Morgunblaðið - 22.05.1983, Síða 10

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MAÍ1983
milMI Mflíftíí M00UCTI0K
YVONHE leCAREO HLOS TROMPSSN RITA GAM VALENTINA CORTfSE ■ ALAN BADEI
.... PETER CUSHING ' F'-ednr'cl< Valk ' GerEiard Rtedmann ' Eric Schumann
rThe Flame of
set all
MACm
FMRE
HERBERT J.
Listin að auglýsa í Holly wood
— sagt frá Russell Birdwell auglýsinga-
manni sem kallaði ekki allt ömmu sína
r byrjun voru það stjörnurnar. Þá leikstjórarnir, síðan
Ihöfundarnir, framleiðendurnir, kvikmynda-
tökumennirnir, hönnuðirnir, klippararnir ... Ollum
þessum hefur einhvern tíma verið flaggað sem hinum
sönnu listamönnum í Hollywood. En það er einn hópur
manna sem hvergi hefur komist á blað. Því hver hefur
nokkurn tíma lagt inn gott orð um völd og áhrif auglýs-
ingamannanna? Hinir gleymdu menn og konur, sem strit-
að hafa á akri kvikmyndanna og oft, næstum einir, borið
ábyrgð á því hver afraksturinn varð. Ef mynd er ekki sótt,
er þeim iðulega kennt um, ef hún er frábærlega sótt,
hugsar enginn um að það gæti verið auglýsingamönnunum
að þakka.
Fullkomin lygi
Eins og allt annað, er auglýs-
ingabransinn annar en hann var.
Tækni má vel hafa orðið flókn-
ari, en hinum mannlegu þáttum
hefur fækkað og með þeim hefur
mikið af hreinu hugrekki, sær-
indum og spenningi horfið. Það
var harður flokkur, auglýs-
ingamenn í gamla daga. Brögðin
sem þeir beittu og lygarnar, sem
þeir sögðu eru orðnar að þjóð-
sögu. Hver þekkir til dæmis,
nafnið á manninum sem datt í
hug að ósköp venjuleg ráðning
ungrar konu í ósköp venjulegt
hlutverk í myndinni They Won’t
Forget (1937) gæti orðið að frétt
ef því væri komið á framfæri að
hún hafi verið uppgötvuð af
miklum leikstjóra í Hollywood,
þar sem hún hafði verið að leika
sér við barinn í Schwabs-vínbúð-
inni? Bæði Lana Turner og leik-
stjórinn Mervyn LeRoy eru á
einu máli um að þetta sé full-
komin lygi, en þetta muna allir,
og enn í dag má sjá ungt fólk
hanga í grennd við Schwabs-
vínbúðina, sem lifir í voninni um
að þetta gæti endurtekið sig.
Þykkir vindlar og
hringar á tánum
Ef einhver einn maður hefur
skapað ímynd auglýsingamann-
anna í Hollywood fyrr á árum,
hlýtur það að vera Russel Bird-
well. Ef þú hefur aldrei heyrt
hann nefndan, er það fullkom-
lega skiljanlegt. Hann leikstýrði
nokkrum myndum, sem nú eru
orðnir safngripir, eins og The
Girl in the Kremíin, þar sem er
sennilega ólíklegasta hlutverkið
sem ZaZa Gabor lék í á ótrúleg-
um ferli sínum og The Come-On,
sem var hroðaleg tilraun til að
byggja upp aftur feril Anne
Baxter, sem Birdwell „var með“
á þeim tíma. í myndinni lék hún
lokkandi kynþokkadís, en hann
hafði þegar reynt að endurskapa
sætleika Baxters með uppfundn-
um smekk hennar fyrir þykkum
vindlum og skrýtnum hringum á
tánum. Snilli hans lá augsýni-
lega í því að gera myndir frægar
en ekki að gera þær.
Upplogin samtök
Til að skilja það sem Russel
gerði er nauðsynlegt að taka hér
lítið hliðarspor. í ævisögu sinni
segir Henry C. Rogers, gamall
umboðsmaður, hvernig Rita
Hayworth gerði hann frægan og
sig um leið. Þegar þau voru bæði
fátækir byrjendur og hún hafði
rétt lokið við að leika sitt fyrsta
ómerkilega hlutverk í Only
Angels Have Wings, kokkaði
hann upp sögu þess efnis að hún
hefði eytt öllum sínum launum
15.000 dollurum í fatakaup og að
hún hafi verið kjörin „best
klædda konan" hjá Fashion
Couturiers Association of Amer-
ica, sem var fullkomin skáld-
skapur. Samtökin voru ekki til.
Tímaritið Look gleypti söguna
hráa, setti Ritu á forsíðuna hjá
sér og þar með var frami hennar
gulltryggður. Sé hann spurður
að því hvort hann myndi gera
það sama í dag, segir hann að
hann myndi gera það, en hann
gæti það ekki. Fyrst yrði að fá
fréttina með því að finna raun-
veruleg tískusamtök, sem þráðu
auglýsingu, fá þau til að sjóða
saman verðlaunin og svo eftir að
sagan væri orðin frétt, koma
henni á framfæri tímarits og
hljóðlega vinna að því að gera
söguna ódauðlega.
Sviðsettar fréttir
Russel Birdwell, var fyrstur til
að skilja þetta. Um nokkurra ára
skeið hafði hann með höndum
auglýsingafyrirtæki framleið-
andans Selzniks og hans fyrsta
stóra verkefni var Gone With
the Wind. Auðvitað var sagan
sjálf löngu orðin fréttaefni, sem
metsölubók, sem allir í landinu
voru að lesa, og náttúrulega var
WJT U , CA*T IHCCUOHa
HUNTI.V GORDOH WIMIfKO SBYSON MARY ALOtN WAOD CPANE
NOOMA SHtAKFB fWMfclW TBOtSKU WXIJAH COtUUUK JOAN STAHDIHO ijSSS)-
Spectacularly Filmed
In Egypt With A
Cast Of 11,500 By The
Largest location Crew
Ever Sent Abroad
From Hollywoooi
fólk spennt að fá að vita hverjar
af stórstjörnunum hlytu hin eft-
ursóttu hlutverk, Rhett, Scar-
lett, Ashley og öll hin. En það
var upphaflega Birdwell sem
píndi allt mögulegt drama úr
þeirri stórkostlegu leit sem fram
fór að réttu leikurunum — sér-
JOHN ERICSON
LOLA AltMIAHI
. Ojr&goxt
PASSaGjs
staklega að Scarlett — og skipu-
lagði ferðir fyrirtækisins til
hinna sönnu Suðurríkja, þar sem
fyrst var komið við í Atlanta og
síðan farið um allt. Skipulagning
hans var hernaðarlega nákvæm
og eftir því sem leitin óx og
stækkaði, því nákvæmar var hún
skipulögð. Hann hamaðist og
smjaðraði sig gegnum alla erfið-
leika sem upp komu og hann
hlýtur að hafa verið heillandi og
miklu meira en heillandi í sam-
skiptum sínum við hina gall-
hörðu pressu í Bandaríkjunum á
þessum tíma.
Og það sem hann lét þeim í té
voru mest fréttir. Hann fann
þær ekki aðeins upp, heldur setti
hann á svið atburði, sem urðu að
fréttum. Hann gerði sér full-
komlega grein fyrir mannlegu
eðli og vissi að almenningi þótti
fátt eins gaman og að lesa um
féeyðslu annarra. Því ólfklegri
sem upphæðin var, því betra.
Jafnvel í Hollywood seint á
sjötta áratugnum, tókst honum
að sannfæra almenning um að
nokkrar mölétnar sviðsmyndir
úr myndinni The Last Comm-
and, sem gerð var fimm árum
áður, væru í raun afskaplega
dýrar endurgerðir og nákvæmar
frá sögulegu sjónarmiði, sér-
staklega smíðaðar fyrir stór-
mynd John Waynes, The Alamo.
(Hann hætti réttilega á að fáir
gerðu sér ferð niður til Alamo að
athuga sannleiksgildi þessa.)
Howard Hughes
Birdwell gat jafnvel gefið
sjálfum Howard Hughes nokkur
góð ráð i auglýsingabransanum
og var Hughes þó enginn auli.
Hughes virðist hafa úthugsað
sjálfur hina stórkostlegu auglýs-
ingaherferð sem umlukti næst-
stærstu uppgötvun hans á
leiksviðinu, Jane Russel (sú
fyrsta var auðvitað Jean Har-
low), í gegnum endalausar tökur
og endurtökur á myndinni The
Outlaw, og þar til hún var loks-
ins eftir langa bið send i kvik-
myndahúsin og hann fann upp
brjóstahaldarana sem virtust
stækka brjóstin á Jane Russel,
þó náttúran hafi eflaust gert
sitt.
Nú er öllum sama
En allur þessi auglýsingaáróð-
ur byggðist á margan hátt á því
að heimurinn var fullur af fólki,
sem var sólgið í að lesa meira og
meira um kvikmyndir. Það var
nauðsynlegt að milljónum
manna var umhugað um hvort
Scarlett og Rhett væru leikin af
Bette Davis og Errol Flynn eða
Paulette Goddard og Clark
Gable, áður en það fékk að vita
að annað hlutverkið fengi óþekkt
manneskja. Þetta urðu að vera
fréttir fyrir fólkið. Sennilega ná
auglýsingamennirnir í dag ekki
sömu hæðum í hugmyndaríki og
fyrirrennarar þeirra, vegna þess
að öllum er nákvæmlega sama.
Og menn eru farnir að gera sér
grein fyrir því, að þó skrautlegt
einkalíf, til dæmis Elizabeth
Taylors, geti enn selt dagblöð í
milljónum eintaka, þarf það ekki
að vera að fólk flykkist í bíó til
að sjá myndirnar hennar. Sorg-
legt í rauninni. Hvenær sást þú
síðast slagorð eins og „Enginn er
betri en Bette, þegar hún er
reið“, eða „Farðu á myndina og
talaðu um hana í hljóði", eða
eitthvað einfalt eins og „Það hef-
ur aldrei verið uppi önnur eins
kona og Gilda“? Allt sem við
þurfum er að hafa gaman að
hlutunum.
Þýtt — ai