
færslu okkar í 200 mílur sögðu þeir
að Bretar hefðu betur farið að
dæmi íslendinga áður en það var
um seinan fyrir Breta vegna aðild-
arinnar að Efnahagsbandalaginu.
— Bretar hafa reynt að breyta
útgerð sinni eftir að Islandsmiðum
var lokað fyrir þá. Þeir nýta sína
nýrri togara til makrílveiða og
hafa breytt þeim í þessu augna-
miði. Það er athyglisvert að þeir
selja aflann beint í rússnesk verk-
smiðjuskip eða þá að þeir selja
makrílinn frystan til Nígeríu, en
aflinn er að mjög litlu leyti unninn
í landi. Þá hefur smábátaútgerð
aukist mikið frá Aberdeen, Lowe-
stoft og Grimsby.
— Það hefur komið í ljós á
síðustu misserum að Bretar
þekkja ekki sínar fiskislóðir.
Franskir togarar hafa t.d. fengið
allt að helmingi meiri afla á
miðum út af vesturströnd Skot-
lands heldur en togarar frá Bret-
landi. Meðan Bretarnir veiddu við
ísland stunduðu Frakkar þessi mið
og þekkja þau því betur en Bret-
arnir.
— Við metum stöðuna þannig
að þegar við höfum náð að byggja
upp þorskstofninn við Island og
getum náð þeim afla, sem íslenzk
og erlend fiskiskip veiddu á ís-
landsmiðum fyrir nokkrum árum,
þá þurfum við á þessum markaði
að halda. Það má t.d. nefna það, að
við vitum alls ekki hvað gerist
þegar Bandaríkjamenn og Kan-
adamenn hafa fært út sína fisk-
veiðilögsögu. Það gæti gjörbreytt
markaðsmálum okkar í Bandaríkj-
unum. Bretar hafa alltaf verið
miklir neytendur ferskfisks og það
er okkar sjónarmið, að þeim mun
fleiri markaðir, þeim mun minni
sveiflur og þeim mun meira öryggi
fyrir okkur, sögðu þeir Kristján
Ragnarsson og Ágúst Einarsson
að lokum.
ivirkjun
kinga
stefna mun m.a. hafa í för með sér:
, — Að raforkuverð í Reykjavík
| mun hækka.
— Að Kröfluvirkjun verði í
framtíðinni hluti af hinu nýja
fyrirtæki, en það mun hækka enn
rafmagnsverð í Reykjavík.
— Að áhrif Reykjavíkur á
j stjórn fyrirtækisins mun stórlega
minnka og áhrif til ákvörðunar um
áframhaldandi virkjanir og verð-
lagningu minnka að sama skapi.
— Að erfitt verður að standa
I gegn ýmsum óhagstæðum virkjun-
arkostum, t.d. Bessastaðaár-
virkjun, sem mikill pólitískur
þrýstingur er á að leggja út í, en
það kann að hækka enn rafmagns-
verð.
Vinnuveitendasamband íslands:
Ríkisstjórnin formlega f allin frá
ad stemma stigu vid víxlhækk-
unum kaupgjalds og verðlags
Vinnuveitendasamband íslands
hefur samþykkt ályktun um
frumvarp til laga um stjórn
efnahagsmála, þar sem m.a. er
sagt að þær takmarkanir á verð-
bótum á laun, sem frumvarpið
gerir ráð fyrir, séu svo smávægi-
legar, að í því felist í raun og veru
lögfesting verðbólgunnar og mót-
mælir VSÍ eindregið þeim vinnu-
brögðum, sem höfð hafi verið við
gerð frumvarpsins, og síðustu
breytingum á því.
Alyktun VSI er svohljóðandi:
„Vinnuveitendasamband íslands
vísar á ný til almennra athuga-
semda, sem fram komu í álitsgerð
VSÍ frá 22. febrúar s.l. og yfirlýs-
ingu frá 6. marz um frumvarp til
laga um stjórn efnahagsmála o.fl.
Vegna breytinga, sem orðið hafa á
frumvarpinu frá þeim tíma þykir
rétt að taka eftirfarandi fram:
1. Vinnuveitendasamband íslands
mótmælir ákveðið þeim vinnu-
brögðum, sem höfð hafa verið
við gerð þessa frumvarps og
síðustu breytinga á því.
Allar yfirlýsingar ríkisstjórnar-
innar um samráð við báða aðila
vinnumarkaðarins hafa í reynd
verið marklaus orð þar sem
einvörðungu hefur verið tekið
tillit til og haft samráð við
Alþýðusambandið. Vinnubrögð
ríkisstjórnarinnar í þessum efn-
um stríða gegn viðurkenndum
lýðræðislegum leikreglum og
brjóta gegn meginreglunni um
frjálsa kjarasamninga.
2. Ákvæði frumvarpsins um sam-
ráð við aðila vinnumarkaðarins
eru algjörlega óviðunandi, sett í
því skyni einvörðungu að úti-
loka raunverulega aðild Vinnu-
veitendasambandsins að þeirri
umfjöllun um kaup- og kjara-
mál, sem fram á að fara á þeim
vettvangi. Vinnuveitendasam-
bandið hafnar öllu samráði við
ríkisstjórnina við slíkar aðstæð-
ur en lýsir sig reiðubúið til
samvinnu á þeim grundvelli
sem gert var ráð fyrir í frum-
varpinu upphaflega.
3. Vinnuveitendasamband íslands
lítur svo á, að með frumvarpi
þessu hafi ríkisstjórnin horfið
frá þeirri yfirlýstu stefnu sinni
að stemma stigu við víxlhækk-
unum kaupgjalds og verðlags.
Þær takmarkanir á verðbótum
á laun, sem frumvarpið gerir
ráð fyrir eru svo smávægileg-
ar, að í því felst í raun og veru
lögfesting verðbólgunnar.
Vinnuveitendasambandið er
reiðubúið að fallast á eðlilegar
verðbætur á laun vegna verð-
hækkana á vörum og þjónustu
að því tilskildu að til frádráttar
komi allar hækkanir sem stafa
beinlínis af launahækkunum.
Með öðru móti verður ekki
tekist á við það vandamál, sem
víxlhækkanir kaupgjalds og
verðlags eru í okkar efnahags-
lífi.
Ennfremur er fráleitt að hækk-
anir á sköttum, sem á eru lagðir
í því skyni að bæta eða auka
opinbera þjónustu við borgar-
ana, skuli leiða til kauphækk-
ana.
Jafnframt er útilokað að hækka
laun þegar þjóðarbúið verður
fyrir áföllum vegna rýrnandi
kaupmáttar útflutningstekna.
Alveg er ljóst að atvinnufyrir-
tækin geta ekki staðið við verð-
bótaákvæði þessa frumvarps án
verulegra hækkana á innlendri
framleiðslu og þjónustu og
gengisfalls að því er útflutn-
ingsframleiðsluna varðar.
4. Vinnuveitendasamband Islands
telur varhugavert að verð-
tryggja inn- og útlán, án sam-
hliða aðgerða til þess að bæta
rekstrarskilyrði atvinnuveg-
anna og stöðva víxlhækkanir
kaupgjalds og verðlags. Verð-
trygging, sem að öllu jöfnu er
æskileg, getur í óðaverðbólgu
leitt til enn alvarlegra jafnvæg-
isleysis í peningamálum en nú
er ríkjandi.
5. Vinnuveitendasamband íslands
gagnrýnir harðlega þá stefnu-
breytingu ríkisstjórnarinnar að
hverfa frá yfirlýstum áformum
um frjálsa verðmyndun skv.
lögum um verðlag, samkeppnis-
hömlur og óréttmæta viðskipta-
hætti. Óðaverðbólga síðustu ára
sýnir að verðlagshöft eru einsk-
is nýt í baráttu gegn verðbólgu.
Verðtrygging inn- og útlána er
einnig óhugsandi án frjálsrar
verðmyndunar.
6. Vinnuveitendasambandið hafn-
ar ríkisforsjárstefnu þessa
frumvarps. Ákvæði frumvarps-
ins um atvinnuvegaáætlanir og
útlánaáætlanir til langs tíma
eru í heild sinni hrein fjar-
stæða. Þess háttar ríkisstýrður
áætlanabúskapur hefur hvergi
heppnast og leysir ekki þau
vandamál, sem við er að etja.
Að því er varðar ríkisframlög
til hagræðingar í atvinnurekstri
lýsir Vinnuveitendasambandið
þeirri skoðun sinni, að réttara
og raunsærra sé að búa þannig
að atvinnurekstrinum að í fyrir-
tækjunum sjálfum myndist
fjármagn til hagræðingar og
uppbyggingar.
7. Vinnuveitendasamband íslands
ítrekar andmæli sín við stofnun
vinnumálaskrifstofu í félags-
málaráðuneytinu. Tveggja mán-
aða tilkynningarskylda um ráð-
gerðan samdrátt í atvinnu-
rekstri er óframkvæmanleg og
myndi takmarka möguleika fyr-
irtækja til nauðsynlegra við-
bragða við breyttum aðstæðum.
8. Vinnuveitendasamband íslands
ítrekar fyrra álit sitt að því er
varðar jöfnunarsjóði sjávarút-
vegsins. Það er á valdi stjórn-
valda að beita þeim í ríkari
mæli en verið hefur til sveiflu-
jöfnunar. Til þess þarf ekki
lagabreytingu."
Launamálaráó BHM:
Barátta einstakra forystumanna
launþega fyrir að samningar séu
brotnir er vægast sagt furðuleg
STJÓRN launamálaráðs Banda-
lags háskólamanna ályktaði á
fundi í fyrradag samhljóða „aö
beita sér fyrir vinnustöðvun, ef
setja á lög um nýtt „þak“ á
vísitölubætur“. Með þessari álykt-
un fylgdi allítarleg greinargerð
um vísitöluþakið og er hún svo-
hljóðandi:
„Úrskurður Kjaradóms frá 4.
mars s.i. um afnám vísitöluþaksins
— Að hætta er á að vegna
yfirgnæfandi áhrifa ríkisins í
þessu nýja fyrirtæki verði ákvarð-
anir teknar út frá ýmsum öðrum
sjónarmiðum en arðsemissjónar-
miðum, eins og reynslan hefur
sýnt hjá Rafmagnsveitum ríkisins.
Borgarstjórn bendir á frum-
kvæði og framtak Reykjavíkur í
rafmagnsmálum undanfarna ára-
tugi, en raforkuöflunarkerfi
Suð-Vesturlands hvílir á þessu
framtaki, sem sjálfsagt er, að
Reykjavík fái að njóta og þá um
leið þeir nágrannar borgarinnar,
sem við Landsvirkjun skipta.
Af framangreindum ástæðum
telur borgarstjórn tillögur „um
stofnun landsfyrirtækis til að
annast meginraforkuvinnslu og
raforkuflutning" með öllu óað-
gengilegar fyrir Reykjavíkurborg
og hafnar tilmælum ráðherra um
nefndarskipun, sbr. bréf iðnaðar-
ráðuneytis frá 2. marz s.L, þar sem
óskað er, að borgarstjórn fyrir sitt
leyti „gangi til samninga um
stofnun þessa landsfyrirtækis um
meginraforkuvinnslu og raforku-
flutning á grundvelli tillagna
nefndarinnar".
hefur hleypt af stað talsverðum
umræðum um verðlagsbætur.
Hafa ýmsir forystumenn laun-
þegasamtaka tekið þátt í þeim
umræðum og gætir, vægast sagt,
mikils misskilnings hjá sumum
þeirra um eðli og tilgang verðbóta.
Hefur því jafnvel verið haldið
fram að fullar verðlagsbætur auki
kaupmátt hærri launa, að ekki sé
talað um þá fullyrðingu, að verð-
bætur auki launamismun.
Launamálaráð BHM lagði ýmis
gögn, máli sínu til stuðnings, fyrir
Kjaradóm. Þar var m.a. sýnt fram
á áhrif vísitöluþaksins á laun
ýmissa hópa launþega, sem áttu áð
falla undir það. Meðal þessara
launþegahópa voru:
1. Starfsmenn Reykjavíkurborgar,
en meirihluti borgarstjórnar sam-
þykkti að fella vísitöluþakið ein-
hliða úr gildi.
2. Starfsmenn hjá ÍSAL. ÍSAL og
viðsemjendur þeirra, þ.e. laun-
þegafélög innan ASÍ, hafa nýlega
samið um afnám vísitöluþaksins
hjá starfsmönnum hjá ÍSAL.
3. Launþegar innan Farmanna- og
fiskimannasambands íslands, og
Vélstjórafélags. íslands. Athugun
á launaþróun hjá þessum aðilum
sýnir, að vísitöluþakið hefur ekki
haft áhrif á laun þeirra.
Þegar Kjaradómi hafði verið
sýnt fram á, að vísitöluþakið hafði
nær eingöngu áhrif á laun ríkis-
starfsmanna, og það þjónaði því
ekki sínum upphaflega tilgangi,
hefði það verið í hæsta máta
óeðlilegt ef Kjaradómur hefði ekki
tekið mark á staðreyndum máls-
ins.
Fullyrðingar ýmissa forystu-
manna launþega um, að hlutfalls-
legar verðbætur auki launamun
eru vægast sagt furðulegar. Stað-
reyndin er sú, að þær viðhalda
þeim launamun og þeim kaup-
mætti, sem um hefur verið samið.
Með einföldu dæmi er hægt að
sýna fram á þetta. A hefur kr.
100.000 í mánaðarlaun og B hefur
kr. 200.000. Hækki verðlag um
10% á tilteknu tímabili hefur
kaupmáttur launa þeirra rýrnað
að sama skapi.
Laun A hafa því
raunverulega lækkað úr kr.
100.000 í kr. 90.000 (þ.e. um 10.000
kr.) og hjá B hefur kaupmáttur
launa lækkað úr kr. 200.000 í kr.
180.000 (þ.e. um 20.000 kr.) Til að
viðhalda kaupmætti þyrftu laun
beggja aðilanna að hækka um
10%. Laun A þyrftu að hækka úr
kr. 100.000 í kr. 110.000 og laun B
úr kr. 200.000 í kr. 220.000. Laun B
eru eftir sem áður tvöfalt hærri en
laun A.
Það sem ýmsir forystumenn
launþega eiga hins vegar við, er
þeir halda því fram, að fullar
verðlagsbætur auki launamun, er,
að í þessu tilfelli séu laun B orðin
110.000 kr. hærri en laun A eftir að
fullar verðbætur hafi verið reikn-
aðar á laun beggja aðilanna, en
munuririn hafi áður verið kr.
100.000. En þó launabilið hafi í
krónutölu vaxið um 10.000 kr., þá
er þess að gæta, að við framan-
greinda verðlagshækkun hefur
krónan rýrnað um ca. 10%. Það
þarf því 10% fleiri krónur til að
viðhalda umsömdum kaupmætti.
Sú fullyrðing, að fullar verðlags-
bætur auki kaupmátt launa, er
vart svaraverð. Ef verðlagshækk-
un hefur rýrt kaupmátt launa um
10%, þarf þá ekki að hækka launin
sambærilega til að þau haldi kaup-
mætti sínum?
Því hefur verið haldið fram, að
þak á verðlagsbætur sé mikilvæg-
ur liður í baráttunni við verðbólg-
una. Þeim, sem halda þessu fram,
skal hins vegar bent á, að flestar
aðrar leiðir eru árangursríkari. Ef
vísitöluþakið hefði verið í gildi 1.
mars s.l. hefði meðallaunahækkun
verið 6,8% í stað 6,9%, þ.e. munur-
inn hefði verið 0,1% og áhrifin á
verðbólguna hefðu verið ennþá
minni.
Barátta einstakra forystumanna
launþega fyrir því, að samningar
séu brotnir, sem frekast er unnt, á
ríkisstarfsmönnum í BHM, er
vægast sagt furðuleg, því skerðing
á launum ákveðins hóps launþega
leiðir til launahækkunar hjá öðr-
um. Þótt fjölmargir hópar laun-
þega, þ.á m. innan ASÍ, hafi marg-
falt hærri laun en ríkisstarfsmenn
innan BHM (en meðallaun þeirra
eru nú kr. 338.000), fer lítið fyrir
kröfum þessara forystumanna um
skerðingu verðbóta hjá þeim. Tal
þessara manna um launajöfnun er
því ekkert annað en loddaraskap-
ur. Slík afskipti forystumanna
launþegasamtaka af samningum
annarra launþegasamtaka eru
vart til þess fallin að efla sam-
stöðu launþega og hljóta ríkis-
starfsmenn í BHM að endurskoða
afstöðu sína í ljósi fenginnar
reynslu."