Morgunblaðið - 16.05.1981, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. MAÍ 1981
39
Brœðraminning:
Jóel Guðmundsson
Bjami Guðmundsson
Jóel Guðmundsson,
fæddur 1. júli 1936.
Bjarni Guðmundsson,
fæddur 10. ágúst 1938.
í dag eru kvaddir frá Útskála-
kirkju tveir samferðamenn okkar,
bræðurnir Jóel og Bjarni Guð-
mundssynir frá Eyjaholti í Garði,
en þeir fórust með skipi sínu, Báru
VE 141, 4. mars síðastliðinn.
Frá Vestmannaeyjum voru þeir,
en í eldgosinu 1973 lágu leiðir
margra Vestmannaeyinga i Garð-
inn og settust hér að, eftir að
æskustöðvar þeirra fóru undir
hraun, og voru fjölskyldur þeirra í
þeim hópi.
Erfitt er að finna orð til að tjá
sig, þegar kveðja skal vini og góða
samferðamenn. Þessi fáu orð eiga
aðeins að vera þakklæti til kærra
vina fyrir mjög góð kynni. Það
verður okkur ógleymanlegt, þegar
þessi hópur glæsilegs fólks kom á
heimili okkar eftir gosið.
Okkar kæra vinkona, Laufey,
hafði þá orðið að sjá á bak
eiginmanni og þrem börnum, en
með henni voru fimm synir og ein
dóttir og þeirra börn og makar,
ásamt öðru venslafólki, sem flest
átti eftir að ílendast hér og njóta
vinsældar og virðingar.
En nú er sorgarský yfir Eyja-
holti. Enn hefir verið höggvið
stórt skarð í þennan fríða hóp.
Almættið gaf Laufeyju mikið og
hefir líka tekið mikið frá henni, en
um leið gefið henni stillingu og
kjark til að taka sinni stóru sorg
með aðdáanlegri reisn og æðru-
leysi. Það er huggun í harmi að
vita hana umvafða ást og um-
hyggju síns stóra ástvinahóps.
Og missir Guðrúnar og barn-
anna hennar fjögurra er mikill og
skárðið stórt eftir ástríkan föður
og eiginmann. En það einkennir
þau öll stilling og reisn, sem ber
vott um sanna trú á það góða og
góðar minningar um góða menn.
Við þökkum þessum elskulegu
drengjum fyrir góða en alltof
stutta samfylgd og biðjum góðan
Guð að blessa sálir þeirra og
styrkja eftirlifandi ástvini í þeirra
stóru sorg.
_Svo (ari þeir i (riði,
er frá oss skiljast hér.
ok hjá þvi dimma hlirti
sem holdiA inn um fer.
Skal frelsis enKÍll fríöur,
okn flytja huKKun þá.
ad drottins dýrð vor biður.
ef drottin trúum á.“
(BII)
Kristin og Þorsteinn
Fimmtudaginn 5. marz sl. frétti
ég, að Bára VE 141 hefði ekki
komið að landi kvöldið áður og að
leit stæði nú yfir.
Mér brá ónotalega við þessa
frétt, því að einhver kvíði hafði
verið í mér undanfarið. Ég óttað-
ist að nærri mér yrði höggvið, en
kvíðinn hafði beinst að ungum
syni mínum, sem nýbyrjaður var
sjómennsku. Síðast af öllu hefði ég
óttast um þessa tvo frændur mína
á Bárunni. Ég vissi vel hvað
báturinn var góður og hversu
afburða sjómenn þeir voru og af
sumum jafnvel taldir fremur of
gætnir en hið gagnstæða.
Ég ætla ekki að rekja ættir
þeirra bræðra, það verður gert af
öðrum frænda okkar hér í dag.
Þeir kynntust sjómennskunni
strax sem ungir snáðar, þegar
foreldrar þeirra bjuggu í Fá-
skrúðsfirði og þegar á unglingsár-
um komst ekkert annað að hjá
þeim. Þetta var eins sjálfsagt hjá
þeim og að nýr dagur kemur eftir
annan dag. Þeir voru vitrari en ég,
sem barðist á móti þessu þangað
til um tvítugsaldur. Þeir vissu að
blóðið er svo „salt“ í mörgum
okkar úr Eyjólfsættinni, að allt
annað verður að láta undan.
Bjarni kaus strax frelsi trill-
unnar. Hann byrjaði með Guð-
mundi föður sinum á Hlýra og
1960 eignaðist hann bátinn. Bjarni
var hörkuduglegur sjómaður og
reyndist strax hin mesta aflakló
og ég hygg að í vertíðarlok hafi
hann aldrei þurft að öfunda aðra
af hlut þeirra. Hann var drengur
góður og hugsaði einstaklega vel
um gamla fólkið í Eyjaholtinu;
það saknar nú vinar í stað.
Jóel byrjaði einnig sjómennsku
með föður sínum, en síðan lá leiðin
á vélbátana. Hann var með Þor-
geiri föðurbróður sínum á Lund-
anum og þar sagðist hann hafa
fengið góðan skóla. I september
1957 var ég svo heppinn, að Jóel
frændi minn réðist til mín, í
nokkra daga i þetta sinn, því að í
byrjun október fór hann í Stýri-
mannaskólann í Eyjum, en kom
aftur 3. febrúar 1958 að loknu
námi. Jóel var síðan með mér í tíu
ár á þremur bátum með Halki-
ons-nafninu, að árinu 1960 undan-
skildu, sem stýrimaður, en þó
lengur sem vélstjóri. Sumarið 1968
skildu loks leiðir, þegar hann
ásamt bræðrum sinum ákvað að
láta byggja Báruna.
Jóel var vel meðalmaður á hæð,
þrekinn og afburða liðugur og
aldrei vissi ég fyrir víst hve
sterkur hann væri. Þó held ég, að
við höfum komust næst því að sjá
það, þegar hann og Gísli Eyjólfs-
son björguðu einum hásetanum
frá því að fara útbyrðis með seinni
endanum á netatrossu, sem við
vorum að klára að leggja. Strákur-
inn stóð öfugu megin við „sértann"
og klemmdist út að borðstokknum,
Jóel rauk þá til og dró einsamall
slaka á tógið, svo að Gísli gat
kippt stráknum undan. Þeir voru
snöggir frændurnir, þá eins og
oftar.
Það fer ekki hjá því, að eftir tíu
ára samstarf er margs að minn-
ast. Ég held að samkomulag okkar
hafi verið alveg sérstakt og man
ég ekki eftir, að okkur yrði
sundurorða allan þennan tíma.
Það var oft gaman á línuvertíð-
inni, þegar vel aflaðist. Menn voru
stundum í vandræðum með að
innbyrða stórskötu eða risaslöngu,
þegar þær komu upp, en Jóel var
ekki í vandræðum með þetta,
þegar har.n var við rúlluna. Venju-
lega komu þessir risar fljúgandi í
stórum boga inn á dekk hjá
honum. Ef til vill óþarflega stór-
um stundum, og þegar hann leit
við, var oftast einhver stríðnis-
glampi í augunum, og úr svipnum
var hægt að lesa: „ Svona eigið þið
að fara að þessu, drengir." Við
höfum alltaf verið smáhrekkjóttir
í Eyjólfsættinni.
Mér er líka minnisstætt, þegar
við lágum í Grimsby með bilaða
kælivatnsdælu. Það gekk í miklu
brasi við að ná dælunni frá, vegna
þess hve þröngt var framan við
vélina, en þegar átti að setja hana
niður aftur, þá fyrst vandaðist
málið.
Englendingarnir gáfust upp og
fóru upp á verkstæði til að ná í
einhver áhöld. Þeir voru varla
horfnir, þegar Jóel tróð sér niður
með dælunni. Hvernig jafn þrek-
inn maður komst þetta, hef ég
aldrei skilið. Honum tókst að
koma annarri hendinni undir dæl-
una og þetta 20 kílóa stykki small
í tenginguna. Þegar Englend-
ingarnir komu aftur, var búið að
skrúfa allt fast og það mætti segja
mér, að þeir væru ennþá, 20 árum
seinna, að reyna að ráða gátuna.
Mörgum þótti Jóel dulur og ekki
var hann margmáll í fjölmenni, en
í þröngum vinahópi var hann
oftast sá kátasti og mörg lands-
tímin fóru í spjall niðri í borðsal,
jafnvel þótt maður hefði ekkert
sofið síðasta sólarhringinn.
Það var mikið gæfuspor, þegar
hann, 11. október 1958, kvæntist
nágrannastúlku sinni, Guðrúnu
Pétursdóttur, frá Kirkjubæ í Eyj-
um, og ánægjulegt að sjá hvað þau
voru samhent í að byggja upp
heimili sitt. Þau voru fyrst heima
hjá foreldrum hennar, en fengu
síðan leigt niðri í bæ. Þeim, sem
ólust upp í „girðingunni", gekk
oftast illa að slita sig þaðan og
eins fór fyrir Bíbí og Jóel. Þau
keyptu Eystri-Oddsstaði og það
var gaman að sjá hamaganginn
hjá þeim, þegar þau voru að
lagfæra húsið, sem var orðið hið
myndarlegasta, þegar Eyjagosið
svipti þau þessu heimili sínu.
Þegar gosinu í Eyjum lauk,
gátum við mörg, sem áttum heima
í „girðingunni" ekki hugsað okkur
að snúa heim aftur. Þessi blettur,
sem var okkur svo kær, var
horfinn undir hraun og ösku.
Frændfólk og vinir, sem höfðu
þekkst frá barnæsku, tvístruðust.
Eystri-Oddsstaðir, sem þau Bíbí
og Jóel höfðu endurbyggt af svo
miklum myndarskap, voru horfn-
ir. Sömuleiðis Háigarður, heimili
þeirra Bjarna og Laufeyjar móður
hans. Það er jú hægt að byggja ný
hús, kann einhver að segja. Það er
rétt, en það verður aldrei hægt að
byggja nýja „girðingu". Gam-
algróið samfélag, eins og þarna
var, verður aldrei bætt með ver-
aldlegum auði. Þó var gerð
ánægjuleg tilraun til slíks, þó að
lítil væri í sniðum, og það er
Eyjaholtið i Garðinum, þar sem
þessu fólki var ákaflega vel tekið
af heimamönnum. Þar settust þeir
Jóel og Bjarni að með fólki sínu og
nágrönnum, og þar var gott að
koma. Þetta var lítill en góður
kjarni af fólki því, sem bjó þar
sem hraunið gnæfir nú hæst á
Heimaey. Því er sorg þess mikil í
dag.
„Það skilur þetta enginn," sögðu
tvær ungar konur úr Sandgerði
við mig í vetur. „Þetta var best
útbúni litli báturinn hérna og
gætnustu mennirnir." Ég hef líka
oft spurt sjálfan mig Hvers
vegna?
Við hjónin sendum Bíbí og
börnum hennar, tengdamóður og
skyldfólki og einnig öllum í Eyja-
holtinu okkar innilegustu samúð-
arkveður.
Ég veit að frændur mínir, Jóel
og Bjarni, fyrirgefa mér, þó að ég
treysti mér ekki til að koma í
Útskálakirkju í dag til að kveðja
þá, en vilji heldur minnast þeirra í
einrúmi.
„Jarðarfarir eru ekki þitt fag,“
sagði hann Einar Guttormsson
einu sinni við mig, og það var
mikið rétt.
Guð blessi ykkur öll.
Stefán Stefánsson
Miðvikudaginn 4. mars sl. skeði
sá sorglegi atburður, að vélbátur-
inn Bára VE 141 týndist með
tveimur mönnum. Voru það bræð-
urnir Jóel og Bjarni Guðmunds-
synir frá Háagarði í Vestmanna-
eyjum.
Báruna létu þeir bræður, ásamt
Unnari bróður sínum, smíða í
Vestmannaeyjum árið 1970, og
stunduðu fiskveiðar á bátnum upp
frá því, ýmist með línu eða
handfæri og öfluðu oftast fram-
úrskarandi vel.
M/b Bára var um 12 smálestir
að stærð og þótti mjög falleg
fleyta. Töldu þeir bræður bátinn
afburða gott sjóskip og svo var
umhirða þeirra á bátnum góð, að
hún vakti athygli manna í Sand-
gerðishöfn og víðar. Allt var þar
fágað og hreint ofan þilja sem
neðan og hver hlutur á sínum stað,
bundinn og vel frá genginn.
Þeir bræður lögðu úr Sandgerð-
ishöfn um klukkan 5 að morgni í
þennan sinn síðasta róður og
munu hafa lagt línuna um 20
sjómílur í norðvestur frá Garð-
skaga, en þar voru þeir á sjó
deginum áður og fengu þá um 4
smálestir af góðum fiski.
Klukkan um 4 þennan dag höfðu
þeir bræður samband við Kefla-
víkurradíó og voru þá langt komn-
ir með að draga línuna og var allt
i lagi hjá þeim. Gerðu þeir ráð
fyrir að tala við Keflavíkurradíó
aftur að loknum línudrætti. Eftir
fyrrgreint samtal heyrðist ekkert
frá þeim meira.
Á þessum fiskimiðum voru þá 6
til 8 vindstig.
Þegar Báran var ekki komin í
höfn klukkan 6.30 um kvöldið og
ekkert hafði til hennar heyrst, var
haft samband við þá 10 til 15
Sandgerðisbáta, sem þá voru enn
ókomnir að landi, og þeir beðnir
að leita bátsins. Þegar leið á
kvöldið bættust fleiri bátar í
leitina ásamt flugvél og munu um
nóttina hafa verið 30 skip og bátar
við leitina, sem var vel skipulögð
og var henni heldið áfram næsta
dag eftir því sem veður leyfði, en
bar þó engan árangur.
Þeir bræður voru þrautþjálfaðir
og góðir sjómenn og er að þeim
mikill mannsskaði og þeirra sárt
saknað af nánasta skylduliði, fjöl-
mennum frændgarði og vinum.
Jóel Guðmundsson
Fæddur 1. júlí 1936.
Dáinn 4. mars 1981.
Hann var fæddur í Skálavík í
Fáskrúðsfirði 1. júlí 1936, þar sem
foreldrar hans bjuggu frá 1934 til
1946. Móðir hans er Laufey Sig-
urðardóttir, frá Hala í Ásahreppi,
er ólst þar upp frá 7 ára aldri hjá
Ingimundi bónda þar og Sigríði
konu hans. Seinna fluttust þau
hjón til Keflavíkur.
Guðmundur Jóelsson, eiginmað-
ur Laufeyjar, var fæddur og upp-
alinn í Vestmannaeyjum og átti
þar til fjölmennra ætta að telja.
Þau hjón byrjuðu að búa í
Eyjum um 1930. Þá keypti Guð-
mundur góðan trillubát, sem hann
nefndi Báru og var formaður á 3
ár í Eyjum, en flutti svo með sér
austur, þar sem hann stundaði
fiskveiðar á henni öll sumur og
haust ásamt búskapnum. En þau
hjón höfðu á þessum árum 2 kýr
og 40 til 60 kindur. Það má með
sanni segja að Jóel hafi ungur
vanist sjónum, því að innan við 10
ára aldur var hann farinn að
skreppa með pabba sínum á sjó-
inn, þegar blíðast var, og 12 ára
gamall fór hann að róa að stað-
aldri með föður sinum á sumrin,
sem fullgildur háseti.
Jóel var 10 ár til sjós með
Stefáni Stefánssyni, frænda sín-
um frá Gerði, á þremur bátum,
sem allir hétu Halkion. Var hann
hjá Stefáni sem háseti, vélstjóri
og stýrimaður, því að til þess hafði
hann lærdóm og próf. Hafði hann
lært á námskeiðum, sem haldin
voru á hverju hausti í Eyjum á'v
þeim árum. Vetrarvertíðina 1960
var Jóel skipstjóri á ísleifi II, sem
var 59 smálestir. Jóel var fremur
fáskiptinn maður, en prúður ogi
stilltur í allri framkomu og vann
allra traust, sem með honum unnu
á sjó eða landi. Hann var mjög
fjölhæfur til allra verka og mátti
teljast góður smiður á tré og járn,
þó ekki hefði hann lært þær
iðngreinar.
Hinn 11. - október árið 19S8
kvæntist Jóel eftirlifandi konu
sinni, Guðrúnu Pétursdóttur, Guð-
jónssonar á Kirkjubæ i Vest-
mannaeyjum og seinni konu hans,
Lilju Sigfúsdóttur.
Ungu hjónin byrjuðu búskap I ■
leiguhúsnæði, en eftir fjögurra
ára samveru keyptu þau Eystri-
Oddsstaði í Eyjum, sem var gam-
alt tveggja hæða steinhús, alger-
lega þægindalaust, en því gjör-
breyttu þau hjón og unnu bæði að
því að bæta það og fegra svo að
var til fyrirmyndar. Þar bjuggu
þau hjón fram að gosi í Eyjum, en
þá fluttu þau í Garðinn.
Guðrún er mjög vel gefin dugn-
aðarkona, sem bjó manni sinum
og börnum unaðslegt heimili.
Eignuðust þau hjón fjögur börn,
sem eru Guðmundur, 22 ára,
Sævar, 17 ára, Lilja, 15 ára og
Sigrún, 11 ára.
Ég kveð kæran frænda minn og
veri hann Guði falinn.
Eyjólfur Gislason
Bjarni Guðmundsson
Fæddur 10. agúst 1938.
Dáinn 4. mars 1981.
Bjarni Guðmundsson var fædd-
ur í Skálavík i Fáskrúðsfirði 10.
ágúst 1938. Hann fluttist með
foreldrum sínum og systkinum til
Vestmannaeyja sumarið 1946, en
þá keyptu foreldrar hans húsið
Háagarð, sem stóð vestast svo-
nefndra Vilborgarstaðahúsa. í því
húsi átti Bjarni heimili sitt uns
hann fluttist frá Eyjum árið 1973.
Ungur byrjaði Bjarni að stunda
sjóinn eins og Jóel bróðir hans, því
innan við fermingaraldur fór
hann að róa á sumrum með föður
sínum á trillubátnum Hlýra, sem
faðir hans eignaðist fljótlega eftir
að hann fluttist til Eyja og
stundaði sjóinn á þeim bát sumar,
vor og haust.
Um 1960 eignaðist svo Bjarni
bátinn Hlýra og var formaður á
honum þar til er þeir bræður létu
smíða Báruna árið 1970.
Bjarna fórst formennskan vel
úr hendi og fékk hann fljótlega á
sig orð fyrir aflasæld og for-
mennskuhæfileika.
Innan við tvítugsaldur fór
Bjarni eitt sumar norður á síld-
veiðar með Ella í Varmadal, á
Sjöstjörnunni VE 92, og þótti
reynast þar vel, þótt ungur væri.
Bjarni var mikill lundaveiði
maður og stundaði hann veiðiskap
nokkur sumur og lá þá við í
Ystakletti. Einn daginn veiddi
hann þar yfir eitt þúsund lunda,
sem þá var Eyjamet.
Trillubátinn Hlýra fluttu þeir
bræður með sér í Garðinn og átti
Þorgeir bróðir þeirra þá orðið
bátinn, ásamt Ómari, yngsta bróð-
urnum, og reru þeir bátnum frá
Sandgerði, en seldu hann fyrir
fjórum árum og eiga nú 12 smál.
bát, sem einnig ber nafnið Hlýri.
Þau Háagarðssystkinin voru 9
talsins, sex bræður og þrjár syst-
ur. Ungan dreng misstu þau hjón
skömmu eftir fæðingu hans
eystra, en af þeim sem upp komust
var Bára elst. Hún lést um tvítugt.
Þórdís er búandi kona í Gunnars-
holti á Rangárvöllum, gift Magn-
úsi Péturssyni frá Kirkjubæ. Ingi-
björg var yngst systkinanna. Hún
dó af slysförum þriggja ára göm-
ul.
Guðmundur faðir þeirra andað-
ist 14. september 1965, en eftir lát
manns síns bjó Laufey ekkja hans
með sonum sínum. Nú siðustu árin
með þeim Bjarna og Þorgeiri, sem
voru henni góðir og hugulsamir.
Bjarni Guðmundsson var dreng-
ur góður og vildi öllum vel.
Ég kveð kæran frænda minn og
veri hann Guði falinn.
Eyjólfur Gislason