Morgunblaðið - 05.10.1983, Page 14

46
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. OKTÓBER 1983
GJÖRVQLL KRISTÍ KIRKJA kveður oss með sér:
Gætið yðar, varist
súrdeig farísea og...
— eftir Hermann
Þorsteinsson
Einfaldleiki er aðalsmerki æðstu
listar og snilli. Einfaldleiki er höf-
uðeinkenni orða Jesú, en samt eru
lærisveinar hans oft seinir að
skilja, sbr. frásagan í Matt.
16:6—12 — „þá skildu þeir, að
hann talaði um ... kenningu far-
ísea og saddúkea". Hvað um þessi
orð Jesú: ‘gætið yðar, varist ....
villist ekki ... Eru þau gömul og
ógild eða eru þau sígild — einnig í
gildi nú, 1983? Kirkjan, hinn lif-
andi kristni söfnuður, veit að Rit-
ningin geymir ekki bara gamlar
sögur, heldur boðskap með vax-
andi gildi. Þessvegna er Biblían —
Orð Guðs — hið sígilda leiðarljós,
sem lýsa skal kristnum mönnum
rétta leið og forða þeim frá að vill-
ast.
Falsguðir nútímans og villutrú-
arboðendur þeirra — hinir kald-
lyndu og skörpu undirhyggjumenn
— vita allt um eðli súrdeigsins,
sem Jesús talar svo berlega um.
Þegar þeir vilja láta súrna í kring-
um sig, þá kunna þeir vel til verka.
Þeir nota auðvitað önnur orð en
Biblían og sýring þeirra nefnist
‘infiltration’ — þekkt orð í alls-
konar þjálfunarbúðum og nútíma-
hofum.
Þarf kristin kirkja nútímans
virkilega að gæta sín, varast að
villast eigi? Kirkjan hefur oft
villst af vegi, á það erum við ræki-
lega minnt nú á Lúthersári. Hún
getur enn villst og Alkirkjan er á
hálli braut, eftir því sem ég í ein-
lægni best fæ séð og hefi reynt að
benda á í fyrri grein. Hvað má þá
til varnar verða ... ?
Lútherskir
komu fjölmennir saman í boði
Lúthersku kirkjunnar í Kanada
kvöld eitt, meðan heimsþingið í
Vancouver stóð yfir, og blönduðu
geði yfir góðum málsverði. Þar
voru frammámenn Lútherska
heimssambandsins og fluttu þeir
snjöll og uppörvandi ávörp. Þar
kom m.a. fram skýr rödd, sem
áminnti og hvatti lútherska menn
til að gæta vel hlutverks síns í
Alkirkju-samstarfinu, vera þar áf
fremsta megni mótandi og leið-
beinandi í samræmi við Guðs orð.
Við þessa hvatningu varð mér
hugsað til djörfungar og framtaks
hinna norsku fulltrúa o.fl., sem
áður er frá sagt.
Þarna var skilmerkilega greint
frá undirbúningi næsta heims-
þings Lútherska heimssam-
bandsins, sem vera á í Búdapest í
Ungverjalandi á næsta ári. Ung-
verskur biskup greindi glaðlega
frá undirbúningi heimafyrir og
fögnuði lútherskra manna þar yfir
að hafa fengið leyfi stjórnvalda til
að bjóða til þessa heimsþings í
Búdapest. Framkvæmdastjóri
heimssambandsins, myndarlegur
blökkumaður, greindi frá áætluðu
fyrirkomulagi og umfangi þings-
ins, sem gert er ráð fyrir að verði
mjög fjölmennt. Eflaust verða ísl.
þingfulltrúarnir nú valdir af utan-
ríkisnefnd þjóðkirkjunnar okkar
þannig, að þar verði jöfn skipting
vígðra og óvígðra — lærðra og
leikra — eins og vera ber. óþarft
er fyrir kirkju okkar að halda
áfram einstefnu í þeim efnum, svo
gott val manna, sem hún á aðgang
að (— og bið ég nú bræður mína
um að ‘misskilja’ mig rétt).
Norrænir
þátttakendur heimsþingsins, einir
100 talsins, komu a.m.k. þrisvar
sinnum saman á opnum fundum
til að ræðast við og ráða ráðum
sínum. Ég fékk sérstakt boðsbréf,
en náði ekki fyrsta fundinum.
Þáttur í þessum fundum var m.a.
umræða um norræna frambjóð-
endur til kjörs í miðstjórn Al-
kirkjuráðsins. Það reyndist sorg-
leg, norræn samvinna. Norður-
löndin fengu 7 menn kjörna í mið-
stjórnina, Svíþjóð 3, Danmörk 2,
Finnland 1, Noregur 1, ísland 0.
Lagt var að Svíum fyrir kjörið að
‘fórna manni’ fyrir Island, en það
féllust þeir ekki á. Á þriðja nor-
ræna fundinum — eftir kjörið í
miðstjórnina —. sagði okkar ísl.
fréttafulltrúi sitjandi í sæti sínu
nokkur orð um að íslendingar
væru óánægðir með að hafa enn
ekki fengið mann í miðstjórnina
né heldur í fastanefnd (milliþing-
anefnd) ráðsins. Var þá í umræð-
unni af og til farið að nefna nafn
íslands og að þaðan þyrfti maður
að komast í ‘einhverja nefnd’. Ég
fann glöggt að sumir voru skömm-
ustulegir yfir meðferðinni á ‘litla
bróður’, bað því finnska erkibisk-
upinn, sem stjórnaði fundinum,
um orðið, stóð upp, kynnti mig og
sagði: Oftast þykir okkur íslensk-
um vænt um að heyra nafn ís-
lands nefnt, en nú — í þessu sam-
bandi — er það nefnt af ‘bræðrum’
með vonda samvisku. Auðvitað
átti ísland sjálfsagðan rétt til að
fá einn af sjö norrænum mönnum
í miðstjórnina og það hefði verið
heilsusamlegt fyrir þessa mið-
stjórn að fá fríska, íslenska rödd
inn til sín. Minnist þess að 7 árum
liðnum, er næst verður kosið í
þessa^ stjórn. Ég á von á því að
þessi' sanngjarna ísl. bending
gleymist ekki norrænum mið-
stjórnarmönnum í bráð, en þeim
óska ég góðs og þess að þeir megi
verða bæði ljós og salt í þessari
stjórn á komandi ártfm, því þess
’er full þörf. Það hefur glatt mig á
þessu heimsþingi að heyra hve
hlýtt og hjartanlega kristnir
menn ávarpa og segja: ‘my dear
sisters and brothers’ — kære
söstre og brödre’. Látum okkur
taka þennan hlýja tón með heim í
söfnuði okkar, mína kæru, norr-
ænu systur og bræður.
Er gengið var út í góða veðrið af
þessum fundi, slóst norski biskup-
inn Per Lönnig í för með mér
nokkurn spöl og útskýrði hvers
vegna þeir, hinir norrænu bræður
okkar íslendinganna, hefðu ekki
eins vonda samvisku og mér virt-
ist. íslandi láðist að tala máli sínu
af fullri einurð og djörfung á
fyrsta fundinum og hreinlega
krefjast þess að ísland fengi mann
á framboðslistann (tillögulistann)
til miðstjórnarinnar — og því fór
sem fór, sagði Lönnig. Þetta til
umhugsunar fyrir þá, sem að 7 ár-
um liðnum fara fyrir ísland til
heimsþings Alkirkjuráðsins.
Menn þurfa að vita hvað þeir vilja,
og vinna röggsamlega í samræmi
við það.
1984 — ár Biblíunnar
á íslandi
‘Hermann, viltu koma með í
steikhús með amerískum presti,
sem er á bíl?’ hrópaði sr. Bern-
harður til mín yfir götu, þar sem
ég gekk með Norðmanninum. Við
vorum að ljúka tali okkar og
kveðjast. ‘Jú, auðvitað vil ég steik,’
svaraði ég landa mínum og saman
fórum við — ásamt hinum glaða
og sporlétta Pétri Þorsteinssyni,
cand. theol., starfsmanni þingsins
— með prestinum ameríska, göml-
um kunningja sr. Bernharðs, í
steikina ‘niður í bæ’ í Vancouver.
Sá ameríski var mjög hress. Ég
bað hann hugleiða með okkur,
hvernig við ættum að undirbúa Ár
Biblíunnará íslandi 1984 í tilefni af
400 ára afmæli Guðbrandsbiblíu.
Hermann Þorsteinsson
„Greinilegt er að kon-
um hefur í seinni tíð
mjög vaxið kjarkur í
þátttökunni í hinu al-
þjóðlega, kirkjulega
starfi og ganga nú eftir
því með vaxandi þunga,
að þær fái fullan og
jafnan rétt á við karla
til prestvígslu í öllum
kirkjudeildum.“
Þessi ameríski bróðir talaði lengi
kvölds um þetta efni og sagði m.a.:
‘Hvers vegna fáið þið ekki dr. Billy
Graham í heimsókn? Ég hefi oft
starfað með honum og samtökum
hans.’ — Þetta fannst mér merki-
legt að heyra sagt þarna í Van-
couver, því hugmyndin um þetta
sama hafði verið til umræðu á
stjórnarfundi Biblíufélagsins fyrir
skömmu heima og árið 1971 hafði
ég á móti í Amsterdam spurt dr.
Billy Graham hvenær hann gæti
heimsótt landið með kalda nafn-
inu, ísland. Hann brosti og sagði,
‘látum oss biðja og hugsa um það’.
Nú (í sept. ’83) hefur biskup okkar
skrifað honum formlegt bréf með
beiðni um heimsókn á næsta ári —
heimsókn til manna í öllum
kirkjudeildum í tilefni Biblíuárs-
ins. Það er skammur fyrirvari, en
3 mánuði næsta sumar mun dr.
Billy Graham starfa á Bretlands-
eyum, en sú heimsókn hefur verið
undirbúin um allt Bretland árum
saman.
Meira um miðstjórn
Það er ekki einfalt mál að velja
úr 736 þingfulltrúum frá 302
kirkjudeildum 145 fulltrúa til að
taka sæti til 7 ára í miðstjórn Al-
kirkjuráðsins. Sérstök kjörnefnd
hafði það hlutverk að gera tillögur
um þetta. Áður en nefndarformað-
urinn lagði tillögurnar fyrir þing-
ið, vissi þingforseti — af fyrri
reynslu — að fyrirbænar var þörf.
Og fyrirbæn hans var einlæg og
áhrifamikil, en samt fór allt í bál
og brand, þegar listinn var kynnt-
ur. Sérstaklega var það yngri
kynslóðin sem var óhress, þegar
það kom í ljós að yngri fulltrúum
var ætlað að fækka úr 13 (9,77%),
sem verið höfðu í fyrri miðstjórn,
í stað þess að fjölga verulega.
Þung orð féllu. Ungur, myndarleg-
ur og vel máli farinn Bandaríkja-
maður sagði: ‘Svo er hér mikið
ráðríki og fyrirgangur erkibisk-
upa, biskupa og guðfræði-doktora,
að við hinir yngri erum gjörsam-
lega kaffærðir í sendinefndum
landa okkar. Það getur ekki leitt
til góðs.’ Ung stúlka frá Skotlandi
sagði: ‘Þegar ég sé hvernig hér er
að unnið, þá er ég fegin að vera
ekki til kjörs til þessarar stjórnar,
fegin að geta helgað alla krafta
mína fólkinu í söfnuðinum heima
(— á gras-rótar-level, eins og hún
orðaði það). En ykkur ætti að
gruna, æruverðugu, eldri þing-
menn, hversvegna þunnskipað er í
röðum hinna yngri í hinu kirkju-
lega starfi. Þið sýnið þeim ekki
traust og þeir kraftmestu finna
sér önnur viðfangsefni utan kirkj-
unnar.
Hvellur varð einnig út af því að
hinar evangelisku kirkjudeildir
Mið-Austurlanda áttu skv. upp-
stillingu engan fulltrúa að fá með-
an hinir orthodoxu sama svæðis
áttu að fá eina 8. í sér-atkvæða-
greiðslu um þetta atriði komst ev-
angeliskur inn og orthodox féll út.
Þá urðu hinir síðarnefndu ókvæða
og sögðust hafa fengið loforð?
(Einhverjir bak við tjöldin —
embættismennirnir-
/valdsmennirnir? — virðast telja
sig geta gefið loforð án tillits til
sjálfs þingsins! Þetta er umhugs-
unarvert og liklega nokkuð ein-
kennandi fyrir Alkirkjuna.) Svo
‘heitt’ var orðið, er málum var hér
komið, að frekari meðferð var
frestað fram yfir helgina. Og mjög
hefur verið unnið að ‘friðarmál-
um’ um þá helgi, því lyktir urðu
þær, að hinir yngri (30 ára og
yngri) fengu 17 í miðstjórnina í
stað 13 áður og fulltrúi hinna
orthodoxu meðal varaforseta
WCC fékk tryggingu fyrir fullum
áhrifum í miðstjórninni og fyrir
varamenn, ef hann forfallaðist. Til
frekari skýringar á þessari valda-
miklu miðstjórn, birtist hér með
yfirlit Alkirkjuráðsins um skipan
hinnar nýju stjórnar. Sjá má að
hlutur kvenna er þar nú 26,21% —
í stað 22,56% áður — (þær vilja að
sjálfsögðu frá 50%), Hinir yngri
eru nú með 11,72%, en vilja fá
a.m.k. 20%. Orthodoxir eru þarna
flestir, 32 talsins, síðan koma
reformertir 29 og í þriðja sæti eru
lútherskir með 22 af 145 mið-
stjórnarmönnum. Þeir þurftu sér-
staklega að láta um sig muna
þarna á næstu árum, eins og áður
er að vikið.
Biblíufélögin
Þingfulltrúi United Bible
Societies kallaði menn biblíufélag-
anna saman þarna í háskólabæn-
um til kvöldverðarfundar til kynn-
ingar og viðræðna um sérmál
þeirra. Þar var upplýst — og það
harmað — að talsmanni Samein-
uðu Biblíufélaganna var ekki nú
— eins og á fyrri heimsþingum
Alkirkjuráðsins — gefinr kostur á
að ávarpa sjálft þingið til að
greina þar frá hinu öfluga, alþjóð-
lega starfi, sem unnið er á vegum
U.B.S., og stöðu þess starfs nú.
Þetta vakti furðu og varð til þess
að aðalframkvæmdastjóri Sam-
einuðu Biblíufélaganna sá ekki að
hann ætti erindi til Vancouver og
sendi því einn af hjálparmönnum
sínum sem fulltrúa. Ráðamenn
Alkirkjuráðsins höfðu borið við
‘þrengslum á dagskrá þingsins’!
Þegar sú dagskrá er skoðuð sést að
þar var boðið uppá sitthvað minna
áríðandi en málefni Biblíunnar,
trúarbókar kristinna manna. Nán-
ar um það síðar, ef rúm leyfir —
Biblíufélögin höfðu sýningarbás á
stórri sýningu í tengslum við
heimsþingið og boðuðu til fundar
með fréttamönnum fjölmiðla og
undirbjuggu eina helgistundina í
tjald-kirkjunni. Gott var að vera á
þessum kvöldverðarfundi manna
biblíufélaganna, en þar greindi
biskup okkar frá fyrirhuguðu Ári
Biblíunnar á íslandi í tilefni 400
ára afmælis hinnar fyrstu ísl.
biblíuútgáfu.
í tilefni heimsþingsins gaf
U.B.S. út vandaðan, lítinn bækling
á 6 tungumálum um þema þings-
ins: JESÚS KRISTUR LlF
HEIMSINS 1. Jóh. 1.1-4. Bækl-
ingi þessum var dreift til allra
þátttakenda þingsins.
Konur og kvennaguðfræði
Þróttmiklar og litríkar konur
frá öllum heimshornum vöktu
mikla athygli á þingi Alkirkju-
ráðsins. Þær voru um 30% þing-
fulltrúa, fleiri en nokkru sinni
fyrr á þessum þingum. Þær höfðu
haldið sérstaka kvennaráðstefnu í
Vancouver dagana fyrir þingið,
svona ‘til að hita upp’ skildist mér.
Þingtímann höfðu þær eigið at-
hvarf í miðstöð lútherskra þarna
við háskólahverfið. Þar voru dag-
lega valdir fyrirlesarar, sem
ræddu sér-áhugamál kvenna og
svöruðu fyrirspurnum. Greinilegt
er að konum hefur í seinni tíð
mjög vaxið kjarkur í þátttökunni í
hinu alþjóðlega, kirkjulega starfi
og ganga nú eftir því með vaxandi
þunga, að þær fái fullan og jafnan
rétt á við karla til prestvígslu í
öllum kirkjudeildum. Til eru stór-
ar kirkjudeildir sem enn eru ekki
til viðtals um slíkt og talsmenn
þeirra segja einfaldlega: aldrei,
konur munu aldrei fá prestvígslu í
okkar kirkju. Aðrar stórar kirkju-
deildir segja: við skulum nú fara
okkur hægt og athuga þetta nán-
ar. Hörðustu talsmenn kvenna
segja: Þolinmæðin er þrotin, við
viljum fá þennan rétt nú — höfum
beðið í 100 ár — og bíðum ekki
lengur, erum farnar úr kirkjunni,
ef ...
Meira kapp en forsjá virðist
mér hjá einstaka kvenskörungum
á þinginu og tilburðir stundum
allt að því broslegir — eða frekar
hið gagnstæða. Ekki hugnaðist
mér er hinar skriftlærðu sátu
lengi dags í löngum ‘guðfræði-
legum’ umræðum um efnið: Er
Guð karlkyns? (Is God male?) Ég
spurði sjálfan mig: Áttu erindi yf-
ir hálfan hnöttinn til að hlusta á
þetta? Sagði ekki Jesús: Sá sem
hefur séð mig hefur séð Föðurinn
— ég og Faðirinn erum eitt. Var
það ekki sveinbarn sem fæddist í
Betlehem forðum? Og um hann
segir í Hebr. 1:3: ‘Hann sem er
ljómi dýrðar hans og ímynd veru
hans (Guðs)’ Og — skiptir kynið
máli? Guð er Guð, sem ‘ræður
himni háum’ en dvelur þó í Anda
sínum meðal okkar manna,
kvenna og karla. Þeir meðal hinnu
kristnu, sem hafa svo rúman tíma
í vangaveltur, ættu að lána Guði
hendur sínar til líknar hinum
aumustu allra, eins og konan í
Kalkutta, móðir Theresa. Og nú er
líka komin á markaðinn kvenna-
Biblía! Sem sagt, verulegur pilsa-
þytur á kirkjuþingum. Og í konun-
um býr orka til góðs, sem kirkjan
hefur ekki nýtt sem skyldi til
þessa. Vonandi leysist úr núver-
andi spennu í Alkirkjunni um
þennan þátt í anda kærleika og
bandi friðar. Gott var að koma við
í kvennaathvarfinu (lúthersku
miðstöðinni) og hitta þar venju-
legar, góðlegar, fullorðnar konur,
sem alltaf höfðu heitt á könnunni
og gáfu fúslega sopa og áttu nóg af
vingjarnlegum orðum í ábæti. Já,
slíkar konur eru ómissandi á
hverjum bæ — í hverjum söfnuði.
Valkyrjur og helgispjöll
Kona heitir Helen Caldicott.
Hún er læknir, áströlsk að upp-
runa og býr nú og starfar í Boston
í Bandaríkjunum. Hún er nokk-
urra barna móðir og hefur vakið á
sér mikla athygli að undanförnu í
baráttunni gegn kjarnavopnum.
Henni var boðið að ávarpa þingið,
en áður átti hún að tala á fundi í
kaffihúsi stúdentanna, sem tengt
var þinghaldinu, sem móts- og
umræðustaður.
Mér var bent á að fara og hlusta
á þessa athyglisverðu konu í kaffi-
húsinu. Það var kvöld og spurði ég
til vegar. Ég nálgaðist húsið, en sá
þá mikinn mannfjölda koma á
móti mér. Lögreglumaður sagði
mér, að líklega hefði verið breytt
um fundarstað vegna fjölmennis.