Morgunblaðið - 17.08.1983, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. ÁGÚST 1983
W
AF ERLENDUM VETTVANGI
Mitterrand losnar ekki
við hið „sérstaka
hlutverk“ Frakka í Afríku
eftir GREG MACARTHUR
Franskir fallhlífahermenn I Ndjamena, höfuöborg Chads.
Frakkar eiga mikilla efna-
hagslegra hagsmuna að gæta í
fyrrverandi nýlendum sínum í
Afríku. Frönsk fyrirtæki sjá um
smíði vatnsorkuvers á Fíla-
beinsströndinni, lagningu járn-
brauta í Nígeríu og vinna að
námagrefti víða um álfuna. Ný-
lendurnar fyrrverandi kaupa
fyrir tvo milljarða dollara meira
af Frökkum en þær selja þeim og
Chad er nokkurs konar brim-
brjðtur milli útþenslustefnu
Líbýumanna I norðri og þeirra
ríkja sunnar í álfunni, sem
hlynnt eru vesturveldunum. í
þeim eru líka enn um 350.000
Frakkar búsettir.
Mitterrand eins og de Gaulle
forðum telur Frakka líka hafa
„sérstöku hlutverki" að gegna
sem „þriðja aflið“ í heimsmálum
og hann gerir sér grein fyrir, að
ef Frakkar bregðast þessu hlut-
verki er mikil hætta á að stór-
veldin taki að berjast til áhrifa á
þessum slóðum.
Arfur Frakka sem nýlendu-
veldis kemur hér einnig til álita.
Gömlu nýlenduveldin réttlættu
jafnan yfirráð sín með því, að
þau vildu mennta og uppfræða
þjóðirnar en Frakkar, ólíkt því
sem var með flesta aðra, tóku
þetta alvarlega. í þeim 26 þjóð-
um Afríku þar sem franska er
opinbert mál eru franskir siðir í
heiðri hafðir. Fólk etur franskt
brauð, ekur um á frönskum bíl-
um, fylgist með úrslitum í
franska fótboltanum, les frönsk
dagblöð og bækur og horfir á
franskt sjónvarpsefni.
Stjórnkerfið og menntakerfið
eru í raun það sama og var undir
stjórn Frakka og gjaldmiðill 14
þessara ríkja er 'nátengdur
franska frankanum.
Menningarleg áhrif hafa jafn-
an verið ríkur þáttur í franskri
utanríkisstefnu og frönskum
sósíalistum er það jafn hugleikið
og hægrisinnuðum löndum
þeirra að standa vörð um það
hlutverk, sem Frakkar hafa svo
lengi haft í hinni svörtu álfu.
Margar ástæður voru fyrir glæsilegum sigri Francois Mitterrands f
forsetakosningunum í Frakklandi árið 1981 en ef nefna skal eitt mál
öðru fremur er það hneykslið, sem snerti fyrirrennara hans, Giscard
d’Estaing, og Bokassa, einn alræmdasta harðstjóra í Afríku. Eftir kosn-
ingarnar lýsti Mitterrand því yfir, að endi hefði verið bundinn á 20 ára
ódulbúna íhlutun í málefni Afríkuríkja.
Nú, aðeins tveimur árum síð-
ar, neyðist Mitterrand til að
feta í fótspor fyrirrennara sinna
og taka að sér það hlutverk, sem
gefið hefur Frökkum viðurnefnið
„Afríkulöggan". Að þessu sinni
er það raunar ekki síst fyrir
þrýsting frá Washington og höf-
uðborgum ýmissa Afríkuríkja en
á síðustu áratugum, frá
1960—80, hefur franskur her
haft úrslitaáhrif í átökum, sem
geisað hafa í Kamerún, Zaire,
Djibouti, Gabon, Komoro-eyjum,
Chad og Mið-Afríkulýðveldinu.
Árið 1979 sendi Giscard
d’Estaing, þáverandi forseti, 700
manna lið frá Gabon til Mið-
Afríkulýðveldisins til að styðja
við byltinguna gegn Jean-Bedel
Bokassa, sjálfskipuðum keisara,
sem þá var staddur hjá Khadafy,
Líbýuleiðtoga. Bokassa þóttist
þó eiga annað inni hjá þessum
fornvini sínum. Árum saman
hafði Giscard notið gistivináttu
hans, veitt með honum villibráð
og að lokum þegið frá honum
stórgjöf, demanta og dýrar perl-
ur. Þetta síðasta vinarbragð
Bokassa reyndist þó vera bjarn-
argreiði við Giscard eins og fyrr
sagði.
Þessir atburðir komu heim og
saman við þá „nýlendustefnu í
nýrri mynd“, sem franskir sósí-
alistar höfðu verið að gagnrýna
árum saman, og Mitterrand Iét
jað verða sitt fyrsta verk í emb-
ætti að segja hana heyra sög-
unni til. í samræmi við það voru
1400 franskir hermenn í Mið-
Afríkulýðveldinu látnir halda
kyrru fyrir í búðum sínum þegar
David Dacko, sem steypti Bok-
assa, var sjálfur rekinn frá í
september 1981.
„Nærvera, já — íhlutun, nei,“
sagði Mitterrand í síðustu heim-
sókn sinni í Afríku.
Mitterrand Frakklandsforseti.
Efnahagslegir hagsmunir og arfur
nýlenduveldisins eru þyngri á met-
unum en hugsjónir Sósíalista-
flokksins.
í Chad hefur Mitterrand kom-
ist að raun um að nærvera er
það sama og íhlutun, sem að
þessu sinni felst í mikilli hernað-
araðstoð og allt að 50Q hernað-
arráðgjöfum.
Þau ríki Afríku, sem löngum
hafa treyst á Frakka í vandræð-
um sínum, eru hins vegar
óánægð með þá hálfvelgju, sem
Mitterrand hefur sýnt í stuðn-
ingi sínum við stjórnina í Chad,
og sömu skoðunar eru ýmsir
Frakkar líka. Stórblaðið Le
Monde hélt því t.d. fram fyrir
nokkrum dögum, að ef stjórnin í
Chad félli vegna aumingjaskap-
ar frönsku stjórnarinnar, myndi
það verða til þess, að aðrar rfkis-
stjórnir á þessum slóðum sneru
sér í æ ríkara mæli til Banda-
ríkjanna eftir stuðningi.
Togarafiski skipað um borð í nótaskipið Börk. Ljóflmynd Snorri Snorrason.
Neskaupstaður:
Góð reynsla af sölu-
ferðum Barkar NK
— segir Guðmundur Bjarnason hjá Sfldarvinnslunni
NÓTASKIPIÐ Börkur frá Neskaup-
stað hefur frá því snemma á þessu
ári siglt reglulega með ísfísk frá
Neskaupstað og selt hann erlendis.
Börkur er í eigu Sfldarvinnslunnar í
Neskaupstað og hefur verið verk-
efnalaus undanfarið vegna stöðvun-
ar loðnuveiða og skorts á kolmunna
á íslandsmiðum.
Var því gripið til þess ráðs að
láta skipið sigla með þann afla
togara fyrirtækisins, sem annars
hefði verið saltaður. Þannig var
létt mjög á frystingu hjá fyrirtæk-
inu og hefur þetta fyrirkomulag
gefið mjög góða raun að sögn Guð-
mundar Bjarnasonar á skrifstofu
Síldarvinnslunnar.
Börkur hefur alls siglt 11 sinn-
um það sem af er árinu. Fyrst
seldi hann í Hull 28. febrúar og nú
síðast í Færeyjum 9. þessa mánað-
ar. 9 sinnum hefur Börkur selt í
Englandi, einu sinni í Þýzkalandi
og einu sinni í Færeyjum, samtals
17.050 lestir alls.
Borgarfjörður:
Ný brú á Sanddalsá
Þessa dagana er verið að fylla að og gera veg að nýju brúnni yfír Sanddalsá
við Krók í Norðurárdal í Mýrasýf lu, en brúin var byggð í vor. Brúin sjálf er
fullfrágengin en vegurinn hefur ekki verið tengdur. Gamla brúin á Sand-
dalsá er alveg orðin ónýt og er því orðin brýn þörf á að tengja nýju brúna.
Morgunbladid/ GuAjón.