Morgunblaðið - 11.10.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. OKTÓBER 1983
peningakassi er líka
bókhaldsvél
Verð aðeins kr. ER-1873
15.375
• Tvær deildir.
• Tveir strimlar.
• Kredit.
• Prósentur.
• Mínuslykill.
• Margföldun.
• Skiptimyntateljari.
• Útborgunarteljari.
• Klukka.
HLJOMBÆR
HVERFISGÖTU 103
SÍMI 25999
HLJOM*HEIMILIS«SKRIFSTOFUTÆKI
OMRON
OMRON búðarkassar fyrir minni og
stærri fyrirtæki fyrirliggjandi.
Verö frá kr. 13.500.

■
^KRII FSTOFUVÉLAR H.
%

Hverfisgötu 33
Simi 20560
• Andreas Papandreou
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir Svein Sigurðsson
Francois Mitterrand
Olof Palme
Sósíalismi niðurskurðarins
og aðhalds í efnahagsmálum
„ÖXIN HEFUR VERIÐ lögð að rótum trjánna og hvert það tré, sera ekki
ber góðan ávöxt, verður upp höggvið og í eld kastað.“ Ríkisstjórnir á
Vesturlöndum hafa verið að gera þessi orð Jóhannesar skírara að einkunn-
arorðum sínum og það er velferðarríkið, sem axarmunninn beinist að, þetta
hátimbraða hof, sem stöðugt hefur verið að færa út kvfarnar allt frá lokum
síðari heimsstyrjaldar. Allir vita hvað Margaret Thatcher hefur verið að
hafast að, enda íhaldsmaður og ekki við öðru að búast, en hljóðara hefur
verið um þær efnahagsaðgerðir, sem jafnaðarmenn, sósíalistar, hafa gripið
til þar sem þeir ráða. Um langan aldur hafa þeir verið óþreytandi I saumnál-
arleit sinni að nýjum velferðarmálum en tvær olíuverðssprengingar og sam-
drátturinn I efnahagslífi heimsins hafa kennt þeim nýja lexíu, sem heitir
niðurskurður.
Aítaliu er það sósíalisti, sem
mundar öxina, Bettino
Craxi, sem I júlí sl. settist í for-
sætisráðherrastólinn eftir sam-
fellda stjórnarforystu mið- og
hægriflokka í 38 ár. Craxi hefur
ákveðið að svipta þá „öryrkja"
bótum sínum, sem hafa meiri
tekjur en sem svarar 15.800 ísl. kr.
á mánuði (á Ítalíu eru fimm millj-
ónir manna „öryrkjar", nærri
10% þjóðarinnar), og eftirlauna-
greiðslum verður hætt til þeirra,
sem hafa aðrar tekjur hærri en
10.500 á mánuði.
Fjárlagahalli og
hitin botnlausa
Ástæðan fyrir niðurskurðinum
er gífurlegur haili á fjárlögum ít-
alska ríkisins. Hann verður á
þessu ári um 1650 milljarðar ísl.
kr. og er að því stefnt, að hann
verði „aðeins“ um 1470 milljarðar
á því næsta. Tryggingabæturnar
eru þó aðeins brot af útgjöldum
ríkisins. Fjárfrekari er t.d. heilsu-
gæslan þar sem kostnaðurinn við
hvern sjúkling er þrefaldur á við
það, sem gerist á einkasjúkrahús-
um, og stóru ríkisfyrirtækin eins
og Iri og Eni, sem eru eins og
hvert annað gat á vasa skattgreið-
endanna.
Sósíalismi niðurskurðarins og
aðhalds í launamálum lætur til
sín taka víðar en í Suður-Evrópu.
í Frakklandi hafa upphaflegar
áætlanir Mitterrands um þjóðnýt-
ingu og meiri laun fyrir minni
vinnu orðið að víkja fyrir ströng-
um efnahagsaðgerðum og I Sví-
þjóð, þessari dagvistarstofnun
meðal þjóðanna, þóttist Olof
Palme tilneyddur til að leggja
fram fjárlög, sem gera ráð fyrir
4% kaupmáttarsamdrætti.
Staðföst stefna í
utanríkismálum
Það er ekki aðeins í efnahags-
málunum, sem ríkisstjórnir sósí-
alista hafa tekið af skarið, flestar
þeirra velkjast ekki lengur í vafa
um hver stefnan er í utanríkis-
málunum. Bettino Craxi fór nú
fyrir skömmu í sína fyrstu ferð til
NATO-ríkjanna sem forsætisráð-
herra og ítrekaði þá, að ítalir
væru reiðubúnir að koma upp
stýriflaugum í landi sínu, ólíkt
því, sem væri með hina mótmæla-
gjörnu og óáreiðanlegu Vestur-
Þjóðverja.
Papandreou, forsætisráðherra
Grikkja, sem mörgum fannst
verða sér til skammar með því að
snúast gegn fordæmingu Efna-
hagsbandalagsins á þvl athæfi
Sovétmanna að granda suður-
kóresku farþegaþotunni, hefur
þrátt fyrir allt ekkert gert til að
koma Grikkjum úr EBE og auk
Bettino Craxi
þess hefur hann gert nýjan samn-
ing við Bandaríkjamenn um
herstöðvar þeirra í Grikklandi.
Felipo Gonzalez, forsætisráð-
herra Spánar, hefur frestað til
1985 fyrirhugaðri þjóðaratkvæða-
greiðslu um aðild þjóðarinnar að
NATO og hann er manna hlynnt-
astur því, að komið verði upp
meðaldrægum eldflaugum í Vest-
ur-Evrópu. í því efni þarf heldur
ekki að brýna Mitterrand, sem
þykir að auki hafa sýnt það í
Chad, að Frakkar ætli að standa
við skuldbindingar sínar. Aðeins f
málefnum Mið-Ameríku fær
gamla, sósíalska hjartað að ráða
enda eiga Frakkar þar lítilla
hagsmuna að gæta.
Eyðslustefnan hefur
lítinn hljómgrunn
Það er sá veruleiki, sem við
blasir eftir tvær olluverðsspreng-
ingar og vonbrigði almennings,
kjósenda, sem hafa kennt
mönnum á borð við Mitterrand og
Craxi sína lexíu. ósigur breska
Verkamannaflokksins i júnf sl.
virðist líka benda til, að kjósend-
ur hafi litla trú á flokkum, sem
vilja vinna bug á samdrættinum
með fjáraustri og með því að
verja minna fé til landvarnanna.
Franskir og grískir sósíalistar
komust þó til valda í mikilli
vinstrisveiflu en stefna þeirra
leiddi þá svo undrafljótt fram á
hengiflugið f efnahagsmálunum,
að þeir neyddust til að stlga á
bremsurnar og það heldur harka-
lega.
Ríkisstjórnir, sem eru vinstra-
megin við miðju, eiga að jafnaði
auðveldara með að fá stefnu sinni
framgengt við verkalýðsfélögin en
þær, sem til hægri eru við miðj-
una. Á Spáni fékk Gonzalez
verkalýðsfélögin til að sam-
þykkja, að með því að lækka
kaupmáttinn væri unnt að útvega
800.000 ný störf á næstu þremur
árum og í Svíþjóð sagði Olof
Palme, að ef atvinnuleysið ætti
Filipe Gonzales
ekki að fara fram úr núverandi
4% yrði að halda laununum niðri.
Sumir óttast, að stefna sosíalista
hafi í för með sér nokkurs konar
tómarúm á vinstrivængnum, sem
kommúnistar geti notfært sér, en
hættan á þessu virðist heldur
fjarlæg.
Eiga hægrimenn leikinn?
Hægriflokkar í Vestur-Evrópu
vonast nú til, að vegna samdrátt-
arins í efnahagslifinu eigi mál-
flutningur þeirra meiri hljóm-
grunn en áður. Margaret Thatch-
er í Bretlandi, Manuel Fraga á
Spáni, Ciriaco de Mita á ítallu og
Jacques Chirac í Frakklandi eru
dæmi um hina nýju, ákveðnu
hægrimenn, sem hafna málamiðl-
unarpólitík fyrirrennara sinna,
Heaths, Suarezar, Andreottis og
Giscard d’Estaings. Það er engin
tilviljun, að Margaret Thatcher,
sá leiðtogi hægrimanna, sem sig-
ursælastur er, ríkir í landi þar
sem sósíalistaflokkurinn þreytist
seint á því að reyna að vera sem
róttækastur. Getur verið, að sósí-
alistar I öðrum ríkjum Evrópu séu
búnir að átta sig á því?
SS (Heimildir: The
Economist, AP.)