Morgunblaðið - 11.10.1983, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. OKTÓBER 1983
Mikla norræna ritsímafélagið hækkar símakostnað frá íslandi um þriðjung;
Örugglega hagkvæmt að
kaupa þá út úr Skyggni
— þegar samninguriim um einkarétt Mikla
norræna rennur út í árslok 1985, segir
yfirverkfræðingur Pósts og síma
SAMNINGUR íslenska ríkisins við Mikla norræna ritsímafélagið rennur út
í árslok 1985. Þá geta íslendingar keypt þá 3/s hluta, sem Mikla norræna á í
jarðstöðinni Skyggni, eða eignast hana endurgjaldslaust 1992. Jarðstöðin
kostaði á sínum tíma hálfa sjöttu milljón dollara, svo láta mun nærri, að
hlutur Mikla norræna hafi þá verið um 650 milljónir íslenskra króna. „Við
getum borgað okkur út úr þessu á árunum 1986—1992 en hvort það verður
gert er ómögulegt að segja í dag. Ákvörðun um það taka stjórnvöld á þeim
tíma,“ sagði Jón A. Skúlason, póst- og símamálastjóri, í samtali við blm.
Morgunblaðsins um samskiptin við Mikla norræna ritsímafélagið.
Þau samskipti hafa komist í
brennipunkt m.a. í framhaldi af
fréttum um tölvubókunarlínuna,
sem Arnarflug keypti frá Eng-
landi og taldi að gæti sparað fé-
laginu stórfé á ári hverju enda
þyrfti ekki að greiða Mikla nor-
ræna álag. En póst- og símamála-
stjómin á íslandi hefur fullyrt, að
engin leið sé fyrir Arnarflug, eða
aðra aðila, að komast hjá því að
greiða fullt verð, sem ákveðið er
að hluta af Mikla norræna. Jón A.
Skúlason kvaðst að sínu leyti vel
geta fallist á, að heppilegast væri
fyrir Islendinga að losna út úr
samningnum við félagið og að það
væri „best að eiga sínar línur
sjálfur".
Á það hefur verið bent hvað eft-
ir annað, að dýrara sé að hringja
héðan en hingað, t.d. kosti helm-
ingi meira að hringja frá Islandi
til Danmerkur en frá Danmörku
til fslands. „Þetta hærra gjald
stafar af samningnum við Mikla
norræna," sagði Gústav Arnar,
yfirverkfræðingur hjá Pósti og
síma, í samtali við blm. „Við verk-
fræðingarnir hér hjá stofnuninni
börðumst fyrir því 1976, að íslend-
ingar losuðu sig út úr samningn-
um við félagið en þáverandi sam-
gönguráðherra, Halldór E. Sig-
urðsson, kvað það lögfræðilegt
álit, að það væri einfaldlega ekki
hægt. Mikla norræna hefur rétt til
að ákvarða gjald fyrir símtöl á
mestum hluta leiðarinnar milli ís-
lands og meginlandsins."
Samskipti íslendinga og Mikla
norræna ritsímafélagsins ná allt
aftur til ársins 1906. Núgildandi
samningur er að stofni til frá
1959. „Þá vildi enginn annar aðili
koma á föstum síma- og fjar-
skiptatengslum milli okkar og um-
heimsins," sagði Gústav Arnar.
„Mikla norræna sýndi þá stórhug
og lagði í umtalsverða fjárfest-
ingu, sem félagið er að vísu búið
að fá margfalda til baka. En auð-
vitað verður sá, sem fjárfestir, að
fá eitthvað fyrir sinn snúð, þannig
eru lögmál fjárfestingarinnar."
En skyldi okkur takast að fá
fram lækkun á kostnaði við símtöl
milli landa eftir að samningurinn
við Mikla norræna er útrunninn?
Gústav telur að það ætti að vera,
en segir: „Það veltur að sjálfsögðu
mjög á stöðu Pósts og síma þegar
þar að kemur. Á meðan við erum
enn að byggja upp sjálfvirka kerf-
ið hér heima þá þarf stofnunin
mikla peninga, því það er mjög
dýrt. En ég tel að það ætti að vera
hægt að lækka símakostnaðinn,
ekki síst vegna jarðstöðvarinnar,
sem gerir okkur kleift að standa
jafnfætis öðrum þjóðum á þessu
sviði. Sá kostnaður, sem við höfum
umfram aðra af símtölum milli
landa, rennur að verulegu leyti til
Mikla norræna. Þeir hafa neitun-
arvald þegar kemur að ákvörðun
gjalda, en það er rétt að láta það
koma fram, að þeir lækkuðu gjöld-
in á sínum tíma um heilan fjórð-
ung.“
Umtalsverður hluti tekna Mikla
norræna, sem meira og minna er
að hverfa af sjónarsviðinu með til-
komu gervitungla og nútíma fjar-
skipta, er fenginn af samskiptun-
um við íslendinga, enda hefur fé-
lagið einkarétt á fjarskiptum milli
íslands og annarra landa. Guð-
mundur Björnsson, fjármálastjóri
Pósts og síma, sagði blm. Morgun-
blaðsins, að hlutur Mikla norræna
af símakostnaði milli landsins og
annarra landa á síðasta ári, 1982,
hefði verið 2,3 milljónir SDR. Á
meðalgengi ársins 1982 væru þetta
32 milljónir króna. „Ef við reikn-
uðum þetta á gengi dagsins í dag
væru þetta 68 milljónir króna,"
sagði Guðmundur, „og þar af væru
53% okkar beina gengistap. En
þetta er að mestu ógreitt og að
hluta óuppgert, þannig að það er
ekki rétt að reikna þessa upphæð
á gengi dagsins í dag. Við höfum
haft stóran hluta af þessu fé í
okkar höndum sem rekstrarfé. Því
tel ég að réttast sé að segja að
fyrir samband sitt milli íslands og
annarra landa og sinn hlut í jarð-
stöðinni, hafi þeirra hlutur verið
32 milljónir króna á meðalgengi
ársins 1982.“
Guðmundur Björnsson benti á,
að þegar Scotice-sæsímastrengur-
inn var lagður um 1960 hafi ís-
lenskum stjórnvöldum boðist að
eiga hálfan strenginn, eða hinn ís-
lenska hluta hans. „Þá stíslenska
ríkisstjórnin sér ekki fært að fara
út í þessa fjárfestingu," sagði
hann, „og því var samið um 25 ára
einkarétt Mikla norræna. Og þetta
er ekki allt beint í vasa þeirra, ef
strengurinn bilar úti á hafi þarf
að fara á staðinn með kapalskip og
áhöfn og það er örugglega ekki
gert ókeypis. Þann kostnað borgar
Mikla norræna.“
Eins og komið hefur fram hér á
undan eiga íslendingar þess kost
eftir rúmt eitt ár að kaupa Mikla
norræna ritsímafélagið út og ráða
öllum sínum símamálum sjálfir,
að svo miklu leyti sem hægt er að
vera „frjáls og óháður" í fjar-
skiptaheimi nútimans. Það verður
væntanlega pólitísk ákvörðun,
sem tekin verður þegar þar að
kemur. En verkfræðingar Pósts og
síma hér heima eru ekki í nokkr-
um vafa um að það muni borga
sig. „Um það er engin spurning,"
sagði Gústav Arnar, yfirverkfræð-
ingur. „Það mun verða okkur mjög
hagkvæmt að eiga jarðstöðina
Skyggni einir og reka hana.“
- ÓV.
Múla-
kvísl
— Vík
Á þessari loftmynd, sem
Reynir Ragnarsson í Vík
tók, sést vel afstaða
Múlakvíslar miðað við
kauptúnið í Vík, en eins
og sagt var frá hér í blað-
inu fyrr í vikunni þá hefur
Múlakvísl verið að grafa
úr malardyngjunni sem
sést fyrir miðri mynd, en
hún nefnist Höfða-
brekkujökull, og vörn
Víkur gegn Kötluhlaupi
veikst mjög við það. Mál-
ið var rætt á fundi Al-
mannavarnaráðs í vik-
unni og var þar að sögn
Guðjóns Petersen, fram-
kvæmdastjóra Almanna-
varna, ákveðið að fylgjast
áfram náið með svæðinu.
Morgunblaðið/
Reynir Ragnarsson
OPIÐ TIL SJÖIKVÖLD
Varumarkaðurinn kf. eidistorgi n
manudaga — þriöjudaga — miðvikudaga