Morgunblaðið - 29.03.1981, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 29.03.1981, Blaðsíða 4
skrift og reikningi svo að hann varð að fá sér erfiðisvinnu sem borgardrengirnir litu ekki við. Um tíma vann hann í brauðgerð og ók brauðum á handvagni í nálæg kaffihús, síðan var hann innan- búðar í smjörbúð og þá þjónn í veitingahúsi. Þegar hann var 16 ára varð hann ökumaður á hesta- sporvagni og fékk 12 skildinga á viku. Hann hélt það út í þrjú ár þar til 1901 þegar Viktoría drottn- ing lézt, en þá fékk hann starf kerruekils hjá gosdrykkjafyrir- tæki og keyrði út engifersöli í bjórkrárnar í Bristol. Þar tók hann sögulega ákvörðun, ekki að- eins fyrir sjálfan sig heldur brezka verkalýðshreyfingu eins og síðar kom á daginn. Nú man enginn lengur eftir Bevin í Bristol frá þessum dögum, þótt margir kunni um hann sögur frá foreldrum sínum, öfum og ömmum. Kirkjurækni hans var orðlögð, þann sið hafði móðir hans inn- prentað honum og hann var stað- ráðinn i að halda þeim sið hennar vegna. Utanþjóðkirkjumenn stóðu traustum fótum í Bristol á þessum árum. Hann gerðist veraldlegur predikari og það auðveldaði hon- um að hugsa sjálfstætt og láta ekki í minni pokann í rökræðum. Vinir hans hvöttu hann til að læra í tómstundum sínum, þótt þær væru af skornum skammti, því að hann hafði gengið í hjónaband rúmlega tuttugu og fimm ára gamall og kvænzt dóttur vín- smakkara úr bænum. Lítið er vitað um konu hans, því að fáir vilja tala um hana, að minnsta kosti um hana á Bristrolárunum, og jafnvel fáir treystu sér til þess síðar að láta í ljós skoðun á henni. Andófsskoðanir Bevins í trú- málum leiddu óhjákvæmilega til andófsskoðana í stjórnmálum. Hann varð forystumaður í sósíal- istafélagi Bristol og skipulagði mótmælaaðgerðir atvinnuleys- ingja. Ein mótmælin eru enn í minnum höfð: í nóvember 1908 fór hann í broddi fylkingar 400 at- vinnuleysingja til morgunmessu í Bristol-dómkirkju til að vekja velklædda kirkjugesti til meðvit- undar um áþján þeirra. Stjórnmálastarfsemin fór að bitna á tekjum hans. Margir viðskiptavinir hans kusu greini- lega að hætta viðskiptum við hann og laun hans rýrnuðu. Hann var alvarlega að hugsa um að flytjast úr landi. Sagt var að hann hefði jafnvel útvegað sér nauðsynleg skilriki. En verkfall hafnarverka- manna í Bristol 1910 breytti öllu. Fram að þeim tíma höfðu vinnuveitendur annað hvort beint farmi sínum til annarra hafna eða ráðið til sín kerruekla til að ferma og afferma skipin. Nú bað leiðtogi hafnarverkamanna Bevin að fá kerrueklana undir hans stjórn til að gerast ekki verkfallsbrjótar og það gerði hann með þvi að setja á laggirnar kerruekladeild hafnar- verkamanna og gerast fyrsti formaður hennar. Aður en eitt ár var liðið voru félagsmenn orðnir 2, 000 — þriðjungur allra hafnar- verkamanna í Bristol — og vinnu- veitendur í borginni viðurkenndu hann og samþykktu launahækkan- ir og styttingu vinnutíma. Sama ár hætti Bevin, sem þá var 29 ára gamall, kerruakstri og varð starfsmaður félagsins í fullu starfi.Fagurlega skreytt félags- skírteini Bevins þótti mikill kjör- gripur á heimili hans þar til hann lézt og síðan var það afhent Sambandi flutningaverkamanna (TGWU) til varðveizlu og þv! var komið fyrir á safni þess. Nú er það í glerskáp í Bevin-herberginu í Transport House. Jack Jones átti þá bráðsnjöllu hugmynd að breyta hinni gömlu skrifstofu Ernests í fundarherbergi þar sem minja- gripir um Bevin eru til sýnis um aldur og ævi. Þessir fyrstu dagar verkalýðs- baráttunnar voru erfiðir. Margar sögur fara af því hvernig vinnu- veitendur jafnt sem hafnarverka- menn eltu Bevin á röndum um göturnar. Söfnun félagsgjalda var stöðugur höfuðverkur — mikil þolraun þegar atvinna var af skornum skammti og litlu skárra þegar tímarnir voru tiltölulega góðir. Gamall hafnarverkamaður hefur það eftir föður sínum að Bevin hafi staðið við hafnarhliðin á laugardagseftirmiðaögum og beðið eftir því að félagsmenn hans færu úr vinnunni með vikulaunin, setið fyrir þeim og vikið þeim afsíðis til að innheimta vikuleg félagsgjöld, hlustað þolinmóður á afsakanir þeirra, en aldrei gefið sig og alltaf krafizt að gjöldin yrðu greidd fljótt og vel. Þegar hér var komið var hann orðinn feitlag- inn, hann hafði fengið það vaxt- arlag sem hann varð seinna fræg- ur fyrir og skopteiknarar fengu síðar miklar mætur á. Gildleiki hans kom sér áreiðanlega vel á þessum tíma. Bevin fékk skjótan frama í verkalýðshreyfingunni. Árið 1914 var hann orðinn einn þriggja æðstu manna landssambandsins sem félag hans var í og verksvið hans var allur suðvesturhluti Englands. Þegar stríðinu lauk var hann orðinn einn fastafulltrúa þess bæði hjá Verkalýðssamband- inu, TUC, og á ráðstefnu Verka- mannaflokksins. Árið 1920 fluttist hann til London og varð vara- framkvæmdastjóri og flutti mál hafnarverkamanna þegar þeir kröfðust launahækkunar fyrir nýjum rannsóknardómstól, einum af nokkrum sem ríkisstjórnin kom á fót eftir stríðið. Frábær mál- flutningur hans gerði hann lands- frægan og hann hlaut viðurnefnið málsvari hafnarverkamanna. Árið 1922 sameinaði hann um tólf verkalýðsfélög flutningaverka- manna og nokkra í skyldum grein- um í Samband flutningaverka- manna, TGWU, og varð fyrsti framkvæmdastjóri þess. Sam- bandið hafði rúmlega 300, 000 menn innan vébanda sinna og var því eitt fjölmennasta verkalýðsfé- lag landsins og varð fljótlega það fjölmennasta. Ljósmyndir af Bevin frá þessum árum sýna hörku hans, vígamóð, ákveðni, seiglu, slægð, miskunn- arleysi og harðýðgi sem hann þurfti að hafa til að bera til að fá öllu þessu framgengt. Jafnvel þá voru aðferðir hans gagnrýndar, einkum hranaleg meðferð hans á samstarfsmönnum og einkum sá háttur hans að hnupla mönnum úr öðrum félögum, sem hann átti í höggi við. En Jack Jones, eftir- maður Bevins í TGWU, ver hlut- verk hans á þeirri forsendu að það sem hafi þurft þá — og Jones telur að þess þurfi ekki siður nú — hafi verið styrk forysta með stuðningi fjölmennra verkalýðsfélaga. Bevin var vissulega fylgjandi persónulegri og ákveðinni stjórn í verkalýðsfélögunum — og Jack Jones skýrir frá því að föður Richard Crossmans hafi verið falið að semja reglur TGWU fyrir Bevin með einmitt þetta í huga. Nefndir trúnaðarmanna, hreyf- ingar óbreyttra flokksmanna, grasrótalýðræði og fleiri glamur- yrði sem nú hljóma kunnuglega í eyrum hefðu verið Bevin eitur í beinum. Hann áleit að verkalýðs- leiðtogi ætti að geta treyst stuðn- ingi umbjóðenda sinna í samn- ingaviðræðum, þvi að þegar hann komst að samkomulagi við vinnu- veitanda átti það að standast og hann lét ekki nokkra félagsstjórn komast upp með að eyðileggja það. Margir virðulegir starfsmenn verkalýðsfélaga hafa á takteinum sögur af því hvernig hann hafi neitað að láta nokkum komast upp með nokkra andstöðu, neytt einþykka menn til að segja af sér og jafnvel knúið fram launalækk- anir. Valdataka fyrstu ríkisstjórnar Verkamannaflokksins 1924 breytti heldur ekki aðferðum Bevins. Það ár efndi hann bæði til landsverk- falls hafnarverkamanna og verk- falls strætisvagna- og sporvagna- stjóra í London. Leiðtogar Verka- mannaflokksins komust í bobba — flutningamálaráðherrann var einnig forseti félags Bevins — en Bevin ekki. En íhaldsblöðin kom- ust í feitt og gagnrýnendum hans fjölgaðí. Þeir töldu hann harð- skeyttasta verkalýðsleiðtoga landsins. Það taldi hann líka. Þegar allsherjarverkfallið 1926 fór út um þúfur markaði það tímamót hjá honum og allri verkalýðshreyfingunni. George- Brown lávarður heldur því fram að Bevin hafi reynt að koma í veg fyrir það, þar sem hann hafi vitað hve illa verkalýðsfélögin voru búin undir slík átök. En þegar því var lokið var hann ekki hræddur við að snúa við blaðinu þar sem hann taldi að kúvending væri nauðsyn- leg. Bevin komst að þeirri niður- stöðu að byltingarleiðin hefði reynzt árangurslaus. Það sem hann og aðrir höfðu í huga var að Bevin hafði forgöngu um stofnun AtlanUhafsbandalsgsins. Ernast Bavin mað Mototov, sam honum gaöjaðist akki aé. Bavin 14 ára gamall. hann í lykilaðstöðu í verkalýðs- hreyfingunni. Transport House og Verkamannaflokkurinn merktu eitt og hið sama upp frá þessu. En framlag Bevins til Verka- mannaflokksins var ekki einskorð- að við verkalýðsbaráttuna. Með ræðu sem hann flutti á ráðstefnu Verkamannaflokksins 1935 átti hann þátt í að breyta afstöðu flokksins til friðarstefnu og neyða Verkamannaflokksleiðtogann George Lansbury til að segja af sér. George-Brown lávarður segir. „Eftir á að hyggja hrífst maður af því mikla miskunnarleysi og afli sem gerðu honum þetta kleift, en ég minnist þess ekki að þetta hafi verið sérstaklega áhrifamikil stund, þótt afleiðingarnar væru það að sjálfsögðu." Ein afleiðingin var sú að Clem- ent Attlee varð leiðtogi Verka- mannaflokksins. Ef dregið hefði verið að velja leiðtogann fram yfir kosningarnar það ár hefði Herbert Morrison líklega orðið fyrir val- inu, en hann hafði glatað þingsæti sínu 1931 og vann það ekki aftur fyrr en 1935. Framtíð Bevins MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. MARZ ERNEST BEVIN Einn af risum 1 ““, aldarinnar B«vin 1920 þagar hann barðiat fyrir baattum kjörum hafnarverkamanna. báðir aðilar vinnumarkaðarins yrðu að koma saman og gera út um ágreiningsmál sín. En and- rúmsloft efnahagsmála þeirra tíma var ekki hagstætt slíkum tilraunum. Það sem Bevin hafði í huga var að verkalýðshreyfingin tæki upp kunnáttusamlegri vinnubrögð. Mynd af honum þar sem hann stendur stoltur fyrir framan Transport House 1928 lýsir þessu viðhorfi hans vel. Aðalstöðvar Verkamannaflokksins, TUC, og TGWU voru opnaðar það ár. Hann hafði reist þær og félagið hans átti þær. Fram til þessa höfðu samtök verkamanna orðið að gera sig ánægð með lélegt húsnæði í sóðalegum hliðargötum. Húsið hans var átta hæða sérhannað skrifstofuhús, steinsnar frá þing- húsinu, og átti að vera meira en táknræn breyting. Með því að vera húsráðandi í bækistöð Verka- mannaflokksins og TUC komst

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.