Morgunblaðið - 15.08.1980, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 1980
11
verskum, egypzkum — og íslenzk-
um. Aðrir hafa verið notaðir við
olíuborpalla á Norðursjó. Flotinn,
sem hafði um fimm hundruð
togurum á að skipa meðan allt lék
í lyndi á Islandsmiðum, minnkaði
niður í þrjú hundruð nítíu og níu
skip árið 1975 og var orðinn tvö
hundruð sjötíu og tvö skip í fyrra.
Að sögn brezka fiskveiðisam-
bandsins er hann nú kominn niður
fyrir hundraðið.
Stóru frystitogurunum var lagt
fyrst en minni togararnir hafa
siðan fylgt í kjölfarið. Spá heillum
horfnir togarasjómenn því að
stórtogarafloti Breta hverfi alger-
lega af sjónarsviðinu fyrir lok
ársins, geri stjórnvöld ekki skurk í
málinu.
Afli íslenzku togaranna, sem nú
er landað í brezkum höfnum, er
aðeins brot af þeim innflutningi,
sem togarasjómenn kvarta yfir að
sé að drekkja brezkri togaraút-
gerð. Mest af afla þessum er
landað frosnum eða isuðum. Fisk-
urinn er ekki seldur við höfnina
heldur fer hann beint til innflytj-
andans, sem kaupir hann í heilu
lagi og verðleggur símleiðis eða í
telex sambandi. Innflutningur á
þorski á síðasta ári nam hundrað
niutíu og sjö þúsund tonnum, sem
er rúmlega þrisvar sinnum meira
en þau sextíu og fjögur þúsund
tonn, er brezkir togarar lönduðu.
Vaxandi aðstreymi íslenzka
þorsksins bendir til þess að fyrr-
nefnd tala verði jafnvel hærri á
árinu, sem er að líða.
Ástæða fyrir því að þessir hlutir
eiga sér nú stað er sú að fiskiðnað-
urinn, sem stutt hefur við bakið á
togarasjómönnum síðan á sjötta
áratugnum, leitar nú í síauknum
mæli hráefnis erlendis. Þriðjung-
ur þeirra sex hundruð þúsund
tonna af fiski, sem Bretar neyta
árlega fer í tilbúna matarrétti og
er þorskur helzta hráefnið. Kapp-
kostar iðnaðurinn að hafa fyrsta
flokks þorsk, ýsu og kola á boð-
stólum gegn vægasta verði. Segir
sig þvi sjálft að bezta hráefnis er
leitað þar sem það fæst.
Eftirsóttur
markaður
Markaðsstærðin og styrkleiki
pundsins hafa laðað að útflytjend-
ur frá löndum eins og Danmörku,
jHollandi, Noregi og íslandi. Eftir-
| spurn eftir þorski er ólíkt minni á
meginlandi Evrópu og hafa þessar
þjóðir því látið einskis ófreistað til
að koma ár sinni fyrir borð í
Bretlandi.
En efnahagssamdrátturinn hef-
ur spillt afkomu fiskimanna. Með
því að neytendur hafa dregið við
sig kaup á fiski, hefur fiskiðnaður-
inn dregið saman seglin að sama
skapi með þeim afleiðingum að
verði er haldið niðri.
Heimafyrir segjast togarasjó-
menn ekki gramir íslendingum
fyrir að selja í Grimsby, Hull og
Fleetwood, þar sem þeir fari
löglega að, borgi tolla og örvi
atvinnulíf í höfnunum. Það sem
einkum er þeim þyrnir í augum, er
fiskurinn, sem inn kemur bak-
dyramegin i kössum og hamlar
eðlilegri verðlagningu — vöru-
sendingar frá Efnahagsbanda-
lagslöndunum, svo sem Hollandi,
Danmörku, Þýzkalandi og Frakk-
landi. Líta togarasjómenn svo á að
Efnahagsbandalagið hafi lagt á
ráðin um gríðarlegt samsæri gegn
þeim í því skyni að ræna þá
miðum sínum, en tvö hundruð og
sjötíu fermílna fiskveiðisvæði
Breta er nú partur af sameigin-
legri hafauðlind Efnahagsbanda-
lagsins. Brezka fiskveiðisamband-
ið sakar EBE í sífellu um að reyna
að slá eign sinni á brezkan fisk og
segir hin aðildarríkin efla flota
sinn hröðum skrefum samtímis
því að Bretar kasti skipum sínum
á hauga. Þar eð ekki hefur náðst
samkomulag innan Efnahags-
bandalagsins um skiptingu há-
marksafla getur hver farið sínu
fram enn sem komið er.
Niðurgreiðslur
Ráðherranefnd Efnahagsbanda-
lagsins ákveður árlega hámark
leyfilegs afla á hverri fisktegund
— þrjú hundruð fjörutíu og tvö
þúsund tonn af þorski í ár — og
tekur hvert aðildarríki eins mikið
og það telur sér heimilt, án þess að
segja nákvæmlega til um hve
mikið. Bretar höfnuðu tilboði
bandalagsins um 26.5 af hundraði
ársaflans og var hlutfallið því
hækkað í 33.6 af hundraði.
Togarasjómenn fullyrða hins veg-
ar að allt að því sjötíu af hundraði
fiskjarins á sameiginlegu veiði-
svæði bandalagsins sé að finna á
brezkum miðum og beri því Bret-
um að minnsta kosti fjörutíu og
fimm af hundraði aflans. Þeir
telja sömuleiðis að mikil brögð séu
að veiðiþjófnaði að hálfu sjó-
manna frá meginlandinu, sem sjái
sér leik á borði að selja afla sinn á
lágu verði til brezkra neytenda i
krafti niðurgreiðslna stjórnvalda í
viðkomandi löndum. Franska
stjórnin greiðir niður verð á
eldsneyti, Hollendingar veita sjáv-
arútvegi vaxtalaus lán og Danir
gefa þeim eigendur rekstraraðstoð
er hyggjast leggja togurum sínum.
Brezkir togarasjómenn tilfæra í
þessu efni verðskrá EBE varðandi
þorsk, en samkvæmt henni ætti
sextíu og þrjú kíló af þorski að
seljast á tuttugu og átta pund og
áttatíu pence, eða þó nokkru lægra
verði en íslendingar fá fyrir fisk
sinn í Bretlandi. Því aðeins gætu
sjómenn frá meginlandi Evrópu,
segja þeir, selt afla sinn á því
verði að til kæmu niðurgreiðslur.
Tilraun var gerð fyrr á þessu ári
til að vernda uppskipunarverð á
fiski í brezkum höfnum og veitti
stjórnin til þess þremur milljón-
um punda. Var peningum þessum
varið til þess að greiða togarasjó-
mönnum, sem ekki kusu að selja
afla sinn á uppboði. Fiskverð
hrundi þó jafn skjótt og þessir
peningar voru á þrotum og seldist
þá fiskurinn aftur á uppboði á
tveimur pundum kassinn.
Togarasjópienn hafa nú farið
þess á leit við stjórnvöld að þau
veiti þrjátíu og fimm milljónum
punda til að fleyta útgerðinni yfir
erfiðasta hjallann og gera henni
kleift að endurhæfa sig með tilliti
til ánnarra fisktegunda og nýrra
markaða, einkum útflutnings-
markaða.
Raunsæismenn viðurkenna að
þeir hafi tapað orrustunni um
brezka þorskmarkaðinn. Þar eru
það íslendingar, sem ráða ríkjum
og Bretar ófærir um að keppa við
þá vegna þess að þeir hafa ekki
aðgang að þorskmiðunum. Það
sem þeir óttast nú er að þeir kunni
einnig að verða af fiskinum um-
hverfis Bretland, verði fjárskortur
til þess að þeir geta ekki aðlagast
breyttum aðstæðum.
Endalok?
Svo fjarstæðukennt sem það
kann að virðast kunna Bretar
verri skil á miðunum umhverfis
Bretland en nokkur erlend þjóð. Á
meðan þeir sigldu til íslands og
Noregs til veiða létu þeir Spán-
verjum, Frökkum, Belgum og öðr-
um eftir sín eigin fiskimið. Það
sem þeir þurfa nú eru ný skip, ný
tækni og endurþjálfun.
Komi stjórnvöld þeim ekki til
hjálpar, segja togarasjómenn að
brezki fiskiðnaðurinn kunni að
lognast út af eftir sex mánuði.
Fari svo, verða allar hugleiðingar
um aflaskerf Breta í Efnahags-
bandalaginu að engu, segja þeir
ennfremur. Félögum þeirra hafa
þá verið lögð vopnin í hendur og
gætu þeir bent á að nú þyrfti ekki
að útdeila Bretum aflamörkun
meir, af því þeir gætu ekki lengur
veitt fiskinn.
(The Daily Telegraph)
Þannig leysa
SUMMA
raðskápar
geymsluvanda
heimilisins,
auk þess að
bæta aðstöðu
allra í
fjölskyldunni: