Morgunblaðið - 09.02.1984, Page 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1984
Afmæliskveðja:
Sigríður Fanney
Jónsdóttir Egils-
stöðum — níræð
í gaer, 8. febrúar, varð níræð frú
Sigríður Fanney Jónsdóttir ekkja
Sveins Jónssonar bónda á Egils-
stöðum á Völlum.
Höfðu þau hjón um áratugi set-
ið þennan garð við mikilli reisn að
framkvæmdum í búskap og gisti-
hússrekstri. Þurfti þar nokkurs
við er þau tóku við Egilsstöðum, er
var í tölu fremstu býla á landinu.
En ungu hjónin voru fulltrúuð á
landið og gæði þess.
En svo hafði líka verið um Jón
Bergsson og konu hans, Margréti
Pétursdóttur, er þau hófu búskap
á Egiisstöðum. Þau hófu ræktun
og byggðu upp að nýjum húsa-
kosti. Hafði eigandi þess, er seldi
Jóni jörðina, farið til Vesturheims
til að leita að betri landkostum
þar. Þetta minnir mig á að 1930,
þjóðhátíðarárið, er ég átti tal við
ríkan bónda, er kom á hátíðina frá
Kanada eftir 40 ára útivist. Hann
mælti: „Þó mér hafi vegnað vel í
Kanada þáh efði ég aldrei yfirgef-
ið heimasveit mína, ef mig hefði
dreymt um þær miklu fram-
kvæmdir sem hér hafa orðið. Hér
líður öllum vel.“
En svo hafði til borið að sumum
fannst það óráð að Jón Bergsson,
lærður í verslunarfræði í Höfn,
settist að á Egilsstöðum en eigi í
kauptúni. En Jón hafði gerst
getspakur um legu Egilsstaða sem
verðandi þjónustumiðstöð Héraðs-
ins. Þau hjón eignuðust mörg og
mannvænleg börn, þar á meðal
Svein er gekk í bændaskólann á
Eiðum og var í lýðskólanum í
Askov í Danmörku. Hann þótti
mikill efnismaður, búþegn góður,
góðum íþróttum búinn, félags-
lyndur og jafnan framarlega í
flokki ungra sveina. Þá var Sveinn
skapríkur og eigi fyrir að láta hlut
sinn. Hann hóf búskap 1920 á Eg-
ilsstöðum er hann hafði keypt.
Honum var mikil þörf að eignast
góðan lífsförunaut, konu er væri
jafnoki hans og leiddi málin til
góðrar niðurstöðu. Sveinn hafði
forsjá um þessa hluti, því hann
fastnaði sér konu 1920 er hann hóf
búskap. Beið hennar mikið starf
að stjórna stóru heimili og gisti-
húsi.
Hin verðandi kona Sveins var
Sigríður Fanney Jónsdóttir. Hún
segir svo frá: „Ég sá að ég var
ekkert húsmóðurefni og hafði
aldrei átt neitt við húshald og gat
ekki gift mig uppá það að taka við
þessu stóra heimili nema vera
svolítið undirbúin. Ég fór til Dan-
merkur og var einn vetur í Vord-
ingborg, húsmæðraskóla á Sjá-
landi. Lærði ég þarna að stjórna
heimili."
Þau Sveinn og Sigríður Fanney
giftust þann 19. júlí 1921 á Eg-
ilsstöðum. Hjónavígsluna fram-
kvæmdi sr. Þórarinn Þórarinsson.
Getur hann þess að hjónaefnin
hafi verið utanþjóðkirkjufólk. Þó
hafði Sveinn bóndi verið kristnað-
ur á Hálsi í Fnjóskadal af sr. Ing-
ólfi Gíslasyni, er var kvæntur
móðursystur hans.
Sigríður Fanney Jónsdóttir
fæddist 8. febrúar 1894, á Strönd á
Völlum. Voru foreldrar hennar
Jón Einarsson á Strönd og kona
hans, Ingunn Pétursdóttir frá
Skildinganesi á Seltjarnarnesi.
Bæði voru þau aðflutt á Hérað,
hann úr Borgarfirði eystra með
sínu fólki er á harðindaárunum
fluttist á ofanverðri 19. öld. Faðir
Jóns var Einar Sigfússon bóndi í
Breiðuvík við Borgarfjörð, var
þetta fólk mikið að dugnaði og
hreysti.
Foreldrar Ingunnar, móður Sig-
ríðar Fanneyjar, voru Pétur Guð-
mundsson bóndi í Skildinganesi og
kona hans, Jórunn Magnúsdóttir
Eilífssonar úr Engey. Pétur, faðir
Ingunnar, var sonur Guðmundar
Þórðarsonar bónda í Skildinga-
nesi, og kona hans Guðrún Péturs-
dóttir eldri í Engey.
Þau hjón voru systkinabörn því
að Margrét, kona Þórðar, var syst-
ir Péturs í Engey. Þórður Jónsson
í Skildinganesi var sonur Jóns
Einarssonar útvegsbónda í Háteig
á Akranesi. Bróðir Jóns var sr.
Þorsteinn á Staðarhrauni er var
afi sr. Bjarna Þorsteinssonar á
Siglufirði. Þeir bræður, Jón og sr.
Þorsteinn, voru synir sr. Einars
Torfasonar í Kjós, en þeir voru
alls sex feðgar prestar hver fram
af öðrum í Reykholti og á Reyni-
völlum.
Móðir sr. Einars Torfasonar,
kona sr. Torfa Halldórssonar,
prófasts á Reynivöllum í Kjós, var
Sigríður Pálsdóttir Gunnarssonar
prests á Gilsbakka, er var í beinan
legg afkomandi sr. Einars Sig-
urðssonar prests og skálds í Ey-
dölum. Er Sigríður Fanney því af
austfirskum ættum.
Snemma bar á góðum námsgáf-
um hjá Sigríði Fanneyju. Hún var
á unglingaskóla hjá Halldóri Jóns-
syni frá Eiðum, er hann hélt á
Seyðisfirði. Síðan gekk hún í
Kvennaskólann í Reykjavík. Hún
þótti vel fær í reikningi og fékk
Sigurbjörn Ástvaldur Gíslason, þá
kennari við Kvennaskólann, hana
og aðra námsmey til að reikna upp
öll dæmin í kennslubók hans áður
en hún kom út.
Á sumrin stundaði Sigríður
Fanney kaupavinnu sér til uppi-
halds og var þrjá vetur heimilis-
kennari hjá Jónasi Kristjánssyni
héraðslækni. Síðan dvaldi hún tvo
vetur við nám á lýðháskólanum í
Voss í Noregi.
Sigríður Fanney sleit aldrei
tengsl við æskuhaga sína, enda
voru báðir foreldrar hennar á lífi
og kaus hún öllu framar að eyða
þar ævi sinni.
Það má því segja að Sveini og
Sigríði Fanneyju hafi verið það til
auðnu, að eigast og leggja saman
ráð sín um búskap og fram-
kvæmdir. Heimili þeirra þurfti
mikils við, var jafnan mannmargt,
einkum þegar verið var við bygg-
ingarframkvæmdir, allt að þrjátíu
manns, og jafnhliða rekið gisti-
hús. — Má segja að Sigríði Fann-
eyju hafi verið fengið mikið í
hendur til að stjórna innanstokks.
Margir innlendir og erlendir
ferðamenn komu að þeirra garði á
Egilsstöðum, alls staðar utan úr
heimi, lengst frá Indlandi og Suð-
urhafseyjum. Kom sér vel að Sig-
ríður Fanney hafði kannað siðu og
háttu erlendra manna og var góð í
tungumálum. Hún hafði líka góða
reglu á hlutunum. Gestum var
aldrei selt vín. Enda var hún mjög
ströng við þá gesti sem voru með
vín. Hún segir: Það má skrifast á
minn reikning.
Sigríður Fanney ber mikinn
persónuleika, hún er velviljuð og
félagslynd. Hún hefur haft forystu
um kvenfélagsmál heima í Héraði.
Gekkst hún fyrir stofnun Kvenfé-
lagsins á Egilsstöðum og var
formaður þess í 14 ár. Og einnig
formaður Sambands austfirskra
kvenna. Má því segja að hún sé
mjög fjölhæf kona og dugnaður
hennar mikill til framkvæmda og
stjórnsemi. Hún hefur eignast
vináttu og virðingu sinna sam-
>#
Rafsuðu
vélar
fyrirsmæstu o? stærstu verkefnin-
ogerfiðustu suoumar
BOC Migpak 350
MIG — kolsýrurafsuðuvél, 350 A, þ.e.
hlífðargassuða með mötun á vír (MIG/MAG).
Laus sérbyggður matari auðveldar suður fjarri
vélinni. Vélin notar þriggja fasa straum, 380/420 V.
Tæknilega mjög fullkomin vél fyrir allar tegundir víra.
STALHF
Pósthólf 881, Borgartúni 31, 105 Reykjavík, slmi: 27222, bein Ifna: 11711.
Kvöld og helgarslmi: 77988.
ferðamanna. Enda trygglynd kona
þótt hún geti verið þykkjuþung,
eins og hún á kyn til. Þá hefur hún
verið í tölu þeirra kvenna í félags-
málum og ættartengslum er sam-
eina en eigi sundurdreifa.
Djúpt skyn hennar á mannlífið
samfara viturleika hafa gefið
henni gáfur til að stjórna og tak-
ast á við vandamálin án hávaða.
Því hefur hún hlotið góðan orðstír
meðal skyldra og vandalausra á
lífsleiðinni.
Þegar fólki tók að fjölga í Eg-
ilsstaðaþorpi söknuðu íbúar þess
að hafa ekki Guðshús til að sækja.
Þá var Fríkirkjuhreyfingin liðin
undir lok. Fóru þá fram sóknar-
skipti úr Vallarnessókn 1960 og
stofnuð Egilsstaðasókn. Voru þau
Sveinn og Sigríður Fanney þá
gengin í þjóðkirkjuna. Var Sigríð-
ur Fanney kosin formaður sóknar-
nefndar er jafnframt var bygg-
ingarnefnd að nýrri kirkju á Eg-
ilsstöðum. Hafði hún látið til sín
taka um þessi mál í kvenfélaginu.
Og var hún ósporlöt að leita til
valdamanna um málefni heilagrar
kirkju og átti ágætt samstarfsfólk
í söfnuði og sóknarnefnd er sótti
fram um þetta mál. Merkilegt hús
reis af grunni er fellur vel að
landslaginu þar sem húsið er
byggt á bjargi. Að innan er kirkj-
an fallegt og veglegt hús hvar sem
setið er í henni. En á lokaspretti
þessa kirkjumáls hættir Sigríður
Fanney í sóknarnefndinni einu
eða tveimur árum áður en kirkjan
var tekin í notkun, því hún taldi
þess fulla þörf er hún var farin að
eldast að dugnaðarmaður á besta
aldri væri fenginn í hennar stað,
sem fékkst og dugði vel. Varð öll-
um bæjarbúum það til mikillar
gleði er kirkjan var vígð 16. júní
1974 af herra Sigurbirni Einars-
syni biskupi.
Aldur Sigríðar Fanneyjar er
orðinn hár, 90 ár. Hún hefur séð
yfir langa ævi og mikinn vinnudag
þeirra hjóna, Sigríðar og Sveins,
en hann andaðist 1981. En þau
hjón gátu litið á ævikvöldið mikla
uppskeru á trú þeirra á land og
þjóð. Jörðin Egilsstaðir hefur allt
með nýju sniði sem best má verða
af mannshendinni. Náttúran með
fjallaklasa í fjarska. Lagarfljót
við túnfótinn, ræktunarlönd víð-
áttumikil, og þá taka við skógi-
vaxnar lendur. — Fjórbýli er nú á
Egilsstöðum með samvinnusniði.
Synir þeirra hjóna búa þar, Jón og
Ingimar, ásamt sonum sínum.
I gamla húsinu búa þær mæðg-
ur Sigríður Fanney og Ásdís dótt-
ir hennar og rekur Ásdís gistihús-
ið.
Við hjónin höfum oft komið að
Egilsstöðum og átt þar góðar
stundir, en löngum hefur verið
langt á milli okkar frændsystkin-
anna eins og systranna Guðrúnar,
móður minnar, og Ingunnar, móð-
ur Sigríðar Fanneyjar, er skildu í
æsku þegar móðir þeirra andaðist
og faðir þeirra missti heilsuna.
Eftir því sem aldurinn færist
yfir okkur, er eins og árin séu
fljótari að líða. Gott á sá er má
lifa í skjóli barna sinna þar, er
hann bar hita og þunga dagsins,
og getur lofað gæsku skaparans.
Pétur Þ. Ingjaldsson
Húsavík:
Léleg afla-
brögð í janúar
[lúsavík, g. rebrúar.
AFLABRÖGÐ í janúar hafa verið
frámunalega léleg og hefur þar
bæði ráðið gæfta- og aflaleysi.
Þrátt fyrir aukna sókn hefur aflinn
í janúarmánuði farið minnkandi
undanfarin ár og er minnstur nú,
339 tonn. Árið 1981 var janúarafli
556 tonn og ’82 878 tonn og 1983 423
tonn. Af þessum sökum hefur vinna
verið stopul í frystihúsinu, en þrátt
fyrir ógæftir hafa veður ekki verið
hér vond í janúarmánuði og snjór í
útsveitum er lítill, en meiri þegar
inn til landsins dregur.
Kréttaritari
Utsala
Karlmannaföt kr. 650,- 1.895,- og 2.975,-
Terelynebuxur, allar tegundir, kr. 495,-
Gallabuxur kr. 375,- og 495,-
Canvasbuxur kr. 375,-
Flauelsbuxur kr. 375,- og 450,-
Skyrtur kr. 225,- 260.- og 310,-
Vinnuskyrtur kr. 240,-
Mittisúlpur, lítil nr. kr. 495,-
Bíljakkar og terelynefrakkar kr. 695,- o.fl. ódýrt.
Andrés Herradeild,
Skólavörðustíg 22, sími 18250.
Blaíjburðarfólk
óskast!
Austurbær
Þingholtsstræti