Morgunblaðið - 11.02.1983, Qupperneq 2

42
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1983
Morkinskinna
verður
Faguiskimia
Nýlega var ég að leita ffyrir mér um viðgerð á málverki, sem er í
eigu minni og haffði þá spurnir aff því að efftir fáeinar vikur myndu
tveir menn, þeir Rikhard Hördal og Hilmar Einarsson, opna
listaverka- og bókaviðgerðarstoffu en slík mióstöó heffur ekki
verið starffrækt hér á landi ffyrr. Nú er þetta ffyrirtæki orðið að
veruleika.
Morgunblaðið/Emilía.

Þeir Hilmar og Rikhard
starfa hvor á sínu sviöi.
Rikhard hefur sérhæft
sig í málverkaviögeröum
og viögeröum á kirkjulist, þaö er
aö segja altaristöflum og máluöum
helgistyttum úr tré (polykrom
skulptur). Hann á aö baki þriggja
ára konservator-nám við Konung-
legu listaakademíuna í
Kaupmannahöfn og lauk námi
sumarið 1982 og hélt þá til Oslóar
og starfaöi viö Munk-safnið, þar til
nú fyrir jól. Hilmar starfar hins veg-
ar viö bóka- og handritaviðgerðir.
Áriö 1975 hlaut hann samnorræn-
an styrk til aö læra bóka- og hand-
ritaviögerðir við Konunglega bóka-
safniö í Stokkhólmi og dvaldist þar
í tvö ár. Er heim kom tók hann við
forstöðumannsstarfi hand-
ritaviögerðastofu Þjóöskjala-
safnsins. En Hilmar mun ekki aö-
eins starfa aö bókaviögerðum á
hinum nýja vettvangi heldur einnig
sjá um viögeröir á myndum, sem
gerðar hafa verið á pappír.
Þaö er óhætt aö segja aö mikil
þörf er fyrir þá starfsemi sem þeir
félagar hafa nú komiö á fót, eink-
um ef haft er í huga aö viö listasöfn
hérlendis eru ekki starfandi deildir,
sem sjá um viðgerð og viöhald
listaverka, heldur hefur oftast þurft
aö senda verkin erlendis til viö-
geröar, þá einkum til Kaupmanna-
hafnar, og þaö sama á viö um
listaverk í einkaeign.
Ég ákvaö aö fá þá Hilmar og
Rikhard til aö líta á myndina mína
og í leiðinni aö spyrja þá um hina
nýju starfsemi.
„Viö höfum tekiö á leigu nýtt
húsnæöi aö Hverfisgötu 54, þar
sem skilyröi eru mjög góö til þess-
arar vinnu. Þarna höfum viö komið
fyrir þeim tæknibúnaöi, sem til
þarf, en ennþá erum við ekki búnir
aö fá allan þann útbúnaö sem
nauðsynlegur er, en hann kemur á
næstu vikum. Hingaö getur fólk
leitaö meö myndir sínar, einnig
förum við í heimahús til aö líta á
verkin, sérstaklega ef um stærri
hluti er að ræöa, og metum þá í
grófum dráttum hvaö gera þarf.
Nú þegar höfum viö skoðaö mikiö
af málverkum og grafík, sem
einkaaöilar hafa beöiö okkur aö
taka til viðgerðar. Einnig höfum viö
átt viöræður viö íslensk listasöfn
og viö þaö kvarnast upp úr litunum
eöa þá aö listmálarinn hefur upþ-
haflega málaö aöra mynd á strig-
ann þannig aö litirnir festast ekki
viö undirlagiö. Þannig má oft rekja
skemmdir á listaverkum til slæmra
vinnuaöferöa eöa lélegra efnis-
gæöa.
Hvað varöar myndverk unnin á
pappír þá stafar skaöinn oftast af
Hilmar og Rikhard staddir
í Landsbanka íslands að
gera við veggmynd eftir
Jóhannes Kjarval.
lélegum frágangi við innrömmun
og uppsetningu verksins, þannig
aö myndirnar hafa hreinlega rifn-
aö,“ segir Hilmar og bendir um leiö
á myndina mína, sem er málverk
eftir Jóhannes Kjarval unniö á
pappír, áriö 1945, og er illa farin,
bæöi rifin í miöjunni og meöfram
rammanum. Og hann bætir viö:
„Slæmt karton og lélegt lím, sem
kemur i gegn um pappírinn eru líka
oft orsök skemmdanna. Kartoniö
getur einnig súrnaö og breytir þaö
tón myndarinnar og þarf þá aö af-
sýra kartonið svo myndin varöveit-
ist betur."
Kemur þaö fyrir aö myndirnar
eru svo illa farnar aö ekki er hægt
aö gera viö þær?
„Já, til eru dæmi um það. En
hægt er aö styrkja olíumálverk
meö því aö færa þaö yfir á nýtt
Með röntgentækni er hægt að sjá hvort
önnur mynd hafi verið máluö undir. Fyrri
myndin er af málverki eftir Jón Stefáns-
son, sem heitir Bóndi. Seinni myndin er
röntgenmynd af málverki og sést að mál-
að hefur verið undir, því þar má sjá mann
með hrífu, konu að spinna ull og aðra
konu með pokaskjatta og fjall er í bak-
grunninn.
um samstarf og hafa þau tekiö
þessu framtaki okkar vel og von-
umst viö til aö geta átt gott sam-
starf viö þau.“
Þarf að hreinsa
málverkin
Eins og áður segir þá taka þeir
Hilmar og Rikhard til viögeröar
listaverk, hvort sem þau eru gerö á
striga eöa paþpír. Hér er því um aö
ræöa olíu- og vatnslitamyndir,
grafík og teikningar. En í hverju
eru viðgerðirnar fólgnar? Rikhard
veröur fyrstur fyrir svörum:
„Til þess aö fegurö olíumál-
verkanna njóti sín þarf að hreinsa
þau, ef þau hafa hangiö lengi uþpi.
Oftast hefur sest á þau ryk eöa
tjara frá sígarettum eöa á þeim eru
önnur óhreinindi. Þá geta þau hafa
oröiö fyrir vatnsskemmdum, þann-
ig aö málningin hefur flosnaö uþp.
í sumum tilfellum hefur léreftiö
skroppiö saman þannig aö ekki er
lengur rúm fyrir málninguna og þá
springur hún og dettur af. Lélegir
blindrammar geta líka veriö ein
ástæöan, því þeir geta skiliö eftir
sig skörp skil eöa brot í strigann