Morgunblaðið - 17.08.1983, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. ÁGÚST 1983
Afsteypa af Sonatorreki, verki Ásmundar Sveinssonar, á hlaðinu í Borg á
Mýrum.
Borg á Mýrum:
Sonatorrek afhent
Borgarnesi, 15. ágúst
Á áttræðisafmælisdegi sínum
þann 7. júlí síðastliðinn, afhenti
Hallsteinn Sveinsson afsteypu af
Sonatorreki, verki Ásmundar
Sveinssonar, myndhöggvara, en því
hefur verið komið fyrir á hlaðinu á
Borg á Mýrum. Þorbjörn Hlynur
Árnason, sóknarprestur á Borg, tók
við verkinu fyrir staðarins hönd en
gefendur eru auk fjölskyldu þeirra
bræðra Ásmundar og Hallsteins
ýmsir aðilar í héraði.
Þorbjörn Hlynur sagði í samtali
við Mbl. að Hallsteinn Sveinsson
hefði átt frumkvæði að því að
koma verkinu þarna fyrir en það
hefði einnig verið mikið áhugaefni
Ásmundar heitins. Sagði hann það
einstakt og lofsvert framtak að
sínu mati að koma verkinu þarna
fyrir og bæri að þakka það.
— HBj.
Mjólkursamsalan í Reykjavík:
Söluaukning fyrstu
6 mánuði ársins
FYRSTTU sex mánuði þessa árs jókst
sala á mjólk og mjólkurvörum hjá
Mjólkursamsölunni f Reykjavík
nokkuð miðað við sama tfmabil síð-
astliðið ár.
Sala á nýmjólk jókst um 242
þúsund lítra og á súrmjólk um 90
þús. lítra. Aftur á móti minnkaði
salan á léttmjólk um 119 þús.
lítra, þannig að salan á mjólk
jókst í heild um 1,3%. Jógúrtsalan
hjá Mjólkursamsölunni minnkaði
um 120 þús. lítra eða um 21% og
kemur þar sjálfsagt til samkeppni
frá Húsavíkurjógúrtinni svoköll-
uðu.
Sala á kókómjólk minnkaði um
13%, jóga um 39%, en jókst aftur
á móti talsvert á skyri, svo nokkr-
ar tegundir séu nefndar. Notað
heildarmagn af nýmjólk og und-
anrennu í framleiðsluna jókst á
tímabilinu um 603.796 lítra sem er
um 2,2% aukning frá sama tíma í
fyrra.
Nemur harmonikku-
leik f Þýskalandi
Ungur Bolvíkingur, Hrólfur
Vagnsson, hefur undanfarin tvö ár
stundað nám í harmonikkuleik við
Hochschiile fiir Musik und Theat-
er í Hannover í Vestur-Þýskalandi.
Fréttaritari Mbl. heimsótti
Hrólf kvöld eitt fyrir stuttu, en
Hrólfur hefur dvalið hér heima í
sumar. Þegar við höfðum komið
okkur vel fyrir í stofunni heima
hjá Hrólfi spurði ég hann fyrst
hver hafi verið tildrög þess að
hann fer utan til að nema harm-
onikkuleik.
„Ja, ég stundaði nám í harm-
onikkuleik við Tónskólann hér í
Bolungarvík frá því að ég var 9
ára og þar til ég lauk grunn-
skólaprófi," hóf Hrólfur frá-
sögnina. „Að loknu grunnskóla-
námi hóf ég nám í rafvirkjun við
Iðnskólann í Reykjavík.
Þegar ég fór suður þriðja vet-
urinn í Iðnskólann innritaði ég
mig jafnframt í Tónskóla Emils
og hugðist fyrst og fremst reyna
að ná betri tökum á píanóharm-
onikkunni svona til að vera lipr-
ari í gömlu dönsunum.
Ég var tvo vetur hjá Emil og á
þeim tíma kynnti hann mér þá
miklu möguleika sem harmon-
ikkan hefur sem klassíst hljóð-
færi og þar með vaknaði hjá mér
ódrepandi áhugi á því að nema
harmonikkuleik frekar, auk þess
sem Emil Adólfsson hvatti mig
óspart til að huga að þessum
málum.
Ég keypti mér síðan hnappa-
harmonikku sumarið 1980 og var
síðan veturinn 1980 til 1981 hjá
Emil til undirbúnings inntöku-
prófs í tónlistarháskólann í
Þýskalandi.
Inntökuprófið þreytti ég síðan
í júlí 1981 og hóf síðan námið um
haustið, og ég verð að segja það,
kennarinn minn sem er kona,
Elsbeth Moser að nafni, er alveg
frábær kennari og tónlistarmað-
ur, hún heimsótti ísland í fyrra-
sumar og hélt hér fjóra tónleika
í Reykjavík, á Akureyri, Húsavík
og hér í Bolungarvík. Á þessum
tónleikum lék hún klassísk verk
á hnappaharmonikku."
Blm.: Hver er megin munur-
inn á píanóharmonikku og
hnappaharmonikku?
„Hnappaharmonikkan bíður
uppá margfalt meiri möguleika
umfram píanóharmonikkuna
vegna þess að hún hefur mikið
meira tónsvið, t.d. harmonikkan
sem ég nota hefur svo kallaðan
barintonbassa. Til að skýra
þetta á einfaldan hátt getum við
sagt að tónborðið hægramegin
hefur tónsvið sem svarar tón-
borði á flygli, þar að auki er tón-
borð vinstramegin sem hefur um
einni áttund minna tónsvið."
Blm.: Hver er staða harmon-
ikkunar í viðurkenndum þýskum
tónlistarháskóla?
„Innan skólans fær nemandi í
harmonikkuleik sömu tónlistar-
uppbyggingu og aðrir nemendur,
t.d. í píanó- og fiðluleik, og sömu
kröfur eru gerðar til þessara
nemenda á inntökuprófi. Það er
nefnilega ekki víst að allir viti
það að harmonikkan í dag hefur
í reynd stutta þróunarsögu þar
sem það eru ekki nema um 60 til
70 ár síðan tónskáld fóru að
skrifa fyrir harmonikku. Og á
hnappaharmonikku áttu mögu-
leika á að spila t.d. eldri músík
sem skrifuð er t.d. fyrir orgel
þar sem gert er ráð fyrir tveimur
tónborðum og fótbassa án þess
að umskrifa, eða útfæra sér-
staklega fyrir harmonikku.
Þetta skýrir ef til vill betur en
margt annað ástæðuna fyrir því
að harmonikkan skipar slíkan
sess í tónlistarháskóla."
Blm.: Hverjar eru helstu
kennslugreinarnar fyrir utan
harmonikkuleikinn?
„Fyrir utan spilatímana er
mest áhersla lögð á tónfræði og
tónheyrn, tónlistarsögu og form-
fræði auk þess er svo sálfræði og
almenn kennslufræði, sömuleiðis
er fjöldi fyrirlestra sem hægt er
að velja úr, en það er gerð krafa
um að nemandinn sitji ákveðinn
fjölda fyrirlestra. Þar fyrir utan
sækja nemendur mikið tónleika,
bæði innan skólans og utan, þar
sem stór hluti af náminu er að
kynna sér tónlist á sem víðust-
um grundvelli."
Blm.: Nú hefur þú lokið við tvö
ár af fjórum þarna í Þýskalandi,
hverjir eru atvinnumöguleikarn-
ir að afloknu náminu?
„Atvinnumöguleikarnir eru í
sjálfu sér ekki miklir," segir
Hrólfur og hlær, „en að þessu
námi loknu útskrifast ég sem
tónlistarkennari með harmon-
ikku sem aðalfag þannig að til
greina kemur auðvitað almenn
tónlistarkennsla. Hinsvegar
finnst mér það áhugavert verk-
efni að vinna harmonikkunni
aukið gildi í tónmennt hér í
landi því eins og ég hef bent á þá
er hægt að spila margt fleira á
harmonikkuna en ræla og valsa."
Eftir að hafa þegið kaffi og
rjómapönnukökur í eldhúsinu
hjá Birnu Páls, móður Hrólfs,
settumst við aftur inn í stofu því
ég hafði óskað eftir tónleikum
svona í restina. Eftir að hafa
hlýtt á Hrólf leika tvö háklass-
ísk tónverk á harmonikkuna af
mikilli lipurð og öryggi, er álit
mitt á harmonikkunni margfalt.
Ég hefði vel getað hugsað mér að
fá framlengingu á tónleikunum
ef ekki hefði verið langt liðið á
kvöldið, ég þakkaði því fyrir
skemmtunina, spjallið og pönnu-
kökurnar og kvaddi.
Hrólfur Vagnsson með hljóófærið. Með honum á myndinni er unnusta
hans, Dagmar Bjartmarz.
Pia skaut strákun-
um ref fyrir rass
NÍTJÁN ára gömul sænsk stúlka,
Pia Cramling, skaut 42 skák-
mönnum af „sterkara" kyninu ref
fyrir rass á Gausdal Young Mast-
ers-skákmótinu í Noregi sem lauk
fyrir skömmu. Á móti þessu tefldu
eingöngu skákmenn 26 ára og yngri,
þar af átta alþjóðlegir meistarar. Pia
vann mótið með glæsilegum enda-
spretti þar sem hún vann fjórar síð-
ustu skákirnar. Hún hlaut sjö vinn-
inga af níu mögulegum. Jafn henni
að vinningum en lægri á Monrad-
stigum varð bandaríski alþjóða-
meistarinn Jonathan Tisdall.
í fyrra varð Tisdall einnig efst-
ur ásamt landa sínum deFirmian,
en missti þá sem nú af gullverð-
laununum vegna stiganna. í þriðja
sæti á mótinu, hálfum vinningi á
eftir þeim Piu og Tisdall, varð
Margeir Pétursson með sex og
hálfan vinning.
Röð næstu manna varð sem hér
segir: 4.-9. Bator (Svíþjóð), Bi-
elzcyk (Póllandi), Welin (Svíþjóð),
Bass (Bandaríkjunum), Ernst
(Svíþjóð) og Ákesson (Svíþjóð) 6 v.
10.—12. Bradbury (Englandi), Dan
Cramling (Svíþjóð) og Dlugy
(Bandaríkjunum) 5l/z v. 13,—17.
Qstenstad, Mork, Lauvás, Myreng
og Voll (allir Noregi) 5 v. 18.—25.
Hilmar Karlsson, Plaskett (Eng-
landi) o.f!., en Hilmar var úr-
skurðaður í 18. sætið með stiga-
útreikningi.
Pia Cramling fór sér hægt af
stað í mótinu, en eftir að hún náði
jafntefli gegn Hilmari Karlssyni
úr hartnær vonlaustri stöðu í
fimmtu umferð gaf hún engum
grið, ekki einu sinni bróður sínum,
hinum kunna alþjóðameistara
Dan Cramling, sem hún lagði að
velli í áttundu umferð.
Ég fékk að kynnast einum af
þessum alræmdu „slæmu dögum"
í upphafi mótsins er ég tapaði
fyrir Svíunum Ernst og Bator
sama daginn. Með því að fá 5%
vinning úr sex síðustu skákunum
tókst mér þó að krækja í verð-
launasæti. Munaði þar mestu um
að í síðustu umferð tókst mér að
sigra pólska alþjóðameistarann
Bielczyk, eo hann hafði verið í for-
ystu mótsins allt fram að því.
Hilmar Karlsson, íslandsmeist-
ari, tefldi ekki nægilega hvasst til
að geta komist upp í forystuna.
Það er einkenni á skákstíl hans að
hann forðast fyrir allan mun að
taka áhættu, en slíkt er i raun
nauðsynlegt í svo fjölmennu
Monrad-móti sem þessu þar sem
styrkleiki þátttakenda er mjög
misjafn.
Gausdalur má nú heita á góðri
leið með að verða skákmiðstöð
Norðurlanda. Þetta ár hefur Arn-
old J. Eikrem haldið þar fimm öfl-
ug alþjóðleg mót og gefið þar með
Norðmönnum og öðrum tækifæri
til þess að hljóta alþjóðleg stig og
titla. Að þessu sinni náðu þrír Sví-
ar árangri alþjóðlegs meistara,
þeir Robert Bator, sem er raunar
fæddur og uppalinn í Póllandi,
Thomas Ernst og Thomas Welin.
Allir þessir þrír skákmenn eru
rétt rúmlega tvítugir. Segir mér
svo hugur að nokkrir íslenskir
skákmenn á þessum aldri ættu
mikla möguleika á að ná sambæri-
legum árangri ef þeir stunduðu
Gausdal-mótin reglulega.
Aðstæður á mótinu voru að
venju óaðfinnanlegar, kyrrð í
skáksalnum, matur og húsnæði
frábært og góð aðstaða til útivist-
ar og íþróttaiðkunar í frístundum.
Hilmar Karlsson hafði næstum
afskrifað biðskák sína úr fyrstu
umferð tapaða. En norskum and-
stæðingi hans fataðist tafl-
mennskan í framhaldinu og er
jafnteflið blasti við lék hann
herfilega af sér í tímahraki. Er
þessi staða kom upp hafði hvítur
síðast leikið 53. Kx2 - b3??
Svart: Hilmar Karlsson
Hvítt: F. Lundin (Noregi)
54. — Rd4!!, 55. exd4 — e3 og hvít-