Morgunblaðið - 22.05.1983, Síða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1983
53
Hvert sem litið er blasa við myndir af Hoxha og nafn hans er
letrað stórum stöfum í fjallshlíðarnar eða á borða sem
strengdir eru yfir strætin — ALBANÍA
verkfæri, kassettutæki og jafnvel
fuglabúr.
I kjölfarið fylgdu réttarhöld,
og kom þá eitt og annað i ljós. Til
dæmis voru tveir lögreglufor-
ingjar ákærðir fyrir að hafa stol-
ið einni áfengisflösku hvor í
verzlun, þar sem þeir voru að
rannsaka innbrot. Annar þeirra
upplýsti, að slíkt væri daglegt
brauð. Það hefði verið sjálfsagð-
ur hlutur fyrir þá að taka flösk-
urnar, því að venjan væri sú, að
þeim væru gefnar flöskur eftir
svona rannsóknir.
Við önnur réttarhöld var fjall-
að um innbrot í verzlun, sem
seldi rafeindatæki. í ljós kom, að
þjófarnir höfðu verið flúnir, er
lögreglan kom á vettvang, en
höfðu skilið eftir útvarps-, sjón-
varps- og myndsegulbandstæki,
svo og plötuspilara við innkeyrsl-
una að vörulagernum. Lögreglu-
mennirnir pöntuðu sér lögreglu-
bíl, fylltu hann af góssinu og
fluttu heim til sín.
í Dortmund hefur nokkuð ver-
ið um það, að húsnæðislaust fólk
setjist að í auðum húsum án þess
að hafa til þess leyfi, og lögreglu-
menn reyna iðulega að reka það
út. Við réttarhöldin, sem haldin
voru yfir lögreglumönnunum,
kom í ljós að nokkrir þeirra
höfðu notað frítíma sinn til að
ráðast gegn slíku fólki og beita
gegn því hnúum og hnefum.
Fólkið bar kennsl á viðkomandi
lögreglumenn, því að þeir höfðu
tekið þátt í mörgum opinberum
aðgerðum gegn þvi.
Það heyrir til undantekninga í
Vestur-Þýzkalandi að lögreglu-
menn séu leiddir fyrir rétt, og
enn sjaldgæfara er, að á þá sann-
ist sakir. Allir þeir, sem hafa
verið leiddir fyrir rétt í þessum
málum, hafa hins vegar verið
sekir fundnir og hafa verið
dæmdir til skilorðsbundinnar
fangelsisvistar auk fjársekta.
Lögreglan þarna bendir á, að
því fari fjarri að allir starfsmenn
hennar, 2.000 talsins, séu undir
sömu sök seldir, þar sem aðeins
hafi verið rannsökuð mál 40
manna og þar af hafi 16 verið
ákærðir. Eigi að síður hefur
traust hins almenna borgara á
lögreglunni beðið mikinn hnekki
við þessar uppljóstranir og sér
ekki enn fyrir endann á þeim. Þá
gengur fólki illa að skilja svo-
kallaðar tilraunir lögreglunnar
til að uppræta spillinguna, þar
sem sumir lögreglumannanna,
sem hlotið hafa dóm, stunda enn
störf sín, eins og ekkert hafi í
skorizt.
- TONY CATTERALL
Sömu einkennin og fýlgjn Pnrkinsons-veikinni.
niðurstöður, sem nýjustu rann-
sóknarstofur á sviði lyfjatil-
rauna hafa leitt í ljós.“
Vitað er um tíu ungmenni,
sem orðið hafa fyrir heilsutjóni
af þessum völdum og einn þeirra
hefur látizt. Ungt par veiktist
vegna neyzlu á lyfinu. Tveir
bræður sprautuðu sig í nokkra
daga með lyfinu, sem þeir héldu
að væri gervi-heróín. Eftir að
Parkinsons-einkennin voru kom-
in í ljós var um seinan að lækna
þá. Þeir lágu hreyfingarlausir í
rúminu i vikutíma. I ljós kom, að
sams konar breytingar höfðu
orðið á mænuvökva þeirra og hjá
sjúklingum með Parkinsons-
veiki.
Þessari þróun verður ekki snú-
ið við og hugsanlegt er að lyfið
hafi skaðvænleg áhrif þó að þau
komi ekki fram strax. Dr. Stan-
ford Markey segir t.d.: „Við vit-
um ekki enn, hvort fólk, sem hef-
ur tekið inn litla skammta af lyf-
inu, fær einkenni Parkinsons-
veikinnar eftir 10—15 ár.“
' Greece I" l'íw
Lokað land þar sem Stalín er dýrkaður og myndirnar af Hoxha berisveini hans eru hreint alis staðar.
sóknin og stuðningurinn við
stjórnina fara aldrei undir
99,99%.
Erlendis er lítið sem ekkert vit-
að um hvað er á seyði í Albaníu og
starfsmenn erlendra sendiráða í
Tirana eru engu nær. Leyndar-
hjúpurinn, sem stjórnin sveipar
um sig, og kæfandi áróðurinn, eiga
engan sinn líka nema e.t.v. í
Norður-Kóreu, landi Kim II
Sungs, og þess vegna skortir ekk-
ert á alls kyns vangaveltur og
bollaleggingar.
„Alræðið í Albaníu er það
svakalegasta, sem ég veit um,“ er
haft eftir vestrænum sendiráðs-
manni. „ímyndum okkur að allt
væri komið á einn stað, trúaröfgar
Kalvíns, þjóðernishroki nasista og
ofstækið á Norður-írlandi og þá
höfum við Albaníu."
Tjáningarfrelsi er ekkert í land-
inu og nokkrar þúsundir manna í
fangelsi fyrir pólitískar sakir, þar
á meðal prestar, sem „Sigurimi",
hin alræmda og alls staðar nálæga
öryggislögregla, hefur handtekið.
„Við vitum ekki lengur hvað trú
er,“ segir ungur Albani, en konur
láta þó enn höfuðklútinn hálfhylja
andlit sitt eins og siðvenja er i
múhameðstrúarlöndum en þá trú
játuðu flestir áður en hún var
bönnuð fyrir 16 árum.
Hoxha hefur losað sig við
Mehmet Shehu, fyrrum forsætis-
ráðherra, Ficret, hina valdamiklu
konu hans, Kadri Hazbiu, fyrrum
varnarmálaráðherra, og ýmsa
fleiri og má nú heita einn á lífi af
sinni pólitísku kynslóð. Hann er
föðurlegur maður og brosmildur
og talar til fólksins með seiðandi
röddu. Hann sést sjaldan á al-
manna færi en hefur nú látið frá
sér fara 37. bindið í heildarútgáfu
verka sinna.
— GREG CHAMBERLAIN
mKVENPJÓÐIN1
Þessi hrapallegu tilfelli hafa
þó fært vísindamönnum óvænt-
an feng. Árum saman hafa þeir
reynt að framkalla Parkinsons-
veiki hjá dýrum, en án árangurs.
Nú er komið í ljós að NMPPP
veldur þessum sjúkdómseink-
ennum hjá öpum. Rannsóknir
sýna, að heilafrumur apa verða
fyrir óbætanlegum skemmdum,
ef þeir fá nokkrar sprautur af
lyfinu. Þeir hlutar heilans, sem
skaddast, eru þeir sömu og hjá
mönnum, sem hafa Parkinsons-
veikina. Þetta gæti leitt til vís-
bendingar um það, sem aflaga
fer í frumum þeirra sem taka
Parkinsons-sjúkdóminn. Á sama
hátt gæti fengizt skýring á því,
hvers vegna sumum er hættara
við þessari veiki en öðrum.
Dr. Markey segir: „Við getum
til dæmis stjórnað því hve mikl-
um áhrifum tilraunadýrin verða
fyrir af lyfinu. Þar af leiðandi
gætum við fengið gleggri hug-
myndir um mismunandi stig
Parkinsons-veikinnar hjá fólki
en við höfum getað hingað til.“
- CHRISTINE DOYLE.
„Nornin“ sem
er þjóðhetja
í Zimbabwe
Mbuya Nehanda lét á sínum
tíma lífiö í gálga brezkra ný-
lenduherra. Áratugum saman var
hún síðan í augum hvítra manna
einskonar kvendjöfull og talin ábyrg
fyrir moröum á rúmlega 100 hvítum
landnemum í Ródesíu. Núna er
hennar hins vegar minnzt sem fyrstu
frelsishetju Zimbabwe. Hún er orðin
tákn fyrir baráttu landsmanna til að
varpa af sér oki landnemanna, sem
bar loks árangur, er landið öðlaðist
sjálfstsði fyrir þremur árum.
Endurreisn Mbuya Nehanda,
„nornarinnar", sem stjórnaði
Shona-byltingunni á brezka
verndarsvæðinu í Ródesíu árið
1896, er liður í því menningarlega
endurmati, sem unnið er mark-
visst að í Zimbabwe á öllum svið-
um þjóðlífsins og nær inn í
menntakerfið og fjölmiðlana.
Minning Mbuya Nehanda hefur
verið heiðruð með sérstakri dans-
sýningu, sem hinn þjóðlegi dans-
flokkur í Zimbabwe hefur sett á
svið um líf hennar og starf.
Á máli Zimbabwe-búa er upp-
reisnin 1896 nú kölluð hið fyrra
chimurenga (frelsisstríð). Hin
hatramma barátta, sem stóð yfir í
sjö ár, þar til sjálfstæði landsins
var tryggt, er kölluð hið síðara
chimurenga.
Baráttusöngvar frá þessum tím-
um voru stranglega bannaðir með-
an stjórn hvíta minnihlutans var
við lýði. Nú hafa þeir verið gefnir
út. „Gömlu söngvarnir eru mjög
sérstæðir," segir faðir Rebeiro.
Þar er ekki talað um landnemana
sem hvíta menn, heldur eru þeir
kallaðir langnefir, menn, sem
reisa steinhús, eða hnélausu
mennirnir, af því að þeir gengu í
síðbuxum.
Landnemarnir komu til Zimba-
bwe árið 1890, og næsta ár lýsti
brezka þingið því yfir, að landið
væri verndarsvæði Breta, og þá
flykktust þangað enn fleiri land-
nemar og hófu námagröft og land-
búnað.
Næstu fimm árin stofnuðu
svörtu ættflokkarnir til and-
spyrnuhreyfinga til að hrinda yf-
irráðum hvíta mannsins. Að lok-
um hvatti Nbuya Nehanda
Shona-ættflokkinn til að hefjast
handa og reka hina óboðnu gesti
af höndum sér. Hún fullyrti að
hún nyti leiðsagnar frá æðri mátt-
arvöldum. Á tímabilinu frá júní
1896 og fram í október 1897 voru
alls 103 landnemar drepnir, þar á
meðal konur og börn, þar til Neh-
anda var tekin höndum ásamt
Guruve, fylginaut sínum, og upp-
reisnin var bæld niður.
Nehanda var hengd í járnum. í
sögu landnemanna segir að hún
hafi látið lífið kveinandi um mis-
kunn. Síðasta ljósmyndin af henni
sem tekin var, þegar hún var á leið
til gálgans, sýnir hins vegar konu
með ögrandi svip.
Við skulum láta ungan kennara,
Sipiwe Moyo, hafa síðasta orðið
um þessa frelsishetju. Hann segir:
„í gömlum bókum var hún sögð
verri en skrattinn sjálfur. Þessu
urðum við að trúa þó að því fylgdi
mikil sektarkennd. Nú sjáum við
hana í nýju ljósi. Nú erum við
stoltir af henni."
— STEPHEN TAYLOR
-RETTLÆTIÐ
Göngugörpum
orðið óhætt í
Kaliforníu
Nú er það ekki lengur glæpur í
Kaliforníu að ganga þar um
götur án þess að eiga eitthvert er-
indi. Hæstiréttur Bandaríkjanna í
Washington hefur komist að þessari
niðurstöðu og sögðu sjö dómarar af
níu, að það gæti alls ekki varðað við
lög þótt fólk fengi sér spássitúr í
góða veðrinu.
í refsilögum Kaliforníu hefur
það hingað til gilt, að sá eða sú
hefur brotið lögin, sem „ráfar um
göturnar eða frá einum stað til
annars án nokkurrar sýnilegrar
ástæðu og ... neitar að segja til
nafns eða gera grein fyrir ferðum
sínum þegar um er spurt og al-
mannaheill krefst þess“.
Sá, sem hefur stjórnað barátt-
unni gegn þessum lögum, heitir
Ralph Lawson, 34 ára gamall fjár-
festingarráðgjafi, og annaðist
hann sjálfum að mestu málssókn-
ina í þau sex ár, sem málið stóð
yfir.
Málalok þykja mikill sigur fyrir
þá, sem berjast fyrir auknu frelsi
og jafnrétti borgaranna, en þeir
hafa lengi haldið því fram, að
lögregla notaði þessi lög til að
mismuna fátæku fólk og fólki, sem
tilheyrir minnihlutahópum í
bandarísku þjóðfélagi. Talsmenn
lögreglunnar hafa hins vegar bor-
ið því við, að lögin væru nauðsyn-
leg til að hafa hemil á alls kyns
slæpingjalýð, sem oftast væri að
undirbúa innbrot eða önnur af-
brot.
Lawson, sem er grænmetisæta
og bindindismaður á áfengi og
tóbak, var handtekinn 15 sinnum
á götu í San Diego og Los Angeles.
Sjálfur segir hann ástæðuna hafa
verið þá fyrst og fremst, að hann
er svartur, og að þess vegna hafi
hann höfðað mál á hendur lögregl-
unni.
- CHRISTOPHER REED