Morgunblaðið - 19.12.1980, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. DESEMBER 1980
43
Að vera eða
vera ekki
Enginn maður er föst stærð.
Mín sjálfsmynd er hvorki mín
eigin smíð né eitthvað sjálfgefið;
einhver vöggugjöf. Og af því allt
er breytingum undirorpið er
sjálfsmynd mín ekki eins í dag
og á morgun.
Að nokkru leyti ræð ég sjálfs-
myndinni; ég hef einfaldlega
áhrif á skoðanir annarra á mér.
Þó er þessi viðleitni sjaldnast
persónuleg uppfinning. Eg hleyp
nefnilega eftir þeim góða orðstír
sem mér lærist.
Vitur maður hefur sagt: Þú ert
það sem aðrir telja að þú sért.
Telji aðrir þig hógværan, ertu
hógvær; telji aðrir þig hrokafull-
an, ertu hrokafullur. Hér er
nokkur sannleikur. En fullyrð-
ing þessi horfir fram hjá spurn-
ingnni um það hvers vegna menn
eru taldir eitt en ekki annað.
Vissulega er hér ekki um tilvilj-
anir að ræða. Fullyrðingar um
hvernig menn eru byggjast að
nokkru leyti á reynslu af þeim
sem fullyrðingin tekur til.
Þó hugmyndin um manninn
sem spegilmynd af viðhorfum
annarra sé einföldun, felur hún í
sér aðvörun til okkar sem fellum
dóma um menn á hverjum ein-
asta degi. Aðgát skal höfð í
nærveru sálar. Sú ábyrgð felst í
að umgangast aðra menn, að
hægt er að hafa áhrif á hvernig
aðrir skoða náunga okkar og
náunginn sjálfan sig.
Ég sagði áðan að menn reyndu
að skapa um sig jákvæð viðhorf.
Þetta á að nokkru við meðan
menn eru í aðstöðu að móta
skoðanir annarra og hafa ákveð-
inn vilja. Óviss maður kann að
trúa ýmsu misjöfnu um sjálfan
sig. En svo er ekki sama hver
gefur okkur umsögn. Við trúum
ekki öllum jafnt, því þeim sem
borin er virðing fyrir er fremur
trúað en öðrum mönnum. Svo er
ekki sama hve margir segja
okkur hvernig við erum og hve
oft. Því fleiri og því oftar, því
meiri verður trúgirnin.
Við getum snúið dæminu við
og sagt: Hverju trúum við ekki
upp á náunga okkar? Hve oft
höfum við ekki tekið afstöðu til
annarra manna einungis af
sögusögnum án eigin reynslu?
Það undarlega gerist að sá sem
eitt sinn trúir sögusögn breytir
oft engu um afstöðu sína þrátt
fyrir reynsluna, heldur þvert á
móti. Sanngirnin skiptir ekki
öllu máli. Það sem hér er sagt
má endursegja í tveimur setn-
ingum: Ef þú hittir mann sem
þér er sagður ósiðvandur og
honum verður ósiðlegt atvik á, er
það vegna þess að hann er
ósiðvandur. Hafir þú heyrt hann
siðvandan en honum verður ósið-
legt atvik á, er það þrátt íyrir að
hann er siðvandur.
Stundum getur sögusögnin um
náungann verið svo ólíkleg þegar
að reynslunni kemur að við
tökum nýja afstöðu. Það breytir
því þó ekki að mælikvarðinn sem
við metum og mælum með er
ákaflega ónákvæmur.
En málið er ekki svona einfalt.
Þó menn hafi viðleitni til að
skapa sér góðan orðstír; taka
þátt í sjálfsmynd sinni, greinir
menn á um orðstírinn. Því hvað
er orðstír annað en afstæð met-
orð?
Ef við tilheyrum hópi þjófa
öðlumst við góðan orðstir með
gripdeildum. Ef við trúum hins
vegar á eignaréttinn, sem er ein
ástæðan fyrir því að menn stela,
leitum við góðs orðstírs eftir
öðrum leiðum.
Ungmennið sem brýtur lögin
er oft alls ekki að brjóta lögin
heldur þvert á móti að halda
þau. Löggjafinn er jafningjahóp:
urinn sem hann umgengst. í
hópnum er hver sterkari en
hann sjálfur. Hið vafasama get-
ur hæglega orðið sjálfsagt og sá
orðið mestur sem fæst kallar
ömmu sína. Viðurlög hópsins við
undanbrögðum frá tilskipunum
eru þátttakendum oft raunveru-
legri en óræð lög þjóðfélagsins.
En fyrr en varir er orðinn þjófur
úr manni. Réttvísin hleypur í
spilið. Hann „löghlýðni“ verður
lögbrjótur og stolt verður sam-
viskubit. Sami verknaðurinn býr
til hetjuna og vesalinginn.
Sá sem er orðinn eitthvað,
hættir að vera það sem hann
var. Þjófurinn hættir að vera
maður, því af því hann er þjófur
er honum ekki treyst og af því
honum e ekki treyst er hann
þjófur.
Af fljótfærni sannfærist þú
um, að af því þjófurinn getur
ekki annað en stolið, sé fangelsið
Stiklað
á stóru
eftir Rúnar
Vilhjálmsson
hans rétta heimili. Við nánari
athugun kemstu ef til vill að því,
að heilt samfélag hafi ákveðið
þjófnaðinn, þjófurinn séð um
framkvæmdina og ekkert fang-
elsi rúmi þátttakendur í einum
þjófnaði.
En að hvaða niðurstöðu svo
sem þú kemst snýst spurningin
ávallt um að vera eða vera ekki.
Þannig skiptir meira máli að þú
ert þjófur, en hvers vegna þú ert
það.
Grænlandssjóður
lögfestur:
Nánari samskipti
við Grænlendinga
beggja hagur
FRUMVARP til laga um Græn-
landssjóð. sem stuðla á að nánari
samskiptum íslendinga og Græn-
lendinga. var samþykkt sem lög
frá Alþingi sl. miðvikudag. Sam-
kvæmt hinum nýju lögum ber
ríkissjóði að leggja sjóðnum til 125
m.kr. á ári næstu tvö árin. Þetta
framlag skal miðast við gengi
krónunnar gagnvart danskri
mynt, eins og það er í dag. en
breytast með skráningu dönsku
krónunnar. Auk þess skal sjóðs-
stjórn leita eftir framlögum í
sjóðnum frá fyrirtækjum. félaga-
samtökum og einstaklingum.
Seðlabanki íslands annast fjár-
reiður Grænlandssjóðs og ávaxtar
fé hans. Framlögum og öðrum
tekjum sjóðsins má jafnóðum
breyta í grænlenzkan gjaldeyri.
Grænlandssjóður skal veita
styrki til kynnisferða, námsdvalar,
listsýninga og samskipta á sviði
tæknimála. 1 greinargerð með
frumvarpinu var lögð áherzla á
nánari samskipti þjóðanna um
sameiginleg hagsmunamál, m.a. á
sviði hafréttarmála, fiskverndunar
og sjávarútvegs, og minnt á það að
árið 1982 verða 1000 ár frá fyrstu
heimsókn Eiríks rauða til Græn-
lands. Fyrsti flutningsmaður frum-
varpsins var Matthías Bjarnason,
fyrrverandi sj ávarútvegsráðherra.
Al''CI.VSINCAKIMIXN KR:
rll c^? 22480

SÓFASETT
FRA
CHATEAUD ’
Vorum aö fá mikiö úrval af ítölskum
sófasettum, smáboröum og kommóöum.
Mikiö úrval af veggsamstæöum og
boröstofusettum frá BAHUS.
Sófasett, sófaborö í miklu úrvali frá
Taiwan.
Hornhillur, smáborðifatahengi og fleira.