Morgunblaðið - 17.06.1979, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ1979
Rabbað við Hraínhildi Sigurðar-
dóttur úr Haínaríirði sem gerðist
húsíreyja íDöium sautján ára
— Þegar ég ákvað að
setjast að hér, var það
eftir dálitla yfirvegun. I
fyrstu hafði mér auðvitað
ekki komið annað til hug-
ar en flytjast á brott. ..
mig hafði aldrei langað
nokkurn skapaðan hlut til
þess að setjast að í sveit.
Kunni heldur ekki til
neinna verka. En svo fann
ég það á Ólafi, manninum
mínum, að honum yrði
mjög erfitt að fara. Svo ég
komst að þeirri niður-
stöðu að einu mætti gilda
hvar ég væri húsmóðir og
þar með var teningnum
kastað.
Þetta segir Hrafnhildur Sig-
urðardóttir, húsfreyja í Engi-
hlíð í Laxárdal í Dölum. Hún er
sjómannsdóttir úr Hafnarfirði
og kom kaupakona í sveitina
fyrir tuttugu og fimm árum, þá
rétt sextán ára. Og svo fór þetta
allt eins og í ljúfri sögu því að
hún kynntist þá mannsefni sínu
Olafi Pálmasyni á Svarfhóli og í
stað þess að hverfa á suðvestur-
hornið þegar kaupakonutíðinni
lauk, fór hún til búsetu á
Svarfhóli þá um haustið.
Síðan eru nú tæp tuttugu og
fimm ár og fyrir æði löngu hafa
þau hjón reist sér nýbýli úr
landi Svarfhóls, Engihlíð, og
búa þar myndarlega. Eg renndi
í hlað í Engihlíð á dögunum og
hitti Ólaf úti í girðingu að huga
að kindum. Hann sagði sauð-
burðinn hafa gengið ágætlega,
en eins og víðast hvar annars
staðar hefur fé orðið að bera í
húsi. Ólafur hefur um fjögur
hundruð fjár, en engar kýr.
Segist hafa hætt blönduðum
búskap fyrir nokkrum árum,
fyrir einyrkja sé það nánast
ofverk og nú eru elztu börn
þeirra hjóna þrjú, Sigurður,
Pálmi og Steinunn Lilja farin
að heiman og hafa sett saman
sín heimili annarsstaðar.
Heima er aðeins yngsti sonur-
inn Páll Reynir fimmtán ára, og
í Engihlíð eru og í sumarvinnu
tveir bróðursynir Ólafs og er þá
heimilisfólk um þessar mundir
talið.
Mér lék forvitni á að heyra
hvernig það bar að á sínum
tíma að Hrafnhildur, ættuð
undan Hamrinum í Hafnarfirði
ákvað að setjast að húsfreyja í
Dölum. Við hreiðrum um okkur
í hlýlegri og vel búinni stofunni
í Engihlíð og hún segir:
— Það vildi þannig til að
sumarið 1952 var lítið um vinnu
fyrir unglinga í Hafnarfirði. Þá
var ég að verða fimmtán ára.
Mér datt í hug að reyna að
komast í sveit og sneri mér til
Ráðningarskrifstofu landbún-
aðarins. Úr varð að ég fór að
Gillastöðum í Laxárdal. Ég
hafði aldrei verið í sveit og
kunni lítið til verka. En pabbi
minn hafði haft kindur í Firðin-
um og ég kunni að halda á
hrífu... Húsráðendur á Gilla-
stöðum voru Jóhanna Krist-
vinsdóttir og Jón heitinn Skúla-
son. Jón lézt á bezta aldri fyrir
nokkrum árum, en Jóhanna býr
enn á Gillastöðum með sonum,
sínum. Þetta sumar var ljóm-
andi tími og ég undi mér prýði-
lega. Þau hjón og aðrir heimilis-
menn voru mér óhörðnuðum
unglingi ákaflega góð og ég held
að þar hafi ég fengið hollt
I heimsókn í
Engihlíð í
Laxárdal:
Ilrafnhildur Sigurðardóttir
„Églen ti ííarartálma
á heimleiðinni ..."
veganesti í afstöðu minni til
Dalamanna. Þau viðhorf ríktu
að ekki væri nauðsynlegt að
leita uppi leiðinlegri hliðarnar á
fólki og aldrei heyrðist þar
hnjóðað í nokkurn mann.
Sumarið eftir vann ég í fiski
heima við að hengja upp skreið.
En mig gripu einhver leiðindi
þegar líða tók á sumarið og ég
ákvað að reyna að komast aftur
að Gillastöðum sumarið eftir.
Undir vor hringdi ég til Jóns og
hann tók erindi mínu vel og
þegar skóla lauk dreif ég mig
vestur... nei, nei... ég hafði
ekki kynnzt Ólafi þá. Það var
ekki þess vegna að mig langaði
að koma, heldur vegna þess að
mér hafði liðið vel á Gillastöð-
um, þar var hlýlegt og skemmti-
leg fólk og myndarskapur í öllu.
Nú svo kynntist ég Ólafi þetta
sumar. Þá var ég tæplega sautj-
án ára. Hann bjó þá á Svarfhóli
ásamt foreldrum sínum og
Heiðari bróður sínum, og Pálmi
faðir hans var náttúrulega aðal-
bóndinn. Um haustið þegar
ráðningartíma mínum lauk fór
ég svo ekkert suður, því að ég
hafði lent í þessum
farartálma... og flutti mig um
set, niður að Svarfhóli og við
bjuggum um veturinn í sambýli
við tengdaforeldra mína. Strax
vorið eftir hafði verið fastmæl-
um bundið að við byggðum
nýbýli úr Svarfhólslandi og var
strax hafizt handa.
— Hvernig fólkinu mínu leizt
á þetta? Ég veit það nú ekki.
Ætli það hafi ekki verið svona
beggja blands. Ég heyrði aldrei
annað en það væri dús við þetta.
En auðvitað hafa ýmsir verið
vantrúaðir og ég heyrði eftir
konu sem ég hafði unnið með í
fiski sumarið áður: „uss, það
held ég hún tolli nú lengi
þarna.“ Ég veit heldur ekki
hvort ég gerði mér sjálf grein
fyrir því að þetta væri eitthvað
stórkostlegt skref, þetta kom
bara svona. I fyrstu datt mér
ekki í hug að við myndum
setjast að í sveit. Það var
öldungis óhugsandi í mínum
huga. En ég fann fljótlega á
Ólafi að hann myndi ekki una
sér annars staðar. Þá komst ég
að þeirri niðurstöðu að það
mætti einu gilda hvar ég ynni
húsmóðurstörfin. Ég var líka
ósköp hrifin af manninum mín-
um og svo komu börnin fljót-
lega.
— Þó að tuttugu og fimm ár
séu ekki langur tími hefur
margt breyst ótrúlega hér í
sveit eins og annars staðar. Þá
var vélvæðingin að vísu að
hefjast, en ekki meira en svo að
því voru viðbrigðin fyrir mig
sem kom úr þægindum í bænum
býsna mikil og meiri en maður
gerir sér í hugarlund nú.
— Fyrsti veturinn varð lang-
ur, ég neita því ekki. Mér fannst
vorið koma seint. En ég komst
upp á lag með að taka hvern
áfanga fyrir sig ... fyrst var að
hlakka til jólanna, síðan var
ekki ýkja langt í þá ágætu
skemmtun sem þorrablótið er
... svo styttist í sauðburðinn ...
og þá var vorið komið og fór að
birta yfir öllu. Haustið 1955 var
fé skorið niður vegna mæði-
veikinnar og þá um veturinn
gafst því skiljanlega meiri tími
til að sinna byggingunni. Við
fluttum inn í húsið í maí byrjun
1956, þá var komin eldhúsinn-
rétting og við höfðum málað
gólf og tvö herbergi á neðri
hæðinni voru að mestu tilbúin.
Risið var svo ekki innréttað
fyrr en æði löngu síðar. Ég man
það var kafalds slitringur
þennan dag sem við vorum að
flytja frá Svarfhóli og einhver
sagði að veðrið vissi á kuldalega
sambúð. En reyndin hefur nú
ekki orðið sú, þetta hefur gengið
heldur notalega fyrir sig hjá
okkur og ég hef aldrei séð eftir
neinu. Svo hær hún við og
heldur áfram:
— Ég hef aldrei verið sér-
staklega mikið í útiverkum.
Framan af var ég með allan
hugann við börnin og að byggja
upp heimili. Og reyna að fikra
ólafur Pálmason
mig áfram í verkunum, því að
hvað ætli ég hafi svo sem
kunnað. En áður en ég fór að
heiman hafði ég gægszt í upp-
skriftarbókina móður minnar
og þaðan fékk ég töluverðan
fróðleik. Ég komst til dæmis að
raun um að maður kemst býsna
langt í bakstri með því að nota
jafnt af smjörlíki og sykri og að
ein teskeið af lyftidufti er hæfi-
leg í bolla af hveiti. Framan af
var hráolíuvél sem hitaði einnig
upp húsið, svo var keyptur
mótor til ljósa og þvotta og ég
fékk handsnúna þvottavél og
fannst það mesti lúxus þótt
margt yrði ég að þvo áfram á
bretti um hríð. Seinna fékk ég
hrærivél með árunum varð allt
léttara að mörgu leyti. Þótt ég
hafi ekki verið mikið í útiverk-
um gekk ég vitanlega í heyskap
mjólkaði annað málið á sumrin
meðan við höfðum kýr og vann
þau störf sem þurfti. Gesta-
gangur hefur verið nokkur á
sumrin og alltaf jafn mikil
ánægja að þyí að fá fólk í
heimsókn. — Ég hef ekki sinnt
félagsmálum, segir hún að-
sðurð. — Ég gekk auðvitað í
kvenfélagið og hef sótt fundi pg
ýms námskeið á þess vegum. Ég
hef aldrei verið nein fyrir-
myndarhúsmóðir en mér finnst
heimilisstörf heldur skemmti-
leg og er ákaflega fegin því að
hafa getað sinnt börnum og
heimili mest allan tíma minn.
En ég hef gaman af mörgu
fleiru, les mikið, gríp í handa-
vinnu — ræð krossgátur, ef ekki
vill annað. A veturnar horfum
við töluvert á sjónvarp. — Jú,
ætli ég sé ekki frekar jákvæð,
það er helzt ég sé neikvæð
gagnvart sjálfri mér. Ég togast
svona á milli afla. Finnst ég
ekki afkasta nægu, þótt ég viti
að ég get ýmislegt gert. Langar
til að gera margt en læt ekki
alltaf verða af því.
— Ég fann meira fyrir ein-
angruninni áður fyrri, segir
hún. — Þetta er allt öðruvísi
nú. Mér finnst þetta hafa geng-
ið snurðulítið hjá okkur, og ég
hef þá trú að það sé aldrei lagt á
okkur meira en viö getum risið
undir. Mér er afar hlýtt til
sveitunga minna og finnst
Dalamenn yfirleitt sómafólk, og
þeir eru þoðnir og búnir til
hjálpar og greiða.
h.k.