Morgunblaðið - 12.08.1983, Page 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. ÁGÚST 1983
Minning:
Ingólfur Þórðar
son skipstjóri
Fæddur 19. janúar 1921
Dáinn 4. ágúst 1983
Með fáum orðum langar mig,
við útför Ingólfs Þórðarsonar
skipstjóra og kennara við Stýri-
mannaskólann í Reykjavík um
áratuga skeið, að votta aðstand-
endum hluttekningu og Ingólfi
þökk fyrir langa og dygga þjón-
ustu við Stýrimannaskólann og ís-
lenska sjómannastétt.
Hann var fæddur í Berufirði 19.
janúar 1921, missti ungur föður
sinn og átti sín unglingsár í Nes-
kaupstað. Þar hóf hann ungur sjó-
mennsku. Farmannaprófi lauk
hann 1947 og stundaði síðan nám
við Stýrimannaskólann í Fanö í
Danmörku árið 1948 og síðar 1978.
Námsmaður mikill og lauk sínum
brottfararprófum sem dúx og með
ágætiseinkunn.
Ingólfur Þórðarson hóf kennslu
við Stýrimannaskólann árið 1947
og var skipaður fastur kennari
árið 1948. Hann lét af kennslu-
störfum við Stýrimannaskólann
vorið 1982 eftir mikla vanheilsu og
sjúkrahúsvist þann vetur, sem við
samstarfsmenn hans vonuðum, að
hann væri kominn yfir.
Eftir hin erfiðu veikindi vetur-
inn 1982 fór hann um sumarið
beint á sjóinn sem skipstjóri og
hresstist ótrúlega fljótt á sjónum.
Kom þar vel fram að hafið og sjó-
mennskan átti hug hans allan og
hann var maður harður af sér. Um
árabil var hann skipstjóri á hval-
veiðiskipum Hvals hf. á sumrin og
mun vafalaust við andlát hans
vera einn fremsti hvalveiðimaður
í Norðurhöfum á þessari öld. Eins
og allir sannir veiðimenn hafði
hann jafnframt mikinn áhuga á
mannúðlegum veiðiaðferðum og
vísindalegum rannsóknum á
hvalastofninum. Fór Ingólfur iðu-
lega í vísindalega leiðangra og
hvalamerkingar snemma vors og
sumars áður en hvalveiðivertíðin
hófst.
Stýrimannaskólanum í Reykja-
vík vann Ingólfur af mikilli
trúmennsku alla sína tíð. Hann
var sívinnandi og bar mikla um-
hyggju fyrir skólanum og nemend-
um hans. Ávallt boðinn og búinn
til að vinna Stýrimannaskólanum
allt það gagn, sem hann gat og
eftir að hann lét af störfum bauð
hann mér, ef eitthvað lægi við, að
ég mætti kalla í sig. Prófabækur
skólans, sem hann færði í öll ár
bera fagurri rithönd hans og
vandvirkni vitni. Stundatöflur
skólans fyrir hvert ár gerði hann
af vandvirkni og samviskusemi og
þurfti ekki frekar að huga að því
vandasama starfi.
Eftir að ég tók við stjórn Stýri-
mapnaskólans haustið 1981 reynd-
ist hann mér drengur góður, ráðh-
ollur og trúr og styrkti mig til
starfsins í hvívetna. Ég saknaði
hans því sl. vetur og þótti miður er
hann óskaði að hverfa frá kennslu
eftir hin erfiðu veikindi veturinn
1982. Við fyrrum samstarfsmenn
hans glöddumst þegar við mætt-
um honum hressum og kátum,
þegar hann kom af sjónum á sl.
haustdögum og vonuðum að hanr
hefði náð sér að fullu. Honum
fylgdi hressandi blær, þegar hann
kom í heimsókn.
Nú er Ingólfur allur; hann and-
aðist í Borgarspítalanum 4. ágúst
sl. Fyrir nokkrum árum missti
hann ástkæra konu sína, Guðrún
Friðrikku Jónsdóttur. Þau eignuð-
ust 3 börn. Andlát hennar var Ing-
ólfi mikið áfall, þó að hann bæri
ekki sorg sína á torg.
Ég undirritaður og kennarar
Stýrimannaskólans vottum að-
standendum Ingólfs Þórðarsonar
innilega samúð vegna fráfalls
hans og þökkum Ingólfi samver-
una og samstarfið. Hans mun
lengi minnst hér í Stýrimanna-
skólanum í Reykjavík, en hinir
fjölmörgu nemendur hans vítt og
breitt um landið, íslenskir sjó-
* menn, minnast góðs kennara og
læriföður.
Blessuð sé minning Ingólfs
Þórðarsonar.
Guðjón Ármann Eyjólfsson,
skólastjóri.
Góður vinur og félagi er horf-
inn. Ingólfur Þórðarson, skipstjóri
og fyrrverandi kennari við Stýri-
mannaskólann í Reykjavík, lést
hinn 4. þ.m., 62 ára að aldri, og er
kvaddur hinstu kveðju í dag. Með
honum er fallinn í valinn einn af
svipmestu forystumönnum Slysa-
varnafélags íslands á undanförn-
um árum og á þeim vettvangi er
hans sárt saknað. Á aðalfundi fé-
lagsins í vor, sem haldinn var að
Reykholti í Borgarfirði, mætti
Ingólfur sem gestur, hress í bragði
og glaður, og var sannarlega
ánægjulegt að fá enn að heyra
kjarnyrtan og einarðan málflutn-
ing hans, sem bar vott um sívak-
andi áhuga hans á málefnum fé-
lagsins. Ér erfitt að sætta sig við,
að nú sé hann allur.
Ingólfur Þórðarson var fæddur
á Krossi í Beruneshreppi, Suður-
Múlasýslu hinn 19. janúar 1921.
Foreldrar hans voru Þórður Berg-
sveinsson, bóndi þar, og kona hans
Matthildur Bjarnadóttir. Var Ing-
ólfur þriðji sonur þeirra, en hon-
um eldri voru þeir Bjarni, fyrrum
bæjarstjóri í Neskaupstað, er lést
fyrir fáeinum árum og Sigur-
sveinn, fyrrverandi skipstjóri, nú
starfsmaður Tilkynningarskyldu
íslenskra skipa. Síðar bættust í
systkinahópinn Sigríður og Þórð-
ur Matthías. Rétt áður en hinn
síðastnefndi fæddist drukknaði
fjölskyldufaðirinn í sjóróðri á
Berufirði, en það var á árinu 1925.
Má nærri geta, hverjir erfiðleikar
biðu ekkjunnar með 5 börn. Á ár-
inu 1929 fluttist fjölskyldan til
Neskaupstaðar og þar bættist í
hennar hóp fósturbarn, Þóra Guð-
jónsdóttir, er missti móður sína
ung, og ólst upp á heimilinu frá
því. Matthildur andaðist árið 1972.
Ingólfur og systkini hans fóru
snemma að vinna til að létta undir
með móður sinni. 14 ára fór Ing-
ólfur fyrst á sjó og var starf hans
upp frá því verulega tengt sjónum.
Hann var á ýmsum fiskiskipum,
fyrst sem háseti en síðar sem
stýrimaður og skipstjóri. Fiski-
mannsprófi lauk hann 1944, en lét
sér það ekki nægja og tók far-
mannspróf 1947. Fór hann síðan
til framhaldsnáms í siglingafræð-
um í Danmörku, en kennslu hóf
hann í Stýrimannaskólanum í
Reykjavík 1948 og stundaði hana
til vors 1982. Jafnframt vann hann
á sumrum frá árinu 1952 sem
skipstjóri á hvalveiðibátum Hvals
hf.
Á árinu 1945 kvæntist Ingólfur
Friðrikku Jónsdóttur, ættaðri frá
Norðfirði. Var hjónaband þeirra
farsælt og áttu þau 3 börn, Grétar,
Hrefnu og Pétur Hafstein. Frið-
rikka lést á árinu 1979 og var það
Ingólfi mikið áfall.
Ingólfur var sem fyrr segir lengi
í forystusveit Slysavarnafélags fs-
lands. Hann var í aðajstjórn fé-
lagsins frá árinu 1966 til 1982, er
hann baðst undan endurkjöri. Var
hann jafnframt gjaldkeri stjórn-
arinnar frá árinu 1973. Þá var
hann um árabil í stjórn slysa-
varnadeildarinnar Ingólfs í
Reykjavík. Eftir að Rannsóknar-
nefnd sjóslysa var sett á fót með
lögum árið 1970 sem föst nefnd til
að kanna orsakir sjóslysa var Ing-
ólfur fulltrúi SVFI í nefndinni þar
til í byrjun þessa árs.
Ingólfur Þórðarson hlýtur að
verða hverjum þeim, sem honum
kynntist, minnisstæður. Þar fór
maður þéttur á velli og þéttur í
lund. Hann hafði ákveðnar skoð-
anir á málum, var ófeiminn að
setja þær fram og gerði það tæpi-
tungulaust. Það gustaði um hann
á stundum á 'mannamótum, en
jafnan fór hann fram með dreng-
skap og heiðarleik. Honum fylgdi
ferskur blær, sem greinilega var
ættaður af sjónum, og var auðvelt
að gera sér Ingólf í hugarlund, þar
sem hann stóð á stjónpalli skips
síns, ákveðinn og úrræðagóður.
Höfuðáhugamál Ingólfs á ofan-
greindum vettvangi voru öryggis-
mál sjómanna enda þekkti hann
vel til slíkra mála eftir áratuga
störf á sjó við ýmsar aðstæður.
Lagði hann þar margt gott til
mála, bæði innan Slysavarnafé-
lagsins sem og í Rannsóknarnefnd
sjóslysa. Honum var það mikið
áhugamál, að sjómenn nýttu sér
þá kosti, sem tiltækir eru til að
auka öryggi þeirra við hættuleg
störf á hafinu og fræddust um
þessa hluti. Kæruleysi í þeim efn-
um var eitur í hans beinum. Hon-
um var mjög umhugað um að Til-
kynningarskylda íslenskra skipa
næði tilgangi sínum og hann var
einn þeirra, sem mótuðu starf og
starfshætti hennar frá upphafi.
Lagði hann sig mjög fram um að
auka áhrif hennar meðal sjó-
manna. Sem gjaldkera Slysavarna-
félagsins um allmörg ár var það
honum hjartans mál að það fé,
sem safnaðist meðal almennings á
vegum félagsins, nýttist sem best
til slysavarna- og björgunarmála.
Þarna kom sér vel, hve Ingólfur
var athugull og töluglöggur maður.
Ég átti þess kost að kynnast
Ingólfi Þóraðarsyni allvel, fyrst er
við vorum saman í stjón svd. Ing-
ólfs á sjöunda áratugnum, en
einkum nú síðustu 9—10 árin, er
við vorum saman í stjórn SVFÍ og
í Rannsóknarnefnd sjóslysa. Sem
formaður í þeirri nefnd frá árinu
1973 fram á byrjun þessa árs leit-
aði ég oft ráða hjá Ingólfi og fékk
alltaf góðar viðtökur. Á fundum
nefndarinnar var jafnan hlýtt
með athygli á það, sem Ingólfur
hafði til mála að leggja og orð
hans vógu þar þungt. Þótt Ingólf-
ur hefði fastmótaðar skoðanir var
það fjarri honum að taka ekki til-
lit til sjónarmiða annarra og það
var gott að eiga við hann rökræð-
ur, sem miðuðu að því að finna
sameiginlega niðurstöðu. Sama er
að segja um störf hans í stjórn
SVFÍ. Vissulega gat Ingólfur
brýnt röddina hressilega í umræð-
um til að leggja áherslu á mál sitt,
en það var ekki síst gert til að
fjörga umræðuna, því lognmolla
var honum lítt að skapi. Eftirtekt-
arvert var, hve samstarf hans og
Gunnars Friðrikssonar, fyrrver-
andi forseta félagsins, var gott og
greinilega mótað af gagnkvæmri
vináttu og trausti. Hefur Gunnar
sagt mér, að þar hafi aldrei borið
skugga á og flyt ég hér þakkir
hans fyrir hið langa og góða sam-
starf þeirra.
Á þessum kveðjudegi eru bornar
fram hugheilar þakkir Slysa-
varnafélags íslands fyrir hilð
mikla og óeigingjarna starf, er
Ingólfur Þórðarson innti af hönd-
um fyrir félagið. Jafnframt flyt ég
þakkir Rannsóknarnefndar sjó-
slysa fyrir starf hans á þeim
vettvangi. Ingólfur ávann ser
óskoraða virðingu og traust allra
þeirra, er með honum störfuðu að
slysavarna- og björgunarmálum.
Minningin um hann er þeim, sem
eftir standa, öflug hvatning til að
vinna áfram að heill og framgangi
þeirra hugsjóna, sem starf Slysa-
varnafélags Islands byggist á.
Að lokum færi ég börnum Ing-
ólfs og öllum öðrum ættingjum
einlægar samúðarkveðjur vegna
andláts hans.
Haraldur Henrvsson
Þegar ég frétti að morgni 4. ág-
úst að vinur okkar Ingólfur Þórð-
arson væri orðinn meðvitundar-
laus og síðar sama dag að hann
væri látinn, kom það mér mjög á
óvart. Hann hafði að vísu verið
nokkurn tíma til rannsóknar á
spítala, en ekki datt mér í hug að
endalokin væru svona nærri. Síð-
ast, þegar ég talaði við hann í
heimsóknartíma, lá hann að vísu
fyrir, en var þó léttur í tali eins og
hann var vanur að vera og engin
dauðamerki sjáanleg. Hann hafði
verið í stöðugum og þreytandi
rannsóknum, sem þó gáfu ekki
vísbendingu um hver sjúkdómur-
inn væri, og því ekki óeðlilegt að
nokkurs vonleysis gætti hjá hon-
um. Þó ekki svo að manni dytti
helstríð í hug, enda var hann afar
harður af sér, eins og áður hafði
sýnt sig í fyrri veikindum.
Ingólfur Þórðarson var fæddur
19. janúar 1921 á Krossi í Berunes-
hreppi, S.-Múlasýslu. Foreldrar:
Þórður Bergsveinsson, útvegs-
bóndi, og kona hans Jóhanna
Matthildur Bjarnadóttir. Þau Jó-
hanna og Þórður eignuðust 5 börn.
Elstur var Bjarni, sem var lengi
bæjarstjóri í Neskaupstað, lést á
síðasta ári, Sigursveinn, skip-
stjóri, búsettur í Hafnarfirði, Ing-
ólfur, Sigríður, húsmóðir, Nes-
kaupstað og Þórður, skrifstofu-
stjóri, Neskaupstað.
Þórður, faðir þeirra, drukknaði
1925 aðeins 34 ára að aldri. Geta
má nærri hversu erfiðir tímar
fóru í hönd hjá hinni ungu móður
með barnahópinn, það elsta 11
ára. Árið 1929 fluttist fjölskyldan
til Neskaupstaðar og þann stað
þótti Ingólfi ávallt vænt um. Jó-
hanna lést árið 1972 nærri 82ja
ára.
Ingólfur lauk gagnfræðaprófi
frá Gagnfræðaskólanum í Nes-
kaupstað 1937. Hann byrjaði sjó-
mennsku kornungur eða 14 ára
gamall og var til sjós á sumrin
meðan hann var í skóla en eftir
það að staðaldri. Haustið 1942 hóf
hann svo nám í fiskimannadeild
Stýrimannaskólans í Reykjavík.
Ég byrjaði kennslu við sama skóla
um áramótin 1942—’43 og minnist
ég sérstaklega þessa nemanda,
sem hafði óvenju miklar námsgáf-
ur. Hefði hann þess vegna getað
farið hvaða námsbraut sem var,
en jafnvel þó efni hefðu verið til
langskólanáms, sem ekki voru,
held ég að honum hefði ekki hent-
að það betur. Sjórinn og það sem
honum viðkom átti mikil ítök í
honum.
Fiskimannaprófi lauk Ingólfur
vorið 1944 með ágætiseinkunn, var
efstur í sínum hópi. Á þeim tíma
var fámennt kennaralið við Stýri-
mannaskólann, en nemendafjöldi
fór vaxandi. Vissi ég til að þáver-
andi skólastjóri Stýrimannaskól-
ans, Friðrik V. Ólafsson, hafði
mikið álit á Ingólfi sem kennara-
efni og bauð honum kennarastöðu.
Gekkst hann fyrir því að Ingólfur
settist í farmannadeildina 1946 og
lauk hann farmannaprófi 1947. Þá
um haustið byrjaði hann sem
stundakennari. Síðan stundaði
hann framhaldsnám við Fanö-
Navigationsskole 1948 og var eftir
það fastur kennari við Stýri-
mannaskólann.
Samstarf okkar við Stýri-
mannaskólann stóð því meira en
þrjá áratugi. Þess samstarfs
minnist ég nú með ákaflega góð-
um endurminningum. Ingólfur var
sérstaklega góður kennari. Hann
var strangur við nemendur sína,
en á þann hátt sem þeim vrr fyrir
bestu, enda mátu þeir hann upp til
hópa mikils. Hann var stundvís,
reglusamur og samviskusamur í
öllu sem hann tók sér fyrir hend-
ur. Hann leysti öll störf af hendi
með ýtrustu vandvirkni og taldi
ekki eftir sér að vinna umfram til-
skyldan tíma, ef svo bar undir. Ég
skal játa að nokkuð oft, eftir að ég
tók við skólastjórn, hætti mér við
að níðast dálítið á honum með
störf, sem eiginlega var ekki hægt
að meta til vinnustunda, en ég
gerði það með þeirri vissu að hann
mundi ekki telja það eftir. Öll
samskipti okkar voru eins og best
var á kosið frá hans hendi.
Eftir fiskimannaprófið starfaði
Ingólfur sem stýrimaður og skip-
stjóri a fiskiskipum, en þó aðeins á
sumrin eftir að hann byrjaði
kennslu. 1952 réðst hann skip-
stjóri til Hvals hf. og var skip-
stjóri og skytta óslitið hjá því fé-
lagi frá 1953 þar til í júlí síðast-
liðnum er hann fór sjúkur í land.
Eins og áður er getið átti sjór-
inn mikil ítök í Ingólfi. Honum
fannst hann þurfa að komast til
sjós einhvern tíma ársins. Starfið
hjá Hval hf. samræmdist líka vel
kennslustarfinu, en frístundirnar
urðu að sama skapi færri. Sem
sjómaður hafði Ingólfur kynnst
þeim hættum sem fylgja því
starfi. Hann lét sig málefni Slysa-
varnafélagsins miklu skipta og
var gjaldkeri þess félags mörg ár.
Hann var skipaður í sjóslysanefnd
sem fulltrúi þess félags, þegar hún
tók til starfa. I stjórn Skipstjóra-
og stýrimannafélagsins Aldan var
hann nokkur ár og formaður þess
félags um skeið.
Ingólfur kvæntist 5. október
1945 Guðrúnu Friðrikku Jónsdótt-
ur frá Neskaupstað. Þau hjón voru
mjög samhent og gagnkvæmt
traust ríkti milli þeirra. Friðrikka
lést 12. júlí 1979 eftir erfið veik-
indi. Faðir hennar Jón Kerúlf
Guðmundsson er enn á lífi háaldr-
aður og dvelur nú á Hrafnistu í
Reykjavík. Börn Friðrikku og Ing-
ólfs eru: Grétar Kerúlf, skipstjóri,
Höfn Hornafirði, f. 3. febrúar
1945, kvæntur Gerði Bjarnadóttur
frá Reykjavík og eiga þau 3 börn.
Frá fyrra hjónabandi á Grétar 2
börn. Hrefna, f. 22. júlí 1948, gift
Finni Jóhannssyni, Mosfellssveit,
og eiga þau 3 börn, Pétur Haf-
steinn, íþróttakennari, Akranesi,
kvæntur Jónu Maríu Sigurgísla-
dóttur Kjerúlf og eiga þau 2 börn.
Þegar við hjónin kveðjum vin
okkar Ingólf, minnumst við
margra ánægjustunda með honum
og hinni ágætu konu hans meðan
hún lifði. Við vottum börnum
þeirra og öðrum aðstandendum
innilegustu samúð okkar og barna
okkar.
Jónas Sigurðsson
Ingólfur var fæddur á Krossi í
Beruneshreppi, N—Múlasýslu, 19.
janúar 1921 og voru foreldrar
hans Þórður Bergsveinsson út-
vegsbóndi þar og kona hans Jó-
hanna Matthildur Bjarnadóttir.
Þórður faðir Ingólfs drukknaði
er hann var fjögurra ára.
1929 flutti móðir hans til Nes-
kaupstaðar með systkinin fimm og
ólst Ingólfur þar upp. Hann stund-
aði nám þar og lauk gagnfræða-
prófi 1937. Ingólfur settist síðan í
Stýrimannaskólann og lauk fiski-
mannaprófi 1944 og farmanna-
prófi 1947. Kennari við Stýri-
mannaskólann var hann 1947 til
1982.
Það var ekki úr miklu að spila á
uppvaxtarárunum og hófst því
þátttaka í atvinnulífinu strax á
unga aldri.
Ingólfur hóf sjómennsku 14 ára
gamall og stundaði hana að skóla-
námi loknu þar til hann hóf
kennslu í Stýrimannaskólanum.
í sumarfríum frá kennslu
stundaði hann sjómennsku óslitið
til dauðadags, fyrst á síldveiðum
en síðar við hvalveiðar á skipum
Hvals hf.
Fyrsta hvalveiðivertíð Ingólfs
var 1952 og var hann þá skipstjóri
á Hval 4, en skytta var þar Krist-
ján Þorláksson.
Frá og með hvalveiðivertíð 1953
var hann skipstjóri og skytta. Það
sumar á Hval 1 og frá 1954 til 1961
á Hval 3.
Það vildi til það sumar, er þeir
voru á siglingu á hvalamiðum, að
skrúfuásinn brotnaði og skrúfan
þeyttist af. Vél skipsins eyði-
lagðist og var mesta mildi að ekki
hlutust af mannskaðar.
Var þá strax hafist handa við að
gera Hval 1 kláran til veiða en
hann lá í legufærum í Hvalfirði.