Morgunblaðið - 29.03.1981, Qupperneq 12

52
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. MARZ 1981
NÝJUNGAR——
Loks fundið ráð
til að losa fólk
úr límingunni
Tækniafrek tuttugustu aldar
eru mikil og martfvísleK en
stundum dálitið tvíejfgjuð. Þann-
ig er það t.d. með „galdragripið*,
æm fyrst kom á markaðinn fyrir
um sex árum ok airæmt er orðið.
„Galdragripið" eða „Super glue“
eins og það heitir á ensku, er lím
sem límir allt í bókstaflegri
merkingu og þeir, sem nota það,
hafa stundum lent í hinum kát-
broslegustu vandræðum. Fólk hef-
ur límst saman og ekki getað
losnað úr þeim faðmlögum nema á
kvalafullan hátt, alls konar hlutir
hafa festst við það og sagt er frá
konu nokkurri, sem komst að því,
að hún gat ekki með nokkru móti
Dýrðardagar hrekkjalóma.
losað fingurna af símtólinu eftir
að hún hafði verið að nota límið.
Framleiðendur límsins, Bostik-
fyrirtækið, hafa nú tilkynnt, að
þeir hafi fundið upp efni, sem
leysir upp límið á „nokkrum mín-
útum“, og mun það framvegis
verða selt með líminu.
Konunglega breska slysavarna-
félagið hefur fagnað þessum tíð-
indum en þó bent á, að þetta nýja
efni muni ekki alltaf leysa vanda
þeirra, sem verða fyrir barðinu á
hrekkjalómum og skemmdarvörg-
um, en hrekkir og alls kyns
uppátæki með „gaidragripið“ hafa
verið mjög algeng og hreinasta
plága sl. sumar.
í águstmánuði sl. réðst hópur
unglinga á mann nokkurn á
Vauxhall-brúnni í London með
límtúbur að vopni og límdu hann
fastan við brúna og mánuði fyrr
urðu björgunarmenn að mölva
sundur klósett á almenningssal-
erni til að losa um mann, sem
hafði uppgötvað sér til mikillar
hrellingar þegar hann ætlaði að
standa upp af klósettinu, að það
gat hann ekki nema að ganga út
með það á rassinum.
- PAUL KEEL
KRABBAMEINl
Er kveikjan
í kaffinu?
Nú er komið að kaffinu sem
hugsanlegum krabbameinsvaldi
en visindamenn við Harvard-
háskólann i Bandarikjunum hafa
fundið samsvörun með mikilli
kaffidrykkju og krabbameini i
magakirtli, sem gefur frá sér
meltingarvökva. Telja þeir, að
kaffið eigi e.t.v. sök á helmingi
þeirra 20.000 dauðsfalla, sem
krabbamein i þessu liffæri veldur
árlega i Bandarikjunum.
Kaffimenn hafa sumir tekið
þessum tíðindum ilia en aðrir iáta
sér fátt um finnast enda virðist
svo sem flest sé nú farið að valda
krabbameini. Ekki er þó rétt að
skella skollaeyrum við þessum
niðurstöðum vísindamannanna en
þeir verða hins vegar að renna
frekari stoðum undir fullyrðingar
sínar áður en þeir geta með góðri
samvisku ráðlagt fólki að draga úr
kaffiþambinu.
Vísindamennirnir spurðu meira
en 1000 sjúklinga spjörunum úr
um lífshætti þeirra og fundu út
sér til mikillar furðu, að þeir, sem
þjáðust af þessu tiltekna krabba-
meini, drukku miklu meira kaffi
en aðrir sjúklinganna. Miklu meiri
rannsókna er þó þörf og ekki víst,
að kaffið eitt eigi hér alla sök
heldur kann það að vera samverk-
andi með öðrum þáttum.
Það er erfitt fyrir leikmenn að
dæma um gildi þessara rannsókna
en ef nokkuð má marka þær, er
víst, að kaffidrykkja er ekki næst-
um því eins óholl og reykingar en
verulega varsamari en sakkarín,
sem talið er geta valdið krabba-
meini. En ef niðurstöður vísinda-
mannanna við Harvard eru réttar
eru líkurnar á að sá, sem ekki
drekkur kaffi, fái krabbamein í
magakirtli aðeins einn á móti tvö
hundruð, sá sem drekkur tvo bolla,
hefur tvöfaldar líkur á að fá
sjúkdóminn og þrefaldar sá, sem
drekkur þrjá eða meira.
(Úr ritstjórnargrein
í New York Times.)
Hvað er svo glatt sem góðra vina fundur .
FANGELSISMALl
Allt vill
lagið hafa
Eins og fram hefur komið i
fréttum gerðust þau tiðindi
fyrir skemmstu suður á ítaliu
að tuttugu og átta ára gömul
hermdarverkakona, sem er að
afplána þungan fangelsisdóm i
stranggæslufangelsinu i Mess-
ina á Sikiley, fann upp á þvi að
eignast tólf marka meybarn.
Það merkilega við fæðinguna
er að svo á að heita að móðirin
hafi setið við harðasta kost í
einangrunarklefa þarna í fang-
elsinu í hartnær tvö ár, en þegar
lögreglan vildi fá hana til að
upplýsa hvernig hún hefði orðið
ólétt aftók hún með öllu að skýra
frá því.
Það var ítalskur sjónvarps-
fréttamaður sem leysti gátuna.
Svo er að sjá sem barnið hafi
komið undir í réttarsal itMílanó,
eða nánar tiltekið bak við riml-
ana í búrinu sem lögbrjótar eru
læstir inni í við réttarhöld þar
syðra ef yfirvöld telja þá sér-
staklega háskalega.
Fyrir um það bil tíu mánuðum
var Francesca Bellere kyrfilega
járnuð og færð þannig upp í
fangaflutningabíl sem skiiaði
henni síðan til Mílanó þar sem
fundum hennar og hryðju-
verkamannsins Bagio Brusa bar
saman um stundarsakir saman í
fyrrgreindum réttarsal, en Bagio
þessi, sem hefur þegar verið
dæmdur til 28 ára fangelsisvist-
ar, var félagi og unnusti Franc-
escu þegar bæði voru handsömuð
í maí 1979.
Fréttamanninum sem fyrr er
nefndur hugkvæmdist að grafa
upp og skoða sjónvarpsmynd,
sem hafði verið tekin af hinum
sextán ákærðu í búrinu í réttar-
salnum, og mikið rétt: skötuhjú-
in tvö sáust á myndinni í hörku
faðmlögum!
Svo virðist sem verðirnir sem
gættu búrsins hafi alls ekki
tekið eftir tilburðum elskend-
anna og það þótt ástarleikur
þeirra gerðist að lokum æði
magnaður. Hryðjuverkamenn
leika ósjaldan þann leik þegar
þeir eiga að svara til saka að láta
öllum illum látum í dómsalnum,
gera aðsúg að embættismönnum
réttarins og beita öllum brögð-
um til að sýna þeim og „kerfinu"
fyrirlitningu sína; og eru ítalskir
hryðjuverkamenn engir eftirbát-
ar starfsbræðra sinna með öðr-
um þjóðum í þessari list. Samt
mun það nýtt á Ítalíu — og ef
ekki í heimssögunni — að dæmd-
ur afbrotamaður eigi samfarir
við dæmda afbrotakonu svo að
segja undir nefinu á dómaran-
um. Þegar hryðjuverkamenn
eiga hlut að máli er þess vand-
lega gætt að halda karl- og
kvenföngum aðskildum bæði í
varðhaldi sem í réttarsal.
Barnið var tekið með keisara-
skurði í sjúkrahúsi í Messína, en
þangað var Francesca flutt úr
klefa sínum þegar stundin nálg-
aðist. Að ítölskum lögum á hún
rétt á því að hafa barnið hjá sér
í þrjú ár í sérstakri deild fyrir
fangelsaðar mæður, en að þeim
tíma liðnum verður barnið feng-
ið í hendur nákomins ættingja.
Francesca á enn eftir að af-
plána 14 af þeim 16 ára fangels-
isdómi sem hún hlaut fyrir
margvíslegar misgerðir og þar á
meðal vopnaburð og rán. Og nú
fer fram opinber rannsókn á því
hvernig það mátti ske að tveir
tukthúslimir gátu athafnað sig
með þvílíkum ágætum í troðfull-
um réttarsal að af varð barn.
- DAVID WILLEY
HEILBRIGÐISMÁL
Galdralæknar
fá gæðastimpil
Fyrir fjórum mánuðum fannst
óður maður, tjóðraður við tré
nokkra tugi kílómetra norð-
vestur frá Salisbury i Zimbabwe.
Ilann var grindhoraður og alls-
nakinn, og er einhver gerði sig
liklegan til að nálgast hann,
sýndi hann tilburði til þess að
beita ofbeldi. Þeir sem bjuggu í
nágrenninu sðgðu, að 10 árum
áður hefði hlaupið i hann illur
andi, og allar götur siðan hefði
hann verið hlekkjaður við tréð til
þess að hann yrði ekki öðrum til
tjóns með árásargirnd sinni.
Jerry Chari, sem er ein af um
það bil 30.000 töfralæknum í
Zimbabwe frétti af manni þessum,
er Horufu heitir, og fékk áhuga á
því að reyna að lækna hann.
Honum var gefið jurtaseyði, svo
að hann yrði rólegri, og síðan var
hann fluttur á lækningastöð frú
Chari í Salisbury. Og nýlega var
Horufu útskrifaður. Hann var
dálítið eftir sig, en brosti út að
eyrum og kvaðst hlakka til að fara
heim og aðstoða foreldra sína við
plæginguna. Og hann bætti við:
„Það er engin stæða til þess að
binda mig aftur."
Þremur dögum áður hafði heil-
brigðismálaráðherra Zimbabwe,
dr. Herbert Ushewókunze, lýsti
því yfir, að hann myndi á næst-
unni leggja fram frumvarp, þar
sem í fyrsta sinn yrði kveðið á um
viðurkenningu á hlutverki þeirra,
sem ástunda lækningastörf sam-
kvæmt fornum erfðavenjum. Slík-
ur áfangi myndi binda enda á um
80 ára langa andstöðu stjórnvalda
í landinu gegn læknum af þessu
tagi. Andstaðan gegn þeim hefur
komið fram í ýmsum myndum, og
jafnvel í harkalegum ofsóknum.
Það er rótgróin þjóðtrú í Zimb-
abwe að til séu illir andar, og það
sé á valdi hinna svonefndu töfra-
lækna að reka þá út. Einkum er
þessi trú óhagganleg til sveita,
þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir
nýlenduyfirvalda til að uppræta
hana. Síðast liðna fjóra' mánuði
hafa rúmlega 40 manns verið
ieiddir fyrir dómstóla, ákærðir
fyrir að hafa drepið fólk, sem talið
var á valdi illra anda.
Orðið töfralæknir kallar fram
hugmyndir um hættulega mann-
eskju, sem hefur í fórum sínum
tennuc, bein og hlebarðaskinn.
Þegar hugmyndir eiga lítið skylt
við raunveruleikann, a.m.k. er frú
Chari á í hlut. Hún er ósköp
venjuleg í útliti, klæðist kjólúm á
vestræna vísu, er í venjulegum
skóm og gengur við staf. Hins
vegar ber hún höfuðfat úr fjöðrum
samkvæmt gamallri erfðavenju.
Þegar hún tók að sér að lækna
Horufu, var það fyrsta skrefið að
komast að raun um, hverrar
tegundar sá andi var, er að hennar
mati hafði tekið sér bólfestu í
líkama hans. Þegar hún taldi sig
hafa fullnægjandi vitneskju um
það „samdi" hún við andann um
að hann hyrfi á brott.
Gordon Chavunduka þjóðfélags-
fræðingur og prófessor við Há-
skólann í Zimbabwe hefur raryi-
sakað hinar fornu lækningarað-
ferðir í landinu og hann hefur
þetta að segja: „í mörgum löndum