Morgunblaðið - 29.09.1979, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 1979
19
Þyrlur björgunarsveitarinnar taka eldsneyti á flugi frá
Hercules-vél. Af ýmsum er þetta talið mjög áhættusamt
verk. en flugmennirnir líta á það sem hluta af sínu starfi
og vilja ekki gera mikið úr hættunni. í löngum
björgunarleiðöngrum þurfa þyrlurnar oft að taka elds-
neyti 2—3 sinnum á flugi.
bessi einstæða mynd er tek-
in á slysstaðnum í Gigjökli
6. nóvember 1976, en þyrla
frá Varnariiðinu sótti þang-
að fjóra pilta, sem slasast
höfðu við björgunaræfingar
á jöklinum. Hröpuðu pilt-
arnir niður á sprungubotn
og er þyriunni var þokað
niður að slysstaðnum voru
skrúfubiöðin aðeins um þrjá
metra frá isveggnum.
nóvember 1974. Aðalvélar skipsins
voru þá orðnar óvirkar og skipið
rak stjórnlaust fyrir veðri og
vindum þar sem það var statt um
155 mílur SA af Stokksnesi.
Skipstjóri skipsins óskaði lsekn-
isaðstoðar og var þegar farið fram
á aðstoð björgunarsveitar Varn-
arliðsins. Vegna ört versnandi
veðurs var talið óráð að senda
þyrlu í svo langa flugferð, en þess
í stað ákveðið að ferðbúa Hercul-
es-vél með tvo þrautþjálfaða
sjúkraliða um borð. Þeim var
ætlað það áhættusama hlutverk
að stökkva í fallhlífum í sjóinn og
komast á þann hátt til að hjúkra
hinum slösuðu mönnum um borð í
Stolt Vista og gera þar að meiðsl-
um þeirra.
Allvel gekk að finna skipið og
sjúkraliðarnir stukku í sjóinn við
skipshlið, en skipsbátur flutti þá
síðan um borð. Þá voru aðeins
liðnir 3'/2 tími frá því að læknis-
aðstoðar var óskað. Sjúkraliðarnir
unnu mikið starf um borð í
skipinu, en sá skipverji sem mest
var slasaður, var fluttur yfir í
aðstoðarskip síðar um daginn,
þaðan til Færeyja og loks til
Kaupmannahafnar. Annar var
fluttur til Færeyja daginn eftir.
Sú aðstoð sem sjúkraliðarnir
veittu var gífurleg og unnin við
erfið skilyrði, auk þess sem engir
aðrir hefðu getað verið komnir um
borð í skipið á svo skömmum tíma.
Sá sem mest var slasaður um
borð í Stolt Vista var mikið
brenndur í andliti, á baki og á
höndum. Annar hafði fengið
stálflís í læri og lá hún niðri undir
hnéskel. Fjölmargir af áhöfn
skipsins voru særðir og skrámaðir
eftir viðureignina við eldinn og
gerðu sjúkraliðarnir að meiðslum
þeirra. Ferð sjúkraliðanna endaði
þannig, að þeir voru settir um
borð í varðskipið Þór og voru þeir
settir í land á Djúpavogi, þaðan lá
leiðin til Stokksness og síðan til
Keflavíkurflugvallar nokkrum
dögum eftir að kallið kom.
I viðtali við Morgunblaðið sögðu
sjúkraliðarnir, David Milsten og
Steve Tyre, að svipuð verkefni
hefðu þeir oft fengið á æfingum,
en aldrei í raunveruleikanum. Það
hefði því verið ánægjulegt hversu
vel gekk, en þegar allt hefði komið
til alls hefði þetta ekki verið
erfiðara en venjuleg æfing. Hóg-
værð einkenndi svör þessara
manna.
Þó svo að Sveit 14 hafi ekki
verið beinn aðili að þessari björg-
un, þá er þessi frásögn tíunduð
hér, að svo samtvinnuð eru störf
sveitarinnar og áhafna Hercules-
vélanna.
Stolt Vista var frá Noregi, en
sigldi undir fána Líberíu. Áhöfnin
var frá Filippseyjum nema tveir
yfirmenn, sem voru norskir. Þátt í
björgunaraðgerðunum tóku, auk
Bandaríkjamanna, íslendingar,
Færeyingar, Hollendingar, Danir
og e.t.v. menn frá fleiri þjóðum.
Þetta atvik, þar sem svo margar
þjóðir áttu fulltrúa, lýsir vel hve
allir leggjast á eitt ef neyð ber að
höndum á hafinu eða annars
staðar.
„FURÐULEGT AÐ SJÁ
HVERNIG ÞETTA
VAR HÆGT“
Það er af miklu að taka þegar
rifjuð eru upp björgunarafrek
Sveitar 14 á Keflavíkurflugvelli.
Eitt það minnisstæðasta er þó
björgun fjögurra skáta úr Hjálp-
arsveitinni í Vestmannaeyjum.
Þeir höfðu verið að æfingu í
Gígjökli við Þórsmörk ásamt
sveitum úr Reykjavík og Kópa-
vogi. Félagarnir fjórir frá Vest-
mannaeyjum voru saman í jökla-
vað að ganga glerhála, harða
ísbrekku, þegar hinum neðsta
skrikaði fótur og skipti það engum
togum að hinir misstu jafnvægið.
Runnu skátarnir niður íshelluna
20—60 metra og hentust fram af 8
metra háum sprunguveggnum í
vegginn hinum megin og hröpuðu
síðan niður á sprungubotninn. Sá
þeirra, sem minnst slasaðist, gat
látið félaga hinna hjálparsveit-
anna vita.
Boðum var komið til Sveitar 14
og hún beðin að senda þyrlu með
lækni á staðinn. Þyrla og Her-
cules-vél voru þegar sendar af
stað og áður en farið var inn að
slysstaðnum varð að létta þyrluna
af ýmsum búnaði og eldsneyti í
Þórsmörk. Þyrlunni varð að þoka
beint niður að slysstaðnum og
voru þá skrúfublöðin aðeins um
þrjá metra frá ísveggnum. Sjúkra-
liði var látinn siga niður til að
ganga frá hinum slösuðu í sjúkra-
körfur, er síðan voru hífðar um
borð í þyrluna.
Á leið til Reykjavíkur varð
þyrlan að taka eldsneyti frá Her-
cules-vélinni, en læknirinn og
sjúkraliðar þurftu stanslaust á
leiöinni að sinna þeim piltanna,
sem mest slasaðist. Einn piltanna
fjögurra lést á sjúkrahúsi rúmlega
hálfu ári eftir slysið í jöklinum.
Vestmannaeyingarnir fjórir voru
allir mjög reyndir fjallgöngumenn
og útbúnaður þeirra mjög góður.
í viðtali við eitt dagblaðanna
sagðist Sigurði Ásgrímssyni, sem
var einn þeirra fjórmenninganna,
svo frá um þátt björgunarsveitar-
innar: „Þyrlan kom síðan þarna til
okkar við mjög erfiðar aðstæður.
Hún gat ekki lent þarna, en kom
niður við jökulvegginn, þannig að
aðeins voru nokkrir metrar í
vegginn og þar héldu flugmenn-
irnir þyrlunni á lofti meðan við
vorum hífðir um borð. Það var
furðulegt að sjá hvernig þetta var
hægt.“
URÐU AÐ MORSA
Á MILLI Á LATÍNU
Lengsta sjúkraflugið sem þyrlur
Varnarliðsins hafa innt af hendi,
var farið 16. ágúst 1977. Sjúkur
skipverji var þá sóttur um borð í
flutningaskipið Eldvík, en skipað
var þá statt um 420 sjómílur suður
af landinu á leið frá Portúgal til
Hafnar í Hornafirði. Eldsneytis-
vél fylgdi þyrlunni, en er bilunar
varð vart í henni var kallað á aðra
„King Bird-vél“ frá Woodbridge í
Englandi og þangað hélt bilaða
vélin. Án eldsneytisvélar hefði
þyrlan ekki getað lokið þessu
verkefni, en fram og til baka voru
950 sjómílur. Lengstu björgunar-
flugin áður höfðu verið farin eftir
skipverja á brezkum togara 50
sjómílur norðaustur af Langanesi
og skipverja á þýzku rannsókna-
skipi 270 sjómílur vestur af
Garðskaga.
I sambandi við einstakar björg-
unaraðgerðir koma upp marg-
vísleg vandamál og þá t.d. varð-
andi tjáskipti. Þannig var það t.d.
í september á síðasta ári er þyrla
sótti sjúkan skipverja um borð í
sovézkt verksmiðjuskip 400 mílur
norðaustur frá Keflavík. Enginn
um borð í verksmiðjuskipinu tal-
aði ensku og þaðan af síður
íslenzku þannig að allt samband á
milli björgunaraðila og skips varð
að morsa á latínu.
Endalaust væri hægt að halda
áfram að telja þau verkefni, sem
sveitin hefur unnið. I stuttu máli
má nefna flutning á sjúkum og
öldruðum fyrstu nótt eldgossins í
Eyjum á sínum tíma og síðar
flutning búpenings upp á fasta-
landið. Nefna má björgun Banda-
ríkjamannanna, sem urðu að
lenda loftbelg sínum í hafinu
vestur af landinu. Óteljandi ferðir
eftir sjúkum og slösuðum um allt
land og ósjálfrátt hugsar maður
um þá erfiðleika, sem víða hefðu
komið upp á afskekktustu stöðum
á og við landið ef aðstoðar Sveitar
14 hefði ekki notið við.
SAMSTARFSEM
SPANNAR MIKLA
VÍÐÁTTL
I þessari grein hefur óspart
verið gengið í árbækur SVFI og
upplýsingar sóttar þangað um
einstök verkefni Sveitar 14. Þessir
tveir aðilar hafa mikið unnið
saman og það samstarf verið með
afbrigðum gott. Það er því vel við
hæfi að Hannes Hafstein fram-
kvæmdastjóri SVFÍ eigi niður-
lagsorð þessarar greinar, en hann
segir svo í árbókinni 1977:
„Vettvangur þessa s'amstarfs
spannar orðið mikla víðáttu og
nær ekki aðeins yfir hin byggðu
ból landsins eða torfærur og
fjarlægðir óbyggðanna, heldur
einnig með ströndum og oft á
tíðum hundruð sjómíla á haf út.
Og ekki eru það einvörðungu
íslendingar, sem þessa samstarfs
hafa notið. Erlendir sjómenn af
mörgu þjóðerni hafa verið sóttir
um langan veg og fluttir í umsjá
færustu lækna. Einnig hafa er-
lendir ferðalangar notið góðrar
fyrirgreiðslu og hjálpsemi."